Saturn – jaką ma strukturę i z czego składają się pierścienie drugiej największej planety Układu Słonecznego

Źródło:
zpe.gov.pl
Saturn widziany teleskopem Hubble'a
Saturn widziany teleskopem Hubble'aNASA Goddard
wideo 2/4
Saturn widziany teleskopem Hubble'aNASA Goddard

Saturn, podobnie jak Neptun, jest gazowym olbrzymem. Jest szóstą planetą Układu Słonecznego pod względem odległości od Słońca. Obiekt ten znano już w starożytności, a jego charakterystyczną cechą jest największa liczba naturalnych satelitów. Saturn jest rozpoznawany również dzięki posiadanym pierścieniom planetarnym.

● Saturn jest drugą co do wielkości planetą w Układzie Słonecznym, ustępując miejsca jedynie Jowiszowi, choć masa Saturna jest znacznie mniejsza.

● Saturn ma 82 potwierdzonych satelitów, z których wiele znajduje się w mniejszych układach pierścieni tej planety. Najwięcej z nich zostało odkrytych przez sondę NASA - Cassini w latach 2004-2017.

● Jednym z najbardziej interesujących obiektów wokół Saturna jest jego największy satelita – Tytan, drugi co do wielkości satelita w Układzie Słonecznym.

Ile pierścieni i księżyców ma Saturn?

Pierścienie stanowią kombinację lodowych cząsteczek, skał i kosmicznego pyłu. Prowadzone obserwacje naukowców doprowadziły do odkrycia 82 księżyców krążących wokół gazowego olbrzyma. 53 z tych satelitów nadano oficjalne nazwy. Saturn wyróżnia się ponadto karłowatymi księżycami, znajdującymi się w pierścieniach. Jeden z satelitów Saturna, Tytan, to drugi pod względem wielkości księżyc Układu Słonecznego. Warto dodać, że jest on większy od planety - Merkury. Tytan, jako jedyny satelita w Układzie Słonecznym, ma gęstą atmosferę.

Zdjęcie Tytana, księżyca SaturnaNASA

ZOBACZ TEŻ: Saturn ma więcej księżyców niż Jowisz. Właśnie odkryto dwadzieścia

Jaka jest charakterystyka pierścieni Saturna?

Pierścienie stanowią wyróżnik gazowego olbrzyma, wpływający na jego niepowtarzalny wygląd. Dyski planetarne rozciągają się od 6630 km do 120 700 km ponad równikiem, a ich grubość wynosi 10-20 metrów. Stanowią one kombinację cząstek lodu wraz z zanieczyszczeniami pochodzącymi z amorficznego węgla. Składniki tworzące pierścienie mają różnorodne wielkości – można je porównać do rozmiaru pyłku, jak również zestawić z wielkością małego auta. Nie ma jednoznacznych ustaleń na temat pochodzenia dysków planetarnych. Mogą to być resztki zniszczonego księżyca Saturna. Zakłada się również, że pierścienie stanowią pozostałość mgławicy, z której powstał olbrzym.

Warto dodać, że 12 mln km od Saturna znajduje się rozrzedzony dysk planetarny Febe. Nachylony jest on do pozostałych pierścieni pod kątem 27 stopni, a jego cząstki poruszają się ruchem wstecznym.

Saturn i jego piękne pierścienieNASA/JPL-Caltech/Space Science Institute

Co wiadomo na temat księżyców Saturna?

Dokonano zaledwie czterech prób zbadania Saturna ze względu na jego ogromną odległość od Ziemi (ponad miliard kilometrów). Trzy pierwsze misje kosmiczne badały pierścienie i księżyce tej planety jedynie podczas przelotów, a były to:

Pioneer 11 we wrześniu 1979 roku, Voyager 1 w listopadzie 1980 roku, Voyager 2 w sierpniu 1981 roku. Ostatnia misja – Cassini‑Huygens, która odbywała się w latach 2004‑2017, weszła na orbitę wokół Saturna.

Badania te wykazały, że siedem największych satelitów lodowych Saturna ma ponad 380 km średnicy. Posiadają one siłę grawitacji, nadającą im zbliżoną do kulistej formę. Sześć kolejnych satelitów Saturna charakteryzuje się nieregularnymi kształtami, a ich średnica jest większa od 50 km. Małe księżyce poruszające się w obrębie dysków planetarnych tworzą przerwy z wzorami na krawędziach. Satelity o średnicy nieprzekraczającej jednego kilometra nie prowadzą natomiast do powstania tych luk. Trudno je również zaobserwować. Nazwy regularnych księżyców Saturna to imiona greckich, mitologicznych tytanów. Nieregularne satelity nawiązują natomiast do nordyckich, celtyckich i eskimoskich opowieści.

Jaką strukturę wewnętrzną ma Saturn?

Trudno dokładnie ustalić charakterystykę wewnętrznej struktury planety. Uważa się, że Saturn jest podobny swoim składem do Jowisza. Centrum gazowego olbrzyma stanowi jądro otoczone wodorem i helem. Jądro otacza warstwa metalicznego wodoru, ciekłego wodoru i helu oraz zewnętrzna, gazowa atmosfera, w której są substancje lotne. Wnętrze Saturna ma temperaturę 11 700 stopni Celsjusza. Gazowy olbrzym emituje w przestrzeń kosmiczną 2,5 raza więcej ciepła, niż to, które otrzymuje od Słońca.

Jaka jest widoczność Saturna?

Saturn to najbardziej odległa z pięciu planet możliwych do obserwacji gołym okiem. Gazowy olbrzym widoczny jest na nocnym niebie jako jasny punkt światła o wielkości od +1 do 0 magnitudo. W celu obserwacji pierścieni należy użyć dużej lornetki lub teleskopu. Saturn i jego planetarne dyski są najlepiej widoczne, gdy gazowy olbrzym ustawiony jest w opozycji do Słońca. 17 grudnia 2002 roku, będąc w takim położeniu, planeta miała największą jasność. Rok później Saturn znajdował się jeszcze bliżej Ziemi i Słońca.

Saturn to planeta, której wyróżnikiem są pierścienie nadające mu unikatowego wyglądu, oraz największa liczba naturalnych satelitów w Układzie Słonecznym. Obserwacje gazowego olbrzyma trwają już od starożytności. Z pewnością prowadzone obecnie badania przyczynią się do odkrycia nowych ciekawostek na temat Saturna.

ZOBACZ TEŻ: Pluton. Dlaczego stał się planetą karłowatą i stracił status 9. planety Układu Słonecznego

Źródła: zpe.gov.pl solarsystem.nasa.gov weather.gov Wielki Atlas Kosmosu, Mark Garlick, wydawnictwo: Buchmann, 2006 Misje NASA. Atlas kosmiczny, Przemysław Rudź , Robert Szaj, wydawnictwo: Eurograf, 2021 Atlas Kosmosu. Saturn, praca zbiorowa, wydawnictwo: National Geographic, 2021

Autorka/Autor:red.//am

Źródło: zpe.gov.pl

Źródło zdjęcia głównego: NASA/JPL-Caltech/Space Science Institute

Pozostałe wiadomości

Pogodę w nadchodzących dniach będzie kształtował "zgniły" wyż. Sprawi, że w kolejnych dniach w wielu miejscach będzie pochmurno i mglisto. Poranki okażą się mroźne, a w dzień temperatura ledwo przekroczy 10 stopni Celsjusza.

"Zgniły" wyż zawładnie Polską. Co to dla nas oznacza

"Zgniły" wyż zawładnie Polską. Co to dla nas oznacza

Źródło:
tvnmeteo.pl

Chmura przypominająca latający spodek zawisła nad szczytami. Została uchwycona na nagraniu przez pracownika Wysokogórskiego Obserwatorium Meteorologicznego IMGW-PIB na Kasprowym Wierchu.

Zjawiskowa chmura zawisła nad szczytami

Zjawiskowa chmura zawisła nad szczytami

Źródło:
IMGW, tvnmeteo.pl

Pogoda na jutro, czy na wtorek 5.11. Przed nami mroźna noc, pojawią się też mgły i zamglenia. Dzień przyniesie przeważnie pogodną aurę. Termometry pokażą maksymalnie 11 stopni.

Pogoda na jutro - wtorek, 5.11. Nocą w wielu regionach zetnie mróz

Pogoda na jutro - wtorek, 5.11. Nocą w wielu regionach zetnie mróz

Źródło:
tvnmeteo.pl

IMGW wydał alarmy pierwszego stopnia. Synoptycy ostrzegają przed gęstymi mgłami, które mogą ograniczać widzialność. Kierowcy powinni uważać, bo warunki na drogach będą trudne. Sprawdź, gdzie będzie niebezpiecznie.

Kierowcy, tej nocy zachowajcie szczególną ostrożność

Kierowcy, tej nocy zachowajcie szczególną ostrożność

Aktualizacja:
Źródło:
IMGW

Żubry przechodzą przez asfaltową drogę o poranku. Wędrówkę stada uchwycił na nagraniu Reporter24 pan Antoni. - Lubię sobie spacerować po lesie, a żubrami interesuje się, bo to gatunek, który prawie wyginął - powiedział.

"To stado może liczyć ze sto osobników albo jeszcze więcej"

"To stado może liczyć ze sto osobników albo jeszcze więcej"

Źródło:
Kontakt24

Ulewy nawiedziły w poniedziałek hiszpańską Katalonię. Gwałtowna aura spowodowała, że odwołano 70 połączeń lotniczych. W Barcelonie, gdzie przez pewien czas obowiązywały alarmy najwyższego, czerwonego stopnia, częściowo zalane zostało lotnisko.

Zwały ziemi i błota na autostradach, był czerwony alert

Zwały ziemi i błota na autostradach, był czerwony alert

Aktualizacja:
Źródło:
Reuters, TVE, El Pais, tvnmeteo.pl, PAP

Dzisiejszy wieczór był kolejnym z rzędu, kiedy nad Polską dało się zaobserwować "kosmiczny pociąg". Zdjęcia i nagrania przelotu satelitów Starlink otrzymaliśmy na Kontakt24.

Przelot Starlinków. Wasze relacje

Przelot Starlinków. Wasze relacje

Aktualizacja:
Źródło:
tvnmeteo.pl, Z głową w gwiazdach

W oddali widziałem już zbliżającą się wodę. W ostatnim momencie przejechałem samochodem przez most. Widziałem ludzi i samochody niesione przez nurt - opowiadał w rozmowie z redakcją Kontaku24 pan Lech, który mieszka w hiszpańskiej Walencji. Trwa sprzątanie po katastrofalnych powodziach, które niecały tydzień temu nawiedziły południowo-wschodnią część kraju. Liczba ofiar śmiertelnych przekracza 200, zaginionych jest ponad tysiąc.

"Przejechałem przez most, który zawalił się dwie minuty później"

"Przejechałem przez most, który zawalił się dwie minuty później"

Źródło:
Kontakt24, Reuters, PAP, tvnmeteo.pl

Ochłodzenie, które przyszło do nas w weekend, pozostanie w Polsce na dłużej. Sprawdź długoterminową prognozę pogody przygotowaną przez prezentera tvnmeteo.pl Tomasza Wasilewskiego.

Pogoda na 16 dni: o cieple możemy na razie zapomnieć

Pogoda na 16 dni: o cieple możemy na razie zapomnieć

Źródło:
tvnmeteo.pl

Wyż, który w wielu miejscach kraju gwarantuje słoneczną pogodę, jednocześnie sprzyja uciekaniu ciepła do atmosfery. Dlatego noce i poranki w tym tygodniu będą zimne. Na wschodzie kraju chwyci kilkustopniowy mróz.

To będą mroźne poranki. Arktyczne zimno płynie do Polski

To będą mroźne poranki. Arktyczne zimno płynie do Polski

Źródło:
tvnmeteo.pl

Kilkanaście osób zostało rannych po tym, jak przez środkową część stanu Oklahoma przeszły gwałtowne burze i co najmniej kilka tornad. Zniszczone są liczne domy. W sześciu hrabstwach wprowadzono stan wyjątkowy.

Ranni, domy zrównane z ziemią. Przeszło co najmniej sześć tornad

Ranni, domy zrównane z ziemią. Przeszło co najmniej sześć tornad

Źródło:
PAP, Reuters, AP

Przemieszczająca się nad Atlantykiem burza tropikalna Patty, a razem z nią ulewy i silny wiatr, na początku tygodnia ma dotrzeć do Półwyspu Iberyjskiego. W niedzielę przeszła nad Azorami.

Burza tropikalna zmierza w kierunku Portugalii i Hiszpanii

Burza tropikalna zmierza w kierunku Portugalii i Hiszpanii

Aktualizacja:
Źródło:
SIC Noticias, NHC, IPMA

Co najmniej 10 osób zginęło w nocy z niedzieli na poniedziałek na indonezyjskiej wyspie Flores w rezultacie erupcji wulkanu. Lawa i popiół wulkaniczny zniszczyły część budynków.

Erupcja wulkanu, deszcz, błyskawice. Zabici i zniszczone budynki

Erupcja wulkanu, deszcz, błyskawice. Zabici i zniszczone budynki

Źródło:
PAP, Reuters, tvnmeteo.pl

Troje chińskich astronautów misji Shenzhou-18 powróciło na Ziemię po 192 dniach spędzonych na orbicie. Podczas jednego ze spacerów kosmicznych dwóch członków załogi ustanowiło rekord czasu spędzonego przez tajkonautów poza chińską stacją kosmiczną Tiangong.

Rekordowi astronauci wrócili na Ziemię

Rekordowi astronauci wrócili na Ziemię

Źródło:
PAP

Król Hiszpanii Filip VI i premier Pedro Sanchez odwiedzili w niedzielę zniszczoną przez powódź miejscowość Paiporta, położoną w prowincji Walencja. Ich obecność wywołała gwałtowną reakcję mieszkańców, którzy zaczęli rzucać w nich błotem.

"Mordercy". W stronę króla i premiera poleciało błoto

"Mordercy". W stronę króla i premiera poleciało błoto

Źródło:
Reuters

W słowackich Tatrach doszło w sobotę do śmiertelnego wypadku. Turyści z Polski próbowali zdobyć Gerlach tak zwaną Drogą Tatarki, ale - jak przekazali słowaccy ratownicy - nie posiadali odpowiedniego sprzętu i utknęli na szczycie. W niedzielę ratownicy przetransportowali ciało Polaka, który zginął prowadząc grupę na najwyższy szczyt w Tatrach.

Polscy turyści utknęli na Gerlachu. Zginęła jedna osoba

Polscy turyści utknęli na Gerlachu. Zginęła jedna osoba

Źródło:
PAP

W wyniku uderzenia pioruna w obóz dla uchodźców na północy Ugandy zginęło 14 osób, w tym 13 dzieci i jedna osoba dorosła - przekazała w niedzielę stacja BBC. 34 osoby zostały ranne. Według lokalnych mediów, ofiary śmiertelne uczestniczyły w nabożeństwie.

Piorun uderzył w obóz dla uchodźców. Nie żyje 13 dzieci i jeden dorosły

Piorun uderzył w obóz dla uchodźców. Nie żyje 13 dzieci i jeden dorosły

Źródło:
PAP, BBC

Trzęsienie ziemi nawiedziło w niedzielę Grecję - poinformowało Europejskie Śródziemnomorskie Centrum Sejsmologiczne (EMSC). Miało magnitudę 5,5.

Trzęsienie ziemi w Grecji

Trzęsienie ziemi w Grecji

Źródło:
Reuters

W Hiszpanii trwa sprzątanie po niszczycielskich powodziach, które dotknęły wschodnie i południowe regiony kraju. Na Kontakt24 otrzymaliśmy materiały z Walencji i okolicznych miejscowości, na których widać ogromną skalę zniszczeń.

"Świat jak w filmie postapokaliptycznym". Relacje Reporterów24 z zalanej Hiszpanii

"Świat jak w filmie postapokaliptycznym". Relacje Reporterów24 z zalanej Hiszpanii

Aktualizacja:
Źródło:
Kontakt24, RTVE, El Mundo, tvnmeteo.pl

Ulewy związane z pozostałościami supertajfunu Kong-rey nawiedziły południowo-zachodnią Japonię w sobotę. Miejscami w ciągu jednej doby spadło ponad 370 litrów wody na metr kwadratowy i doszło do podtopień. W mieście Matsuyama wydano nakaz ewakuacji prawie 190 tysięcy osób.

Dawny supertajfun wciąż groźny. Rekordowe opady, ewakuacja tysięcy osób

Dawny supertajfun wciąż groźny. Rekordowe opady, ewakuacja tysięcy osób

Źródło:
Reuters, The Japan Times

W Nowym Jorku ogłoszono stan suszy. Jak podały władze miasta, w październiku w aglomeracji zanotowano jedynie śladowe opady deszczu. Burmistrz apelował w sobotę do mieszkańców o oszczędzanie wody i błyskawiczne zgłaszanie jakichkolwiek awarii.

Burmistrz apeluje o krótsze kąpiele. "Matka Natura rządzi, musimy się dostosować"

Burmistrz apeluje o krótsze kąpiele. "Matka Natura rządzi, musimy się dostosować"

Źródło:
PAP, The Washington Post

Silna trąba wodna zawirowała nad australijskim Brisbane, uszkadzając część nabrzeża. W piątek nad wschodnim wybrzeżem kraju przechodziły burze, które oprócz turbulentnych podmuchów przyniosły także grad.

Potężna kolumna wody wyrosła nad miastem

Potężna kolumna wody wyrosła nad miastem

Źródło:
Reuters, ABC News

Rekordowy poziom zanieczyszczeń powietrza odnotowano w nocy z piątku na sobotę w 14-milionowym mieście Lahaur we wschodnim Pakistanie. W związku z utrzymującym się smogiem zajęcia sportowe w szkołach nie będą odbywać się na świeżym powietrzu, mieszkańcom zakazano używania riksz motorowych, wstrzymano prace budowlane.

"Nigdy wcześniej nie osiągnęliśmy poziomu 1000"

"Nigdy wcześniej nie osiągnęliśmy poziomu 1000"

Źródło:
PAP

Największy krokodyl na świecie żyjący w niewoli zmarł w sobotę w australijskim zoo. Według wyliczeń opiekunów miał co najmniej 110 lat. Stan jego zdrowia pogorszył się w połowie października.

Został wpisany do Księgi rekordów Guinnessa, "był naszym najukochańszym kumplem"

Został wpisany do Księgi rekordów Guinnessa, "był naszym najukochańszym kumplem"

Źródło:
PAP

Rekin zaatakował surfera na Hawajach, odgryzając mu nogę. Mimo poważnej rany mężczyźnie udało się dopłynąć do brzegu z jedynie niewielką pomocą innych plażowiczów. Do zdarzenia doszło w piątek rano.

Stracił nogę w ataku rekina, sam dopłynął do brzegu

Stracił nogę w ataku rekina, sam dopłynął do brzegu

Źródło:
Maui Now, Maui News, CBS News

NASA nawiązała kontakt z sondą Voyager 1 po kilkudniowej przerwie. Jak wyjaśniła agencja, do zerwania łączności doszło na skutek uruchomienia systemu awaryjnego urządzenia. Obecnie kontakt utrzymywany jest za pośrednictwem systemu, który ostatni raz był wykorzystywany w 1981 roku.

Nie działał od ponad czterech dekad. Teraz pełni kluczową rolę

Nie działał od ponad czterech dekad. Teraz pełni kluczową rolę

Źródło:
NASA, CNN, tvnmeteo.pl

Ta mgławica przypomina kształtem sylwetkę wilka, a może nawet wilkołaka. Nowe zdjęcie, na którym widać ten obłok gazu i pyłu, pokazało w czwartek Europejskie Obserwatorium Południowe (ESO).

Czarny wilk na niebie. Niesamowite zdjęcie

Czarny wilk na niebie. Niesamowite zdjęcie

Źródło:
PAP, ESO

Naukowcy ostrzegają przed ryzykiem poważnej zmiany cyrkulacji oceanicznej na Atlantyku. Mogłaby ona wywołać zakłócenia klimatyczne na nieobserwowaną wcześniej skalę.

"Wyłączenie" atlantyckich prądów może przynieść niszczycielskie skutki

"Wyłączenie" atlantyckich prądów może przynieść niszczycielskie skutki

Źródło:
PAP

Związane z ociepleniem klimatu wskaźniki zagrożenia dla zdrowia ludzi osiągnęły nowe rekordowe wartości - wynika z najnowszej edycji raportu Lancet Countdown on Health and Climate Change. Znacząco wzrosła między innymi liczba zgonów spowodowanych upałem wśród osób powyżej 65. roku życia. Eksperci alarmują, że z powodu zmian klimatycznych zdrowie człowieka jest narażone na niespotykane dotąd zagrożenia.

Liczby, które powinny nas niepokoić. "Rekordowe zagrożenie"

Liczby, które powinny nas niepokoić. "Rekordowe zagrożenie"

Źródło:
PAP, The Guardian, The Lancet

Dynia zawiera wiele cennych składników odżywczych, dlatego warto włączyć ją do diety. - Pomarańczowy kolor dyni jest wynikiem wysokiej zawartości w niej witaminy A i beta-karotenu, które korzystnie wpływają na wzrok, skórę, układ sercowo-naczyniowy oraz układ odpornościowy - przekonuje doktor Lizzy Davis z Wydziału Nauk o Żywieniu Uniwersytetu Alabama w Birmingham.

Trwa sezon na dynię. "To prawdziwa bomba odżywcza"

Trwa sezon na dynię. "To prawdziwa bomba odżywcza"

Źródło:
PAP