Krzewy i drzewa owocowe. Ekologiczne metody ochrony przed szkodnikami

● Drzewa owocowe, m.in. jabłonie, śliwy, czereśnie i wiśnie, są łakomym kąskiem dla szkodników, które powodują choroby, gorszą jakość owoców i mniejsze plony.

● Nie musisz używać chemii, żeby zwalczać szkodniki krzewów i drzew owocowych.

● Wśród ekologicznych metod ochrony drzew owocowych przed szkodnikami znajdują się np. preparaty na bazie oleju parafinowego oraz opryski z wyciągów roślin, takich jak skrzyp polny czy czosnek.

Drzewa owocowe dają mniej plonów, a owoce są gorszej jakości, jeśli zaatakowały je szkodniki. Jeśli nie chcemy używać chemicznych preparatów szkodnikobójczych w naszych sadach lub przydomowych ogrodach, zależy nam na smaczniejszych i zdrowszych owocach, pozostaje nam zastosowanie ekologicznych metod ochrony krzewów i drzew owocowych przed szkodnikami. Warto pamiętać, że chemiczne środki ochrony roślin szkodzą nie tylko niechcianym gościom, ale zabijają też pożyteczne owady, w tym pszczoły. Ekologiczną metodę dobieramy nie tylko do rodzaju atakującego drzewa szkodnika, ale też do pory roku, a nawet gatunku rośliny.

Szkodniki są dużym problemem w ekologicznej uprawie drzew owocowych, ponieważ dostępne środki do ich zwalczania są w większości oparte na chemii i niedozwolone w ogrodnictwie ekologicznym. Najbardziej zagrożone szkodnikami są jabłonie, wiśnie, śliwy i czereśnie.

W zależności od gatunku drzewa owocowego spustoszenie sieją m.in.:

chrząszcz kwieciak jabłkowiec – jego larwy uszkadzają pąki kwiatów jabłoni. Zwalcza się je ręcznie w trakcie kwitnienia - należy zerwać wszystkie uszkodzone pąki kwiatowe. Można też na początku czerwca założyć na pień drzewa tekturową opaskę, którą zdejmuje się po miesiącu i niszczy wraz z larwami; szpeciele/przędziorki - atakują jabłonie. Oprysk wykonuje się preparatami na bazie oleju parafinowego (na przedwiośniu), a w sezonie wegetacyjnym można używać preparatów siarkowych, które przy okazji chronią drzewa przed innymi chorobami. Warto też wprowadzić do sadu Dobroczynka gruszowca, który zwalcza nie tylko szpeciele, ale i przędziorki; mszyca jabłoniowa – uszkadza liście, pędy i zawiązki owocowe jabłoni. Mszyca jabłoniowa pojawia się wiosną i zasiedla wierzchołki pędów, osłabiając ich wzrost. Ekologiczne sposoby na te szkodniki to m.in. mydło ogrodnicze K 2 proc. z denaturatem 2 proc., roztwór z suszonego czosnku, wyciąg z czosnku; mszyca jabłoniowo-babkowa zasiedla wierzchołki pędów i liście jabłoni, uszkadzając pąki, kwiaty i zawiązki. Zwalcza się ją tak samo jak mszycę jabłoniową; bawełnica korówka żeruje na pędach, pniach, konarach oraz korzeniach jabłoni, osłabiając drzewo i narażając je na przemarznięcie zimą. Bawełnice zwalcza się tak samo jak mszyce żerujące na jabłoniach oraz przez usuwanie zainfekowanych pędów i konarów. owocówka jabłkóweczka to motyl, którego larwy uszkadzają owoce jabłoni. Robaczywieniu jabłek można zapobiec, używając środków dopuszczonych do stosowania w rolnictwie ekologicznym (np. Madex SC, Ecodian-CP VP) oraz zakładając na przełomie czerwca i lipca tekturowe opaski na drzewa. Po zbiorach opaski wraz z larwami trzeba zniszczyć, to samo dotyczy robaczywych jabłek; nasionnica trześniówka - jej larwy zasiedlają owoce wiśni i czereśni. Dorosłe osobniki wyłapuje się na żółte lepy, przeprowadza się też eksperymentalne na razie opryski z wyciągu z miodli indyjskiej i wywaru z drewna krzewu quassia amara; mszyca czereśniowa uszkadza liście i pędy czereśni oraz wiśni. Zwalcza się ją tak samo jak inne mszyce, koniecznie trzeba to robić wczesną wiosną. Jeśli drzewo zostanie zainfekowane dużą ilością mszycy czereśniowej, pozostaje tylko niszczenie pędów z koloniami szkodnika; mszyca śliwowo-trzcinowa żeruje na pędach i liściach śliwy, przenosi wirus PPV wywołujący szarkę (ospowatość śliwy). Zwalcza ją Mydło Ogrodnicze K z dodatkiem denaturatu tak jak w przypadku mszyc żerujących na jabłoniach.

Pierwsze opryski drzew owocowych przeprowadza się na przedwiośniu, gdy na drzewach pojawiają się pierwsze pąki. Ekologiczne środki na szkodniki, których możesz użyć wczesną wiosną, żeby ochronić swoje krzewy i drzewa owocowe to m.in. preparaty olejowe. Środki olejowe tworzą na powierzchni zaatakowanej przez szkodniki roślinę powłokę, która odcina im dostęp do tlenu. Szkodniki, w tym mszyce, przędziorki i miseczniki, duszą się i giną. Opryski tymi produktami wykonujemy od końca lutego do połowy marca, żeby zniszczyć zimujące stadia rozwoju szkodników. Wśród preparatów olejowych znajdziesz te na bazie oleju parafinowego, np. Promanal 60 EC, Treol 770 EC, ale też równie skuteczny środek na bazie jadalnego oleju rydzowego (Emulpar 940 EC). Tego ostatniego można też użyć w trakcie sezonu, kiedy drzewa owocują.

Wiosną, kiedy drzewo ma już dobrze rozwinięte pąki liściowe, stosuje się opryski miedzianem. W uprawach ekologicznych można używać preparatu w płynie o nazwie Miedzian Extra 350 SC. Można go używać do ochrony jabłoni i grusz przeciw parchowi (oprysk stosuje się wtedy, gdy pojawiają się pierwsze liście) i zarazie ogniowej (gdy pękają pąki). Opryski miedzianem są też skutecznym sposobem ochrony drzew brzoskwini przed kędzierzawością liści i rakiem bakteryjnym (przed tym ostatnim oprysk miedzianem może uratować także morele).

Jesienią można wykonywać opryski miedzianem i 5 proc. roztworem mocznika. Oprysk miedzianem wykonuje się albo zanim liście opadną, albo zaraz po ich opadnięciu. Roztworem mocznika spryskuje się obficie drzewa jabłoni tuż przed opadnięciem wszystkich liści - trzeba jednak pamiętać, żeby spryskać też te już leżące na ziemi. Taki oprysk powinien uchronić jabłoń przed parchem.

Do ekologicznej ochrony drzew przed szkodnikami można też wykorzystywać właściwości niektórych roślin, np. skrzypu polnego, mniszka lekarskiego, czosnku, pokrzywy, krwawnika pospolitego, cebuli. Są bezpieczne w stosowaniu przez cały sezon. Sporządza się z nich odwary lub kompost, a działają nie tylko jako środki szkodniko- i bakteriobójcze, ale są też cennym nawozem dla drzew i krzewów.

jabłonie i grusze - oprysk ze skrzypu polnego przeciwdziała parchowi jabłoni, a z krwawnika - mączniakowi jabłoni. Wykonuje się go, gdy pokażą się pierwsze liście i powtarza w okresie rozwoju zawiązków owoców oraz w czasie ich wzrostu. czereśnie i wiśnie - wyciąg z krwawnika i odwar ze skrzypu polnego mogą zapobiec brunatnej zgniliźnie drzew pestkowych. Stosuje się go, kiedy pąki kwiatowe są białe i powtarza w czasie kwitnienia. brzoskwinie - oprysk z krwawnika, pokrzywy lub skrzypu polnego należy wykonać w czasie kwitnienia brzoskwiń, żeby zapobiec kędzierzawości liści brzoskwiń.

Pamiętaj: ekologiczne opryski drzew owocowych, także te na bazie wyciągów z roślin, wymagają użycia odzieży ochronnej tak samo jak środki chemiczne.

Źródła: Polski Związek Działkowców z Bydgoszczy bydgoszcz.pzd.pl, zachodniopomorski ośrodek doradztwa rolniczego zodr.pl, Instytut Ogrodnictwa – Państwowy Instytut Badawczy inhort.pl

Bibliografia: Danelski W.. "Ekologiczne metody zwalczania szkodników w sadach owocowych", Instytut Ogrodnictwa w Skierniewicach, Barzkowice 2014, [dostęp online: 28.03.2022] Rozpara E. i in., "Metody ochrony przed szkodnikami i chorobami w uprawach ekologicznych", Instytut Ogrodnictwa w Skierniewicach, Skierniewice 2013