Śniętych ryb coraz mniej. Dwa kąpieliska zamknięte

"Zakładamy zawsze najgorsze, to znaczy, że większość z tych śniętych ryb raczej jest z powodu algi, ale nie wykluczamy też innych przyczyn, np. przyduchy" - stwierdził wojewoda Adam Rudawski, prezentując w poniedziałek ustalenia Wojewódzkiego Zespołu Zarządzania Kryzysowego, który wyjaśnia przyczyny śnięcia ryb w dolnym biegu Odry i jeziorze Dąbie, do którego wpada tzw. Odra Wschodnia – Regalica.

18 czerwca wieczorem na plaży w Lubczynie zauważono śnięte ryby. Zaalarmowano sanepid, inspekcję weterynaryjną i inne służby odpowiedzialne za ochronę środowiska. Do piątku (21 czerwca) w okolicach Lubczyny strażacy i rybacy zebrali ok. 1400 kg martwych ryb. W weekend już tylko ok. 200 kg. Wojewoda razem z przedstawicielami służb i samorządowcami w niedzielę patrolował jezioro Dąbie. W poniedziałek podczas konferencji prasowej zapewnił, że ma "dobre informacje, sytuacja się stabilizuje, ilość wyławianych ryb jest coraz mniejsza".

Nadal nie wiadomo jednak jednoznacznie, co było przyczyną śnięcia ryb. Badania wody z Dąbia wykluczyły przekroczenie norm metali ciężkich. Badania sprawdzające występowanie tzw. złotej algi dały wartość maks. 39 milionów komórek na litr (próbki były pobierane w kilku miejscach i tylko w jednym wynik był tak wysoki.). W piątek Zachodniopomorski Urząd Wojewódzki poinformował, że to "poniżej ilości zagrażającej rybom". Podkreślono, że badania wody w Odrze, na wysokości Widuchowej, wskazały "bardzo niski poziom złotej algi".

Podczas poniedziałkowej konferencji w Zachodniopomorskim Urzędzie Wojewódzkim dr hab. inż. Adam Tański, prof. ZUT, prezes zarządu Polskiego Związku Wędkarskiego, wyjaśniał, że "w okresie letnim" powodem śnięcia ryb są nie tylko złote algi. - Mamy też do czynienia z różnego rodzaju innymi stresami środowiskowymi, głównie chodzi tutaj o lokalnie występujące przyduchy, co ma miejsce w zbiornikach, czy nawet na Międzyodrzu, w płytkich kanałach, niewielkich jeziorach – powiedział Tański. Podkreślił, że w weekend patrolował Odrę, robiąc badania nowoczesnymi echosondami.

W ocenie prof. Małgorzaty Bąk z Instytutu Nauk o Morzu i Środowisku Uniwersytetu Szczecińskiego najbardziej prawdopodobną przyczyną śnięcia ryb są jednak toksyny wydzielane przez złote algi. Przyjmuje się, że zagrożeniem dla ryb jest poziom powyżej 50 milionów komórek w litrze, ale "liczby czasami są nie aż tak duże, a ryby padają, jak na jeziorze Dąbie" - stwierdziła Bąk.

Na poparcie swojej tezy przedstawiła wyniki badań prowadzonych z naukowcami z Uniwersytet Śląskiego, które polegały na obniżaniu zasolenia wody złotym algom pobranym z Kanału Gliwickiego. - W momencie gdy obniżamy zasolenie, algi robią się coraz bardziej napęczniałe, aż do krytycznego momentu, kiedy zaczynają pękać i uwalniać całą zawartość swoich komórek. Jest to efekt tzw. stresu osmotycznego - powiedziała prof. Bąk.

Wyjaśniła, że złote algi "ratują się" w ten sposób np. po intensywnych opadach deszczu albo kiedy znajdą się w mniej zasolonym zbiorniku, np. na rozlewiskach Odry. - Tam, gdzie było mniejsze połączenie z głównym nurtem i gdzie woda była bardziej wysłodzona, tam te ryby nam padają i mamy wrażenie, że wiemy, na czym ten mechanizm polega - stwierdziła Bąk.

Prof. Bąk podkreśliła, że aby zlikwidować problem złotej algi (Prymnesium parvum), należy zlikwidować przyczynę jej występowania, czyli "dążyć do obniżenia zasolenia wody w Odrze". Wyjaśniła, że zasolenie to jeden z trzech głównych czynników sprzyjających rozwojowi tego gatunku. Drugim jest "stojąca woda", tj. budowa stopni na Odrze. Trzecim – biogeny, zanieczyszczenia.

CZYTAJ TEŻ: Śnięte ryby w kolejnym miejscu. Trwają badania wody

Prof. Bąk przypomniała, że w 2022 r. znacznie podniesiono normę zasolenia wody w Odrze, z 850 do 2700 mikrosimensów (żeby określić poziom zasolenia, mierzy się przewodność elektrolityczną).

Rudawski potwierdził, że "podstawowym elementem" zapobiegania zagrożeniom, jakie teraz występują na Odrze powinny być "technologiczne zmiany w sposobie dysponowania zrzutami solnymi, które się odbywają w Kanale Gliwickim". Podkreślil, że trwa to od kilkudziesięciu lat i że jako wojewoda nie ma na to żadnego wpływu. - My likwidujemy skutki. Próbujemy jak najszybciej zebrać, ocenić, zinwentaryzować czy sprawdzić patrolami, czy tych (śniętych) ryb nie ma, żeby chronić obywateli przed chorobami, przed zakazem kąpieli - podsumował Rudawski.

Małgorzata Domagała-Dobrzycka, Zachodniopomorski Wojewódzki Inspektor Sanitarny, powiedziała, że wzmożono nadzór szczególnie nad kąpieliskiem Lubczyna i Dąbie. - Kąpielisko Lubczyna jest zamknięte z powodu przekroczenia parametrów mikrobiologicznych i śniętych ryb. Kąpielisko Dąbie jest tymczasowo zamknięte z powodu niedostatecznej oceny, jaką otrzymało za rok 2023 - doprecyzowała.

Następne badania wody na kąpielisku w Lubczynie mają odbyć się 2 lipca.

- Aktualnie poza sytuacją w Lubczynie oraz informacją o martwych małżach w Kanale Stary Kostrzynek nie mamy niepokojących sygnałów. W żadnym miejscu na Odrze nie odnotowano śnięcia ryb, a badania wody w Widuchowej wskazują na bardzo niski poziom złotej algi – powiedział wojewoda Adam Rudawski. - Służby i instytucje stale monitorują rzekę i akweny oraz są gotowe do podejmowania działań, również w weekend - dodał.

ZOBACZ TAKŻE: Złote algi znów zakwitły w Odrze. Badania potwierdzają

Niepokojące sygnały można zgłaszać całodobowo do dyżurnych Wojewódzkiego Centrum Zarządzania Kryzysowego pod numerem telefonu 91 43 03 342 lub 696 03 11 68.