Tegoroczna Nagroda Nobla z literatury trafiła do Francuza Jean-Marie Gustave Le Clézio. - Jego twórczość to literatura silnie psychologiczna, silnie związana z francuską tradycją literacką i kulturową - ocenił historyk literatury Janusz Odrowąż-Pieniążek.
Jury noblowskie w uzasadnieniu nazwało tegorocznego noblistę "autorem otwierającym nowe perspektywy poetyckich podróży i zmysłowych uniesień, badaczem człowieczeństwa w oderwaniu od uwarunkowań cywilizacyjnych".
Jean-Marie Gustve Le Clezio, francuski prozaik, urodził się 13 kwietnia 1940 roku w Nicei. Jego rodzina pochodzi z byłej kolonii francuskiej - Mauritiusa. Gdy Jean-Marie miał dziewięć lat rodzina przeniosła się do Nigerii, gdzie ojciec pisarza pracował jako chirurg podczas II wojny światowej.
Egzotyczne podróże kształcą
Podróż po egzotycznym, afrykańskim kraju zainspirowała chłopca do podjęcia pierwszych prób pisarskich. Jean-Marie wychowywał się jako dziecko dwujęzyczne - równie dobrze władał francuskim, jak i angielskim.
W 1950 roku rodzina Le Clezio powróciła do Nicei. Jean-Marie studiował literaturę angielską na Bristol University a także literaturę francuską w nicejskim Institut d'Etudes Litteraires. Stopień magistra uzyskał w 1964 roku w Aix-en-Provence.
Zaczął w wieku 23 lat
Już pierwsza powieść Le Clezio "Le Proces-Verbal", którą opublikował w wieku 23 lat, przyniosła mu sławę i znalazła się na krótkiej liście nagrody Goncourtów. Jako pisarz Le Clezio zaczynał od fascynacji formalnymi eksperymentami z językiem i narracją tworząc w tym samym nurcie francuskiej literatury awangardowej, co Georges Perec i Michel Butor. Debiutancka powieść była pierwszą z całej serii dzieł Le Clezio, w których przedstawiał mroczne strony życia na Zachodzie. Kolejne dzieła to m.in. "La fievre" (1965), "Terra amanta" (1967), "Le livre des fuites" (1969) "La guerre" (1970), "Les geants" (1973).
Powieść "Desert" (1980) (opublikowana w Polsce pt. "Pustynia" w 1985 roku przez PAX) przyniosła zasadniczą zmianę w pisarstwie noblisty, który porzucił eksperymenty formalne. Powieść przedstawia obraz kultury ludów północnej Afryki skontrastowany z pełnymi przemocy obrazami życia w Europie oglądanej oczami nielegalnego emigranta - Algierczyka o imieniu Lalla.
Zafascynowany Indianami
Od lat 70. Le Clezio opublikował trzy tomy esejów "L'extase materialle" (1967), "Mydriase" (1973) i "Haie" (1971), ostatni z tych tomów zdradza fascynację pisarza kulturą Indian. Długie pobyty w Meksyku i Ameryce Środkowej w latach 1970-1974 znalazły odbicie w twórczości Le Clezio.
Pisarz szukał w kontakcie z miejscowymi Indianami źródeł nowej duchowości. W Meksyku spotkał swoją przyszłą żonę - Moroccan Jemia, którą poślubił w 1975 roku. W tym samym czasie ukazała się książka "Voyage de l'autre cote" zawierająca opis wrażeń pisarza z podróży po Ameryce. Le Clezio tłumaczył też dzieła literatury meksykańskiej na francuski.
Interesująca kultura wyspiarzy
Pisarz interesował się też kulturą wyspiarzy Oceanu Indyjskiego - poświęcił im powieść "Le cercheur d'or" (1985). W późniejszych latach fascynacja pisarza mitem ziemskiego raju zaowocowała książkami "Ourania" (2005) (podróżnik odnajduje w zagubionej meksykańskiej dolinie kolonię ludzi żyjących w harmonii i zgodzie z naturą) i "Raga: approche du cantinent invisible" (2006) (o życiu ludów wysp Oceanu Indyjskiego).
W latach 90. w pisarstwie Le Clezio zaczęły się pojawiać wątki osobiste - wspomnienia z dzieciństwa i młodości, podróży, a także historie rodzinne - dziadków i rodziców pisarza. Te tematy znalazły się w kolejnych powieściach: "Onitsha" (1991)(polskie wydanie PIW 1995), "La quarantine" (1995), "Revolutions" (2003) i "L'African" (2004). Najnowsza powieść Le Clezio to "Ballaciner" (2007), bardzo osobisty esej o historii sztuki i filmu. Le Clezio jest też autorem kilku książek dla dzieci i młodzieży, np. "Lullaby" (1980), "Balaabilou" (1985).
30 książek w kilkanaście lat
Na przestrzeni kilkunastu lat Le Clezio opublikował około 30 książek - od zbiorów opowiadań przez powieści, tomy esejów. W 1994 roku w ankiecie francuskiego magazynu literackiego "Lire" 13 proc. czytelników uznało Le Clezio za największego żyjącego francuskiego pisarza.
Źródło: PAP, tvn24.pl
Źródło zdjęcia głównego: TVN24