Saturn – jaką ma strukturę i z czego składają się pierścienie drugiej największej planety Układu Słonecznego

Źródło:
zpe.gov.pl
Saturn widziany teleskopem Hubble'a
Saturn widziany teleskopem Hubble'aNASA Goddard
wideo 2/4
Saturn widziany teleskopem Hubble'aNASA Goddard

Saturn, podobnie jak Neptun, jest gazowym olbrzymem. Jest szóstą planetą Układu Słonecznego pod względem odległości od Słońca. Obiekt ten znano już w starożytności, a jego charakterystyczną cechą jest największa liczba naturalnych satelitów. Saturn jest rozpoznawany również dzięki posiadanym pierścieniom planetarnym.

● Saturn jest drugą co do wielkości planetą w Układzie Słonecznym, ustępując miejsca jedynie Jowiszowi, choć masa Saturna jest znacznie mniejsza.

● Saturn ma 82 potwierdzonych satelitów, z których wiele znajduje się w mniejszych układach pierścieni tej planety. Najwięcej z nich zostało odkrytych przez sondę NASA - Cassini w latach 2004-2017.

● Jednym z najbardziej interesujących obiektów wokół Saturna jest jego największy satelita – Tytan, drugi co do wielkości satelita w Układzie Słonecznym.

Ile pierścieni i księżyców ma Saturn?

Pierścienie stanowią kombinację lodowych cząsteczek, skał i kosmicznego pyłu. Prowadzone obserwacje naukowców doprowadziły do odkrycia 82 księżyców krążących wokół gazowego olbrzyma. 53 z tych satelitów nadano oficjalne nazwy. Saturn wyróżnia się ponadto karłowatymi księżycami, znajdującymi się w pierścieniach. Jeden z satelitów Saturna, Tytan, to drugi pod względem wielkości księżyc Układu Słonecznego. Warto dodać, że jest on większy od planety - Merkury. Tytan, jako jedyny satelita w Układzie Słonecznym, ma gęstą atmosferę.

Zdjęcie Tytana, księżyca SaturnaNASA

ZOBACZ TEŻ: Saturn ma więcej księżyców niż Jowisz. Właśnie odkryto dwadzieścia

Jaka jest charakterystyka pierścieni Saturna?

Pierścienie stanowią wyróżnik gazowego olbrzyma, wpływający na jego niepowtarzalny wygląd. Dyski planetarne rozciągają się od 6630 km do 120 700 km ponad równikiem, a ich grubość wynosi 10-20 metrów. Stanowią one kombinację cząstek lodu wraz z zanieczyszczeniami pochodzącymi z amorficznego węgla. Składniki tworzące pierścienie mają różnorodne wielkości – można je porównać do rozmiaru pyłku, jak również zestawić z wielkością małego auta. Nie ma jednoznacznych ustaleń na temat pochodzenia dysków planetarnych. Mogą to być resztki zniszczonego księżyca Saturna. Zakłada się również, że pierścienie stanowią pozostałość mgławicy, z której powstał olbrzym.

Warto dodać, że 12 mln km od Saturna znajduje się rozrzedzony dysk planetarny Febe. Nachylony jest on do pozostałych pierścieni pod kątem 27 stopni, a jego cząstki poruszają się ruchem wstecznym.

Saturn i jego piękne pierścienieNASA/JPL-Caltech/Space Science Institute

Co wiadomo na temat księżyców Saturna?

Dokonano zaledwie czterech prób zbadania Saturna ze względu na jego ogromną odległość od Ziemi (ponad miliard kilometrów). Trzy pierwsze misje kosmiczne badały pierścienie i księżyce tej planety jedynie podczas przelotów, a były to:

Pioneer 11 we wrześniu 1979 roku, Voyager 1 w listopadzie 1980 roku, Voyager 2 w sierpniu 1981 roku. Ostatnia misja – Cassini‑Huygens, która odbywała się w latach 2004‑2017, weszła na orbitę wokół Saturna.

Badania te wykazały, że siedem największych satelitów lodowych Saturna ma ponad 380 km średnicy. Posiadają one siłę grawitacji, nadającą im zbliżoną do kulistej formę. Sześć kolejnych satelitów Saturna charakteryzuje się nieregularnymi kształtami, a ich średnica jest większa od 50 km. Małe księżyce poruszające się w obrębie dysków planetarnych tworzą przerwy z wzorami na krawędziach. Satelity o średnicy nieprzekraczającej jednego kilometra nie prowadzą natomiast do powstania tych luk. Trudno je również zaobserwować. Nazwy regularnych księżyców Saturna to imiona greckich, mitologicznych tytanów. Nieregularne satelity nawiązują natomiast do nordyckich, celtyckich i eskimoskich opowieści.

Jaką strukturę wewnętrzną ma Saturn?

Trudno dokładnie ustalić charakterystykę wewnętrznej struktury planety. Uważa się, że Saturn jest podobny swoim składem do Jowisza. Centrum gazowego olbrzyma stanowi jądro otoczone wodorem i helem. Jądro otacza warstwa metalicznego wodoru, ciekłego wodoru i helu oraz zewnętrzna, gazowa atmosfera, w której są substancje lotne. Wnętrze Saturna ma temperaturę 11 700 stopni Celsjusza. Gazowy olbrzym emituje w przestrzeń kosmiczną 2,5 raza więcej ciepła, niż to, które otrzymuje od Słońca.

Jaka jest widoczność Saturna?

Saturn to najbardziej odległa z pięciu planet możliwych do obserwacji gołym okiem. Gazowy olbrzym widoczny jest na nocnym niebie jako jasny punkt światła o wielkości od +1 do 0 magnitudo. W celu obserwacji pierścieni należy użyć dużej lornetki lub teleskopu. Saturn i jego planetarne dyski są najlepiej widoczne, gdy gazowy olbrzym ustawiony jest w opozycji do Słońca. 17 grudnia 2002 roku, będąc w takim położeniu, planeta miała największą jasność. Rok później Saturn znajdował się jeszcze bliżej Ziemi i Słońca.

Saturn to planeta, której wyróżnikiem są pierścienie nadające mu unikatowego wyglądu, oraz największa liczba naturalnych satelitów w Układzie Słonecznym. Obserwacje gazowego olbrzyma trwają już od starożytności. Z pewnością prowadzone obecnie badania przyczynią się do odkrycia nowych ciekawostek na temat Saturna.

ZOBACZ TEŻ: Pluton. Dlaczego stał się planetą karłowatą i stracił status 9. planety Układu Słonecznego

Źródła: zpe.gov.pl solarsystem.nasa.gov weather.gov Wielki Atlas Kosmosu, Mark Garlick, wydawnictwo: Buchmann, 2006 Misje NASA. Atlas kosmiczny, Przemysław Rudź , Robert Szaj, wydawnictwo: Eurograf, 2021 Atlas Kosmosu. Saturn, praca zbiorowa, wydawnictwo: National Geographic, 2021

Autorka/Autor:red.//am

Źródło: zpe.gov.pl

Źródło zdjęcia głównego: NASA/JPL-Caltech/Space Science Institute

Pozostałe wiadomości

Prawie 400 interwencji przeprowadzili strażacy po poniedziałkowych burzach. Najtrudniejsza sytuacja panowała na południu kraju. Materiały otrzymaliśmy na Kontakt24.

Prawie 400 interwencji strażaków po burzach

Prawie 400 interwencji strażaków po burzach

Aktualizacja:
Źródło:
tvnmeteo.pl, powiatsuski24.pl

Lej kondensacyjny został zaobserwowany w Marklowicach (woj. śląskie) podczas poniedziałkowej burzy. Nie była to jednak typowa trąba powietrzna, tworząca się wysoko nad naszymi głowami.

Nietypowy lej zawirował nad Górnym Śląskiem

Nietypowy lej zawirował nad Górnym Śląskiem

Źródło:
Polscy Łowcy Burz, tvnmeteo.pl

Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej (IMGW) ostrzega przed burzami w części kraju. W jednym z powiatów synoptycy wydali ostrzeżenia trzeciego stopnia. W mocy są także alarmy drugiego i pierwszego stopnia. Sprawdź, gdzie aura będzie groźna. 

Grzmi w części Polski. W mocy ostrzeżenie trzeciego stopnia

Grzmi w części Polski. W mocy ostrzeżenie trzeciego stopnia

Aktualizacja:
Źródło:
IMGW, tvnmeteo.pl

Prognoza pogody na jutro, czyli na wtorek, 9.09. Noc w Polsce przyniesie umiarkowane i miejscami duże zachmurzenie. W części kraju będzie deszczowo, może również zagrzmieć. We wtorek w różnych częściach kraju aura okaże się zmienna.

Pogoda na jutro - wtorek, 9.09. Nocna aura będzie niespokojna

Pogoda na jutro - wtorek, 9.09. Nocna aura będzie niespokojna

Źródło:
tvnmeteo.pl

Pies policyjny, który wabił się Archer, zmarł w nagrzanym radiowozie. - Można było uniknąć tej tragedii - powiedział Reed Mahuna, tymczasowy komendant Hawajskiego Departamentu Policji.

Pies zmarł w nagrzanym radiowozie. "Był naszym partnerem, obrońcą"

Pies zmarł w nagrzanym radiowozie. "Był naszym partnerem, obrońcą"

Źródło:
Hawaiʻi Police Department, WSAW

W poniedziałek w Dąbrowie Górniczej w województwie śląskim doszło do pożaru domu jednorodzinnego. Jak poinformowała straż pożarna, przypuszczalną przyczyną było trafienie piorunem.

Pożar domu na Śląsku. Miał tam trafić piorun

Pożar domu na Śląsku. Miał tam trafić piorun

Źródło:
KM PSP Dąbrowa Górnicza, tvnmeteo.pl

Polska pozostaje pod wpływem wyżu Nina, który zapewnia pogodną aurę. We wtorek i środę większość kraju cieszyć się będzie słońcem, choć lokalnie pojawią się przelotne opady i burze. Od czwartku deszczu przybędzie.

W prognozach widać więcej opadów

W prognozach widać więcej opadów

Źródło:
tvnmeteo.pl

Zapora położona w południowej części Meksyku przekroczyła swoją maksymalną pojemność. Z powodu zagrożenia powodzią władze zarządziły ewakuację mieszkańców okolicznych terenów.

Woda wylewa się z zapory, jest ryzyko powodzi. Nagranie

Woda wylewa się z zapory, jest ryzyko powodzi. Nagranie

Źródło:
Reuters, elimparcial.com

Prawie 30 stopni Celsjusza wskażą termometry na południu Polski. Czego jeszcze spodziewać się w kolejnych 16 dniach w pogodzie? Autorską prognozę długoterminową na najbliższy czas przygotował nasz synoptyk i prezenter Tomasz Wasilewski. Sprawdź, czego się spodziewać.

Pogoda na 16 dni: w Polsce cieplej niż w Hiszpanii

Pogoda na 16 dni: w Polsce cieplej niż w Hiszpanii

Źródło:
tvnmeteo.pl

Do wschodniego wybrzeża Azji dotarła burza tropikalna Tapah, która przyniosła silny wiatr i ulewy. W chińskiej prowincji Guangdong ewakuowano kilkadziesiąt tysięcy osób, a w Hongkongu zamknięto szkoły i wstrzymano większość transportu publicznego.

Burza tropikalna uderzyła. Ewakuacje, paraliż komunikacyjny

Burza tropikalna uderzyła. Ewakuacje, paraliż komunikacyjny

Źródło:
Reuters, Xinhua

Hipopotam na jeziorze Buyo w Wybrzeżu Kości Słoniowej zaatakował łódź, doprowadzając do jej zatopienia. Na pokładzie znajdowały się kobiety i dzieci. Większość pasażerów utonęła.

Hipopotam zatopił łódź. Kilkanaście osób zginęło

Hipopotam zatopił łódź. Kilkanaście osób zginęło

Źródło:
PAP, CBS News

W niedzielę mogliśmy podziwiać wyjątkowe zjawisko astronomiczne - zaćmienie Księżyca. Było ono widoczne w Polsce. Zdjęcia otrzymaliśmy na Kontakt24.

Srebrny Glob? Nie, czerwony

Srebrny Glob? Nie, czerwony

Aktualizacja:
Źródło:
Kontakt24, timeanddate.com, tvnmeteo.pl

Huragan Kiko, który w sobotę osiągnął czwartą kategorię, ma przejść na północ od Hawajów bez uderzenia w ląd. Synoptycy ostrzegają jednak przed wysokimi falami i niebezpiecznymi prądami morskim, które pojawią się u wybrzeży w niedzielę. Na wyspach ogłoszono stan wyjątkowy.

Zagrożenie ma ich minąć o włos. Wprowadzono stan wyjątkowy

Zagrożenie ma ich minąć o włos. Wprowadzono stan wyjątkowy

Źródło:
CNN, National Hurricane Center and Central Pacific Hurrican Center

Niedźwiedź Okan z tureckiego ogrodu zoologicznego stał się bohaterem Internetu po tym, jak trafił do szpitala weterynaryjnego po najedzeniu się owoców. Zwierzę przeszło szczegółowe badania, które wykluczyły poważne problemy zdrowotne. Obecnie Okan czuje się dobrze, a opiekunowie ściśle kontrolują jego dietę, by zapobiec kolejnym problemom żołądkowym.

Najadł się owoców, dostał niestrawności, został celebrytą

Najadł się owoców, dostał niestrawności, został celebrytą

Źródło:
CNN

Surfer zginął na plaży w Sydney po ataku rekina. Mężczyzna został pogryziony przez zwierzę około 100 metrów od brzegu. Trwają poszukiwania osobnika, który miał spowodować wypadek. To drugi śmiertelny atak rekina w tym rejonie od ponad 60 lat.

Trwa obława na rekina, który zabił surfera

Trwa obława na rekina, który zabił surfera

Źródło:
CNN

W Zielonej Górze trwa Winobranie. Na ponad tydzień Bachus, bóg wina, otrzymuje klucze do miasta i przejmuje nad nim władzę. Sprawdź, jakie atrakcje na nasz czekają w czasie tego święta.

Winobranie w Zielonej Górze. Miasto oferuje masę atrakcji

Winobranie w Zielonej Górze. Miasto oferuje masę atrakcji

Źródło:
tvnmeteo.pl

Nad Kołobrzegiem pojawił się lej kondensacyjny. Zjawisko było widoczne przez kilka minut i uchwycono je na zdjęciach, które otrzymaliśmy na Kontakt24.

Lej kondensacyjny nad Kołobrzegiem

Lej kondensacyjny nad Kołobrzegiem

Źródło:
tvnmeteo.pl, Kontakt24

Uszanki opanowały plażę San Carlos położoną w kalifornijskim mieście Monterey. Aby zapewnić bezpieczeństwo zarówno zwierzętom, jak i odwiedzającym, zdecydowano o zamknięciu miejsca.

Uszanki opanowały popularną plażę

Uszanki opanowały popularną plażę

Źródło:
ENEX, ksbw.com

Chińscy naukowcy stworzyli rośliny, które są w stanie ładować się światłem słonecznym i świecić w ciemności przez kilka godzin. Badacze uważają, że mogą one w przyszłości zastąpić małe lampki ogrodowe.

Rośliny jak z "Avatara". Świecą w ciemności różnymi kolorami

Rośliny jak z "Avatara". Świecą w ciemności różnymi kolorami

Źródło:
sciencedaily.com, CNN

W południowej Kalifornii wybuchł potężny pożar. Nazwano go Pyrite Fire. Ogień szybko się rozprzestrzeniał, przez co władze podjęły decyzję o ewakuacji części mieszkańców.

Pożar trawi Kalifornię. Zarządzono ewakuację

Pożar trawi Kalifornię. Zarządzono ewakuację

Źródło:
Los Angeles Times, CBS News

Monsunowe ulewy spowodowały powodzie w północnych Indiach, które w ostatnich dniach zabiły kilkadziesiąt osób. Władze były zmuszone relokować tysiące mieszkańców, a wielu lokalnych rolników straciło plony i dobytek życia.

Najgorsze powodzie od trzech dekad. "Wszystko przepadło"

Najgorsze powodzie od trzech dekad. "Wszystko przepadło"

Źródło:
The Guardian, The Hindu, Reuters

Japonia zmaga się ze skutkami tajfunu Peipah, który we wtorek nawiedził kraj. Żywioł, który obecnie jest już burzą tropikalną, uszkodził wiele budynków i ranił ponad 20 osób, w tym niektóre poważnie.

Tajfun blisko stolicy. Ranni, zdmuchnięte budynki

Tajfun blisko stolicy. Ranni, zdmuchnięte budynki

Źródło:
Reuters, NHK

Burze przetaczały się w piątek nad Polską. Jak przekazali strażacy, w całym kraju przeprowadzono 480 interwencji związanych z silnym wiatrem i intensywnymi opadami deszczu. Od naszych czytelników otrzymaliśmy materiały z załamania pogody.

Uszkodzone dachy, zalane ulice. Ponad 400 interwencji po burzach

Uszkodzone dachy, zalane ulice. Ponad 400 interwencji po burzach

Aktualizacja:
Źródło:
Kontakt24, Sieć Obserwatorów Burz, PAP

Holenderscy naukowcy dokonali zaskakującego odkrycia - w ich kraju wyładowania atmosferyczne są odwrócone do góry nogami w porównaniu do wielu innych części świata. Teraz próbują się dowiedzieć, dlaczego tak jest.

W tym kraju pioruny biją na odwrót

W tym kraju pioruny biją na odwrót

Źródło:
ENEX, NOS

"Jeśli wrzesień z pogodą zaczyna, zwykle przez miesiąc pogoda trzyma". Możliwe więc, że aura właśnie rekompensuje Polsce letnie chłody. W pierwszych dniach września temperatura wzrasta u nas do blisko 30 stopni i jeszcze nie raz tę wartość osiągnie bądź przekroczy.

To może być naprawdę gorący wrzesień

To może być naprawdę gorący wrzesień

Źródło:
TVN24+