Saturn – jaką ma strukturę i z czego składają się pierścienie drugiej największej planety Układu Słonecznego

Źródło:
zpe.gov.pl
Saturn widziany teleskopem Hubble'a
Saturn widziany teleskopem Hubble'aNASA Goddard
wideo 2/4
Saturn widziany teleskopem Hubble'aNASA Goddard

Saturn, podobnie jak Neptun, jest gazowym olbrzymem. Jest szóstą planetą Układu Słonecznego pod względem odległości od Słońca. Obiekt ten znano już w starożytności, a jego charakterystyczną cechą jest największa liczba naturalnych satelitów. Saturn jest rozpoznawany również dzięki posiadanym pierścieniom planetarnym.

● Saturn jest drugą co do wielkości planetą w Układzie Słonecznym, ustępując miejsca jedynie Jowiszowi, choć masa Saturna jest znacznie mniejsza.

● Saturn ma 82 potwierdzonych satelitów, z których wiele znajduje się w mniejszych układach pierścieni tej planety. Najwięcej z nich zostało odkrytych przez sondę NASA - Cassini w latach 2004-2017.

● Jednym z najbardziej interesujących obiektów wokół Saturna jest jego największy satelita – Tytan, drugi co do wielkości satelita w Układzie Słonecznym.

Ile pierścieni i księżyców ma Saturn?

Pierścienie stanowią kombinację lodowych cząsteczek, skał i kosmicznego pyłu. Prowadzone obserwacje naukowców doprowadziły do odkrycia 82 księżyców krążących wokół gazowego olbrzyma. 53 z tych satelitów nadano oficjalne nazwy. Saturn wyróżnia się ponadto karłowatymi księżycami, znajdującymi się w pierścieniach. Jeden z satelitów Saturna, Tytan, to drugi pod względem wielkości księżyc Układu Słonecznego. Warto dodać, że jest on większy od planety - Merkury. Tytan, jako jedyny satelita w Układzie Słonecznym, ma gęstą atmosferę.

Zdjęcie Tytana, księżyca SaturnaNASA

ZOBACZ TEŻ: Saturn ma więcej księżyców niż Jowisz. Właśnie odkryto dwadzieścia

Jaka jest charakterystyka pierścieni Saturna?

Pierścienie stanowią wyróżnik gazowego olbrzyma, wpływający na jego niepowtarzalny wygląd. Dyski planetarne rozciągają się od 6630 km do 120 700 km ponad równikiem, a ich grubość wynosi 10-20 metrów. Stanowią one kombinację cząstek lodu wraz z zanieczyszczeniami pochodzącymi z amorficznego węgla. Składniki tworzące pierścienie mają różnorodne wielkości – można je porównać do rozmiaru pyłku, jak również zestawić z wielkością małego auta. Nie ma jednoznacznych ustaleń na temat pochodzenia dysków planetarnych. Mogą to być resztki zniszczonego księżyca Saturna. Zakłada się również, że pierścienie stanowią pozostałość mgławicy, z której powstał olbrzym.

Warto dodać, że 12 mln km od Saturna znajduje się rozrzedzony dysk planetarny Febe. Nachylony jest on do pozostałych pierścieni pod kątem 27 stopni, a jego cząstki poruszają się ruchem wstecznym.

Saturn i jego piękne pierścienieNASA/JPL-Caltech/Space Science Institute

Co wiadomo na temat księżyców Saturna?

Dokonano zaledwie czterech prób zbadania Saturna ze względu na jego ogromną odległość od Ziemi (ponad miliard kilometrów). Trzy pierwsze misje kosmiczne badały pierścienie i księżyce tej planety jedynie podczas przelotów, a były to:

Pioneer 11 we wrześniu 1979 roku, Voyager 1 w listopadzie 1980 roku, Voyager 2 w sierpniu 1981 roku. Ostatnia misja – Cassini‑Huygens, która odbywała się w latach 2004‑2017, weszła na orbitę wokół Saturna.

Badania te wykazały, że siedem największych satelitów lodowych Saturna ma ponad 380 km średnicy. Posiadają one siłę grawitacji, nadającą im zbliżoną do kulistej formę. Sześć kolejnych satelitów Saturna charakteryzuje się nieregularnymi kształtami, a ich średnica jest większa od 50 km. Małe księżyce poruszające się w obrębie dysków planetarnych tworzą przerwy z wzorami na krawędziach. Satelity o średnicy nieprzekraczającej jednego kilometra nie prowadzą natomiast do powstania tych luk. Trudno je również zaobserwować. Nazwy regularnych księżyców Saturna to imiona greckich, mitologicznych tytanów. Nieregularne satelity nawiązują natomiast do nordyckich, celtyckich i eskimoskich opowieści.

Jaką strukturę wewnętrzną ma Saturn?

Trudno dokładnie ustalić charakterystykę wewnętrznej struktury planety. Uważa się, że Saturn jest podobny swoim składem do Jowisza. Centrum gazowego olbrzyma stanowi jądro otoczone wodorem i helem. Jądro otacza warstwa metalicznego wodoru, ciekłego wodoru i helu oraz zewnętrzna, gazowa atmosfera, w której są substancje lotne. Wnętrze Saturna ma temperaturę 11 700 stopni Celsjusza. Gazowy olbrzym emituje w przestrzeń kosmiczną 2,5 raza więcej ciepła, niż to, które otrzymuje od Słońca.

Jaka jest widoczność Saturna?

Saturn to najbardziej odległa z pięciu planet możliwych do obserwacji gołym okiem. Gazowy olbrzym widoczny jest na nocnym niebie jako jasny punkt światła o wielkości od +1 do 0 magnitudo. W celu obserwacji pierścieni należy użyć dużej lornetki lub teleskopu. Saturn i jego planetarne dyski są najlepiej widoczne, gdy gazowy olbrzym ustawiony jest w opozycji do Słońca. 17 grudnia 2002 roku, będąc w takim położeniu, planeta miała największą jasność. Rok później Saturn znajdował się jeszcze bliżej Ziemi i Słońca.

Saturn to planeta, której wyróżnikiem są pierścienie nadające mu unikatowego wyglądu, oraz największa liczba naturalnych satelitów w Układzie Słonecznym. Obserwacje gazowego olbrzyma trwają już od starożytności. Z pewnością prowadzone obecnie badania przyczynią się do odkrycia nowych ciekawostek na temat Saturna.

ZOBACZ TEŻ: Pluton. Dlaczego stał się planetą karłowatą i stracił status 9. planety Układu Słonecznego

Źródła: zpe.gov.pl solarsystem.nasa.gov weather.gov Wielki Atlas Kosmosu, Mark Garlick, wydawnictwo: Buchmann, 2006 Misje NASA. Atlas kosmiczny, Przemysław Rudź , Robert Szaj, wydawnictwo: Eurograf, 2021 Atlas Kosmosu. Saturn, praca zbiorowa, wydawnictwo: National Geographic, 2021

Autorka/Autor:red.//am

Źródło: zpe.gov.pl

Źródło zdjęcia głównego: NASA/JPL-Caltech/Space Science Institute

Pozostałe wiadomości

Nadchodzące dni przyniosą nam kolejne ochłodzenie. Przez kraj przejdzie front chłodny związany z niżem Magnus. Przyniesie deszcz, a miejscami mogą wystąpić także burze.

Idzie ochłodzenie. Mogą je poprzedzić burze z silnym deszczem

Idzie ochłodzenie. Mogą je poprzedzić burze z silnym deszczem

Źródło:
tvnmeteo.pl

Załoga misji Axiom-4 (Ax-4), w tym Polak Sławosz Uznański-Wiśniewski, poleci na Międzynarodową Stację Kosmiczną (ISS) w nowej kapsule Dragon - przekazała Sarah Walker z firmy SpaceX Elona Muska.

Polak poleci na orbitę w nowej kapsule Dragon

Polak poleci na orbitę w nowej kapsule Dragon

Źródło:
PAP

Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej (IMGW) wydał ostrzeżenia przed przymrozkami. Miejscami temperatura przy gruncie spadnie poniżej zera stopni.

Alarmy na południu kraju. Tu zrobi się zimno

Alarmy na południu kraju. Tu zrobi się zimno

Źródło:
IMGW

Pogoda na jutro, czyli na środę 21.05. Noc zapowiada się pogodnie, mogą pojawić się lokalnie mgły. Dzień przyniesie dość wysoką temperaturę, sięgającą 22 stopni. Poza tym przelotnie popada i zagrzmi.

Pogoda na jutro - środa 21.05. Słońce, deszcz i burze

Pogoda na jutro - środa 21.05. Słońce, deszcz i burze

Źródło:
tvnmeteo.pl

Gwałtowne burze nawiedziły w nocy z poniedziałku na wtorek południowe departamenty Francji. W wyniku gwałtownej aury co najmniej trzy osoby zginęły, a dwie są poszukiwane - przekazała francuska żandarmeria. Służby wprowadziły pomarańczowy poziom alertu pogodowego, drugi najwyższy w skali zagrożenia. Niebezpieczna aura ma utrzymać się nad regionem także dzisiaj.

Strumyk wezbrał i porwał samochód. Nie żyje para

Strumyk wezbrał i porwał samochód. Nie żyje para

Aktualizacja:
Źródło:
sudouest.fr, tvnmeteo.pl

Temperatura maksymalna na Grenlandii była w poniedziałek wyższa niż w Polsce. Termometry w południowej części wyspy pokazały prawie 20 stopni Celsjusza. Jeszcze cieplej jest na Islandii, gdzie niedawno padł majowy rekord temperatury.

Na Grenlandii cieplej niż w Polsce, na Islandii padają rekordy

Na Grenlandii cieplej niż w Polsce, na Islandii padają rekordy

Źródło:
IMGW, Copernicus, tvnmeteo.pl

Gromy dźwiękowe powstające podczas startu rakiet SpaceX mogą przypominać niewielkie trzęsienia ziemi. Jak wynika z badań amerykańskich naukowców, moment startu bywa słyszalny - lub odczuwalny - nie tylko w sąsiedztwie bazy kosmicznej. Typ gromu zależy od wielu czynników.

Starty rakiet SpaceX mogą być odczuwane jak trzęsienie ziemi

Starty rakiet SpaceX mogą być odczuwane jak trzęsienie ziemi

Źródło:
Acoustical Society of America

Organizacja non profit CEEW opublikowała we wtorek niepokojący raport. Wynika z niego, że blisko 60 procent indyjskich dystryktów, zamieszkanych przez trzy czwarte ludności kraju, jest narażonych na wysokie lub bardzo wysokie ryzyko związane z ekstremalnymi upałami. Rosnąca temperatura powietrza i wilgotność względna mogą negatywnie wpłynąć na zdrowie mieszkańców Indii.

Niepokojący raport o ekstremalnych upałach

Niepokojący raport o ekstremalnych upałach

Źródło:
Reuters, ceew.in

Piorun uderzył w zaparkowany radiowóz. Moment zarejestrowała kamera bezpieczeństwa obserwującą parking przed komisariatem. Do zdarzenia doszło podczas burzy, która przechodziła w poniedziałek nad stanem Oklahoma.

Piorun uderza w radiowóz. Zobacz nagranie

Piorun uderza w radiowóz. Zobacz nagranie

Źródło:
News on 6, Newcastle Emergency Management

Ponad 700 strażaków walczy z pożarem Greer Fire, jaki wybuchł na północnym wschodzie Arizony. Do tej pory ogień strawił już ponad osiem tysięcy hektarów terenu. W regionie obowiązują lokalne stany wyjątkowe. Służby ewakuują mieszkańców najbardziej zagrożonych terenów.

Tysiące hektarów w ogniu. Ogłoszono stan wyjątkowy

Tysiące hektarów w ogniu. Ogłoszono stan wyjątkowy

Źródło:
ABC News, AZ Dept. Forestry and Fire Management

Mikroplastik może zakłócać działanie układu odpornościowego. Jak ustalili badacze z Uniwersytetu w Pittsburghu, malutkie cząstki tworzyw sztucznych, które trafią do układu oddechowego, osłabiają działanie obecnych w płucach makrofagów - komórek pochłaniających patogeny. Zaburzenia w ich pracy wpływają nie tylko na płuca.

Wdychamy je codziennie. Mogą być szkodliwe dla całego organizmu

Wdychamy je codziennie. Mogą być szkodliwe dla całego organizmu

Źródło:
PAP, American Thoracic Society

W hrabstwie Laurel w stanie Kentucky trwa sprzątanie po przejściu tornada. Żywioł wyrządził spore zniszczenia na lotnisku, które jest kluczowe dla usług transportu medycznego. Jak donoszą amerykańskie media, silny wiatr podnosił śmigłowce i rzucał nimi jak zabawkami.

Tornado zdewastowało lotnisko. Nagrania

Tornado zdewastowało lotnisko. Nagrania

Źródło:
ENEX, avweb.com, Fox Weather, lex18.com,

Burza przeszła przez francuską miejscowość Longages w departamencie Górna Garonna. Podczas wyładowań mocno sypnęło gradem. Załamanie pogody zostało uchwycone na nagraniu.

Załamanie pogody. Mocno sypnęło gradem

Załamanie pogody. Mocno sypnęło gradem

Źródło:
Reuters, Meteo France

Ulewne opady deszczu doprowadziły do powstania gwałtownych powodzi w mieście Bengaluru w Indiach. Ludzi ewakuowano z zalanych domów za pomocą pontonów. - Woda wdarła się do ponad stu domów - powiedział Neelufar Ahmad, jeden z mieszkańców.

Zalane domy i ulice. Ludzi ewakuowano za pomocą pontonów

Zalane domy i ulice. Ludzi ewakuowano za pomocą pontonów

Źródło:
Reuters, The Hindu

Wstrząsy zostały zanotowane przez sejsmometry w poniedziałek rano w południowo-zachodniej Polsce. Według USGS ich magnituda wynosiła 4,1. Co było przyczyną tej aktywności?

Trzęsienie ziemi w Polsce

Trzęsienie ziemi w Polsce

Źródło:
USGS, EMSC, KGHM, fabrykiwpolsce.pl

Za kilka dni będzie ponad 20 stopni. Jaką aurę przyniesie druga połowa maja i początek czerwca? Sprawdź autorską, długoterminową prognozę temperatury na 16 dni, przygotowaną przez Tomasza Wasilewskiego.

Pogoda na 16 dni: przyjdzie ocieplenie, ale na moment

Pogoda na 16 dni: przyjdzie ocieplenie, ale na moment

Źródło:
tvnmeteo.pl

Gorące powietrze napłynęło w weekend do południowej Hiszpanii. W Andaluzji termometry pokazały w niedzielę ponad 30 stopni.

Jest ponad 30 stopni, a ma być jeszcze więcej

Jest ponad 30 stopni, a ma być jeszcze więcej

Źródło:
ENEX, andaluciainformacion.es, europapress.es

Co najmniej sześć osób zginęło na skutek ulew, które nawiedziły południowe Chiny. W prowincji Guangdong osuwisko uszkodziło trzypiętrowy blok mieszkalny - życia trzech mieszkańców nie udało się uratować. Trwają poszukiwania jednej osoby.

Masy błota osunęły się na budynek. Tragiczny bilans ulew

Masy błota osunęły się na budynek. Tragiczny bilans ulew

Źródło:
PAP, Xinhua

Rzeka Kuiseb pojawiła się na pustyni Namib. Ciek ten rozdziela dwa różne ekosystemy - "morze piasków" na południu i kamieniste bezdroża północy. Co ciekawe, rzeka zazwyczaj pojawia się tylko na kilka miesięcy w roku, a czasami nie widać jej wcale.

Rozdziela dwa różne światy, ale znika po kilku miesiącach

Rozdziela dwa różne światy, ale znika po kilku miesiącach

Źródło:
Copernicus, NASA Earth Observatory, Gobabeb

Choroby przenoszone przez komary egipskie mogą stać się endemiczne dla Europy. Według badań niemieckich i szwedzkich naukowców, do 2060 roku na Starym Kontynencie będzie dochodziło do regularnych wybuchów epidemii dengi i czikunguni. Liczba przypadków może wzrosnąć nawet pięciokrotnie.

Choroby tropikalne coraz częstsze na południu Europy. Jeden winowajca

Choroby tropikalne coraz częstsze na południu Europy. Jeden winowajca

Źródło:
Politico, AFP, Columbia University

Co najmniej jedna osoba nie żyje, a dwie są poszukiwane w wyniku powodzi, jaka nawiedziła region Buenos Aires w Argentynie. Kataklizm wywołały ekstremalne opady deszczu. Lokalne media podały, że swoje domy musiało opuścić ponad 7500 osób.

Tysiące ewakuowanych, dwie osoby zaginione. "Nigdy nic takiego się nie wydarzyło"

Tysiące ewakuowanych, dwie osoby zaginione. "Nigdy nic takiego się nie wydarzyło"

Źródło:
CNN, Portal Montevido

Osuwisko zeszło niedaleko miejscowości Blatten w Szwajcarii. Około 100 osób, w tym turyści, musiało zostać ewakuowanych z uwagi na niebezpieczeństwo, jakie stwarzają spadające skały. W rejonie zamknięto także szlaki turystyczne i ograniczono ruch samochodowy.

Masy skał mogą spaść na wioskę. Ewakuacje, zamknięte drogi

Masy skał mogą spaść na wioskę. Ewakuacje, zamknięte drogi

Źródło:
swissinfo.ch, 20 Minuten

Co najmniej 28 osób zginęło w wyniku fali burz i tornad, jaka przetoczyła się przez środkowe i wschodnie stany USA w miniony weekend. Mieszkańcy wielu miejscowości starają się odnaleźć się w nowej rzeczywistości, gdzie tysiące domów zostało zmiecionych z powierzchni ziemi. Tylko w Saint Louis w stanie Missouri straty materialne szacowane są na około miliard dolarów.

Miliardowe straty po burzach. "Praca naszego życia została zniszczona"

Miliardowe straty po burzach. "Praca naszego życia została zniszczona"

Źródło:
ABC News, PAP, Reuters

Pogoda w niedzielę sprzyja obserwacji ciekawych zjawisk meteorologicznych. W Kujawsko-Pomorskiem w Golubiu-Dobrzyniu na niebie pojawił się lej kondensacyjny, co udało się uwiecznić na zdjęciach.

Lej kondensacyjny zawisł nad miastem

Lej kondensacyjny zawisł nad miastem

Źródło:
tvnmeteo.pl

Do części amerykańskiego stanu Illinois w ostatnich dniach dotarła burza pyłowa, między innymi zaobserwowano ją w Chicago. Ogromną chmurę pyłu udało się uchwycić na nagraniu.

Niebo przesłoniła ogromna chmura pyłu. Nagranie

Niebo przesłoniła ogromna chmura pyłu. Nagranie

Źródło:
Reuters

Lawina zeszła w sobotę wczesnym popołudniem na górze Eiger w szwajcarskich Alpach. W wyniku tego zdarzenia zginęło dwóch narciarzy, a pięć innych osób zostało rannych.

Lawina w Alpach. Nie żyje dwóch narciarzy

Lawina w Alpach. Nie żyje dwóch narciarzy

Źródło:
PAP

Międzynarodowy zespół naukowców opisał ekstremalnie silny wzrost radiowęglowy datowany na 12 350 rok przed naszą erą. Według ekspertów jego przyczyną była potężna burza słoneczna, która uderzyła w Ziemię.

Odkryto ślady najsilniejszej burzy słonecznej w historii Ziemi     

Odkryto ślady najsilniejszej burzy słonecznej w historii Ziemi     

Źródło:
PAP, phys.org

Naukowcy z japońskiego Uniwersytetu Kiusiu i amerykańskiego Uniwersytetu Stanforda zidentyfikowali genetyczną mutację, która powoduje, że koty są rude. Mutacja ta nie występuje u żadnego innego ssaka.

Rude koty. Odkryto, co odpowiada za ich umaszczenie

Rude koty. Odkryto, co odpowiada za ich umaszczenie

Źródło:
BBC, PAP

Trzymetrowa palma spadła i raniła mężczyznę podczas 78. edycji Festiwalu Filmowego w Cannes. Ranny to agent aktora.

Palma raniła mężczyznę w czasie festiwalu w Cannes. "Twarz była pełna krwi"

Palma raniła mężczyznę w czasie festiwalu w Cannes. "Twarz była pełna krwi"

Źródło:
Reuters

Rodzina, która mieszka na obrzeżach miasta Isanti w amerykańskim stanie Minnesota, ma albo ogromne szczęście, albo niesamowitego pecha. W ich ogródku i na tarasie wypoczywają niedźwiedzie czarne.

Niedźwiedzie "przychodzą do nas codziennie"

Niedźwiedzie "przychodzą do nas codziennie"

Źródło:
CNN, fox9.com