Skarby na dnie Bałtyku. "Ten wrak to kapsuła czasu"

Mars to jeden z najpotężniejszych galeonów świata, w XVI w. pływał w służbie Królestwa Szwecji. Na jego pokładzie znajdowało się 107 ogromnych dział, przewoził 800 osób załogi i miał 1,8 tys. ton wyporności.

W sobotę z okrętu wydobyto m.in. działa armatnie, które będzie można od sierpnia zobaczyć w muzeum w Vaestervik (wschodnie wybrzeże Szwecji). - Duży zbiornik z wodą już tam czeka na wydobyte elementy. Będziemy je analizować na oczach publiczności - powiedział telewizji SVT prof. Johan Roennby z Uniwersytetu Soedertoern.

Pierwsza ekspedycja na wrak odbyła się w 2011 roku. Wówczas ekipa ze Szwecji trafiła na cenne znalezisko, które niemal natychmiast zostało objęte międzynarodowym programem ochrony Marsa i jego inwentaryzacji.

Kilka dni temu odbył się kolejny etap prac badających i dokumentujących stan legendarnej szwedzkiej jednostki. W badaniach brał udział gdyński fotograf Tomasz Stachura.

- To była druga wyprawa, kontynuacja wcześniejszych poszukiwań i badań. Choć byliśmy trochę przyzwyczajeni do tego widoku, to za każdym razem po zejściu na dno, Mars robi niesamowite wrażenie. Po pierwsze jest gigantyczny, w XVI wieku to był największy okręt wojenny na Bałtyku – opowiada Stachura.

Jak tłumaczy, okręt to gigantyczny skarbiec. - Wszędzie dookoła widać monety i artefakty, na tym okręcie znajdował się cały skarbiec. Wrak jest w doskonałym stanie, nigdy nie został rozkradziony, zniszczony przez sieci, czy żeglugę, i robi imponujące wrażenie. Mars zatonął w wyniku wybuchu, który nastąpił w prochowni, wiec wszelkie zniszczenia wynikają z tego wybuchu. Wszystko jest w perfekcyjnym stanie, to nieprawdopodobna gratka dla historyków. Ten wrak to kapsuła czasu możemy zobaczyć jak wyglądał okręt wojenny sprzed 460 lat – tłumaczy Stachura.

Sam wrak znajduje się 10 mil na wschód od wyspy Olandia na głębokości 73 metrów. Choć jego lokalizacja nie jest tajemnicą, okręt jest pilnowany przed szabrownikami. – Skarb na wraku jest olbrzymi. Dla historyków i archeologów ważniejsze są elementy konstrukcyjne, elementy z życia codziennego załogi. Skupialiśmy się na robieniu zdjęć konstrukcyjnych, a na około walały się monety. Nie mogliśmy ich dotykać, ruszać – wspomina Stachura.

- Do dzisiaj nie wiadomo, czy Mars był trzymasztowy, czy czteromasztowy, a tego typu informacje są dla historyków ważniejsze niż skarby – dodaje.

Podobnie jak w poprzedniej wyprawie głównym zadaniem Stachury było fotografowanie wraku. – Obiekt nie wygląda jak na zdjęciach, te fotografie to mozaika z 600 zdjęć, które zrobiłem. Naprawdę to jest tam kompletnie ciemno, nurek ma widoczność może na 3, czy 5 metrów – wyjaśnia.

Jak tłumaczy Stachura, sam został zaproszony do wyprawy ze względu na dobrą opinię towarzyszącą polskim nurkom. - My Polacy specjalizujemy się bardziej w metalowych wrakach, w południowych częściach Bałtyku. Z kolei okolice Szwecji obfitują w wraki drewniane. Wiadomo jednak, że Polacy mają bardzo duże doświadczenie w takich wyprawach – podkreśla.

Mars był flagowym okrętem floty szwedzkiego króla Eryka XIV. Jednostka stanowiła prawdziwy majstersztyk sztuki szkutniczej. Zatonął w 1564 roku po dwudniowej potyczce z Duńczykami. Sam wrak na ląd w całości nie będzie wydobywany, bo jego utrzymanie jest trudniejsze niż wydobycie.

Prof. Roennby ma nadzieję, że wydobyte na powierzchnię elementy okrętu posłużą w przyszłości do budowy kopii statku w skali 1:1, która mogłaby stać się nową atrakcją turystyczną.

Autor: aja/par / Źródło: TVN24 Pomorze, PAP