Na stronach internetowych Narodowych Archiwów USA opublikowano w poniedziałek amerykańskie akta dotyczące historii zbrodni katyńskiej. Część opublikowanego materiału, liczącego kilka tysięcy stron, to dokumenty dotąd nieznane.
Cyfrowe kopie dokumentów, które dotyczą mordu NKWD na Polakach z 1940 r., znalazły się na stronie Narodowych Archiwów USA pod adresem http://www.archives.gov/research/foreign-policy/katyn-massacre/
W skład ujawnionych dokumentów wchodzą m.in. akta Departamentu Stanu, Departamentu Obrony i armii Stanów Zjednoczonych dotyczące zbrodni katyńskiej, archiwa prezydentów Franklina Delano Roosevelta, Harry'ego Trumana i Dwighta Eisenhowera, amerykańskich komórek wywiadowczych, materiały z procesu norymberskiego oraz niemieckie materiały przejęte przez armię amerykańską w 1945 r., w tym filmy i zdjęcia lotnicze Lasu Katyńskiego.
Część dokumentów - około tysiąca stron - zostało po raz pierwszy udostępniona opinii publicznej. Reszta była już wcześniej dostępna dla badaczy i publiczności, chociaż w innej formie.
Zdjęcia, filmy, dokumenty
Opublikowane dokumenty zgrupowano w 318 plikach. Są tam materiały ze zbiorów kilkunastu organów władz USA, w tym Kongresu, Departamentu Stanu, bibliotek-muzeów byłych prezydentów, agencji wywiadu wojskowego i CIA, Pentagonu i innych agend rządowych. W niektórych z nich informacje o Katyniu są rozproszone w rozmaitych raportach, listach, notach i memorandach dyplomatycznych. Są też filmy, mapy i zdjęcia.
W części opisowej znajduje się krótki rys historyczny zbrodni katyńskiej oraz działań amerykańskiej administracji związanych z tą sprawą na przestrzeni kilkudziesięciu ostatnich lat.
Kolejna część strony to mapy, zdjęcia lotnicze i film nt. masakry katyńskiej.
Wreszcie ostatnią, najważniejszą część stanowi spis linków do dokumentów. Amerykanie zamieścili m.in. listę wybranych najważniejszych dokumentów dot. Katynia z ich krótką charakterystyką i sygnaturami archiwalnymi. Zdecydowana większość publikowanych akt znajduje się w zasobach Archiwów Narodowych USA. Mamy tu spis wszystkich dokumentów z ich dokładnym opisem i cyfrową kopią w formacie PDF. Kolejna część opublikowanych archiwów to wykaz dokumentów w archiwach Kongresu.
Film z CIA
Wśród udostępnionych zasobów archiwalnych znajduje się film dokumentalny "Katyn, 1973", pochodzący z archiwów CIA. Tłumaczy on historię masakry polskich oficerów w Katyniu.
Część ujawnionych archiwów stanowią zdjęcia lotnicze terenów wokół Katynia i Smoleńska, wykonane przez niemieckie lotnictwo w latach 1942-44. Amerykanie przejęli tą dokumentację w czasie walk na terenie Niemiec.
Mapy od gen. Kukiela
Na stronie głównej Amerykanie przedstawiają dwie mapy (mapa 1, mapa 2), będące częścią większego raportu, powstałego między grudniem 1944 a lutym 1946 w rządzie polskim na uchodźstwie, opisującego losy polskich oficerów wziętych do niewoli przez Sowietów w 1939 r.
Raport został przekazany przez gen. Mariana Kukiela, za pośrednictwem attache wojskowego USA w Londynie, generałowi Telfordowi Taylorowi w grudniu 1947 r. Potem raportem zajęła się tzw. komisja Maddena badająca zbrodnię katyńską.
Publikacja dzięki Kaptur
Część opublikowanego dziś materiału to dokumenty dotąd nieznane. Inicjatorką ich opublikowania w internecie była właśnie demokratyczna kongresmenka Marcy Kaptur, która ma polskie korzenie i zasiada w Kongresie od 1983 r.
Kaptur oraz ambasada RP w Waszyngtonie wydały wspólne oświadczenie, w którym z zadowoleniem przyjmują decyzję Narodowych Archiwów USA o upublicznieniu dokumentów dotyczących zbrodni katyńskiej. "Udostępnienie blisko tysiąca stron materiałów archiwalnych wniesie istotny wkład w poszerzenie naszej wiedzy na temat tej zbrodni, której władza sowiecka dopuściła się na narodzie polskim w 1940 r. (...) Zwracamy się do Federacji Rosyjskiej, Białorusi i innych krajów o pełne odtajnienie wszystkich dokumentów dotyczących zbrodni oraz ich udostępnienie opinii publicznej" - głosi oświadczenie. Wyrażono w nim wdzięczność Polonii amerykańskiej i jej przyjaciołom w Stanach Zjednoczonych za wysiłki i wytrwałość, dzięki którym sprawa zbrodni katyńskiej nie popadła w zapomnienie.
Uroczystość na Kapitolu
Narodowe Archiwa USA opublikowały dokumenty na swojej stronie internetowej jeszcze przed zaplanowaną na godz. 21 czasu polskiego uroczystością z tej okazji na Kapitolu. Początkowo zapowiadano, że materiały katyńskie zostaną upublicznione w internecie dopiero po tej ceremonii. W uroczystości wezmą udział senatorowie i kongresmeni, działacze Polonii amerykańskiej, przedstawiciele ambasady RP w Waszyngtonie i rodzin katyńskich.
Zbrodnia katyńska
Do zbrodni katyńskiej doszło na wiosnę 1940 roku. W sumie NKWD rozstrzelało wtedy ponad 21 tys. Polaków, w tym ponad 10 tys. oficerów i policjantów.
Władze rosyjskie dopiero w latach 90. XX wieku oficjalnie przyznały się do zbrodni.
Autor: jak//gak/k / Źródło: tvn24.pl, PAP
Źródło zdjęcia głównego: Wikipedia/Deutsches Bundesarchiv (CC-BY-SA), National Archives