Teleskop kosmiczny Chandra, pracujący w zakresie promieni rentgenowskich, dostarczył pierwszego w historii dowodu na to, że fala wstrząsu wywołanego wybuchem gwiazdy jest w stanie przedrzeć się przez kokon gazu otaczający supernową. To odkrycie pomaga zrozumieć, dlaczego niektóre supernowe są jaśniejsze i tym samym mocniejsze od innych.
3 listopada 2010 r. supernowa oznaczona SN 2010jl została odkryta w galaktyce UGC 5189A, zlokalizowanej 160 milionów lat świetlnych od Ziemi.
Wykorzystując dane z teleskopu All Sky Survey umiejscowionego na Hawajach astronomowie ustalili, że supernowa wybuchła na początku października 2010 r. (czasu ziemskiego).
Obraz galaktyki UGC 5189A (widoczny na zdjęciu) pokazuje rentgenowskie dane z Chandry w kolorze purpurowym, a dane z kosmicznego teleskopu Hubble'a w kolorze czerwonym, zielonym i niebieskim. Supernowa SN 2010jl to bardzo jasne źródło światła w górnej części galaktyki.
Supernowa w teleskopie rentgenowskim i optycznym
Zespół naukowców pracujących na teleskopie Chandra obserwował supernową w grudniu 2010 r., a potem znów w październiku 2011 r. Okazało się, że jest jedną z najjaśniejszych, jakie do tej pory sfotografowano przy użyciu promieni rentgenowskich.
Dwie obserwacje badawcze
W pierwszej obserwacji supernowej teleskopem Chandra w 2010 r., promienie rentgenowskie pochodące z wybuchu gwiazdy były silnie pochłaniane przez kokon gęstego gazu wokół supernowej. Ten kokon uformował się z gazu skupionego wokół gwiazdy, nim ta eksplodowała.
Natomiast podczas drugiej obserwacji, dokonanej niemal rok później, zauważono o wiele mniejszą absorbcję promieni rentgenowskich. Według naukowców wskazuje to na to, że fala uderzeniowa pochodząca z eksplozji gwiazdy przerwała kokon otaczający supernową.
Dane z Chandry pokazują, że gaz emitujący promieniowanie rentgenowskie miał bardzo wysoką temperaturę - wyższą niż 100 milionów Kelvinów - co daje mocny argument na poparcie tezy, że został ogrzany przez falę uderzeniową supernowej.
Droga energii
Naukowcy podejrzewają, ża dystrybucja energii przebiegała według następującego scenariusza: masa wokół supernowej została ogrzana i zjonizowana (elektrony usunięte z atomów) przez promieniowanie rentgenowskie wygenerowane podczas przedzierania się fali uderzeniowej przez kokon.
To odkrycie pozwala potwierdzić przypuszczenia naukowców, że niektóre z najjaśniejszych supernowych swój blask zawdzięczają fali uderzeniowej pochodzącej z wybuchu gwiazdy i przedzierającej się przez kokon materii wokół nich.
Autor: mm/ŁUD / Źródło: NASA