Premium

Schneidemühl przed wojną, potem stolica województwa, a dziś już tylko powiatu. Czy to miasto ma serce?

Zdjęcie: Filip Czekała / TVN24

Jest większa niż Barcelona i tylko nieco mniejsza niż Paryż. Ale nie ma Zamku Królewskiego ani Wawelu. To miasto zielone za sprawą lasów i płotów. Jego mieszkańcy na pytanie, co ma do zaoferowania turystom, odpowiadają szczerze: nic. Piła wita.

Piłę odwiedzam 25 lat po reformie administracyjnej, która zmieniła liczbę województw z 49 na 16.

1 stycznia 1999 roku w sumie 33 polskie miasta straciły status stolic województw. Wielkopolska Piła była wśród nich.

Ćwierć wieku temu wszystko odbywało się w burzliwej atmosferze. Najpierw przepychanki w Sejmie, bo pierwotnie nowych regionów miało być 12. Taką propozycję złożyła ówczesna koalicja Akcji Wyborczej Solidarność i Unii Wolności, przyjął ją Sejm, a prezydent Aleksander Kwaśniewski deklarował, że ustawę podpisze.

Blokada drogi na Gdańsk w Bydgoszczy. Tak mieszkańcy protestowali przeciwko likwidacji województwa bydgoskiego (30 maja 1998 r.)
Blokada drogi na Gdańsk w Bydgoszczy. Tak mieszkańcy protestowali przeciwko likwidacji województwa bydgoskiego (30 maja 1998 r.)Fakty TVN

Piła miała znaleźć się w województwie wielkopolskim, które sięgałoby aż do granicy z Niemcami. To jednak budziło kontrowersje w Gorzowie Wielkopolskim i Zielonej Górze. Protestowało też m.in. Opole - nie chciało pogodzić się z tym, że nie będzie miastem wojewódzkim.

Opolanie protestują przeciwko likwidacji województwa opolskiego (30 maja 1998 r.)
Opolanie protestują przeciwko likwidacji województwa opolskiego (30 maja 1998 r.)Fakty TVN

Gdy ustawa trafiła do Senatu, liderzy partii rządzących postanowili dorzucić kolejne trzy województwa, by załagodzić nieco atmosferę. Do puli doszły więc województwa:

  • kujawsko-pomorskie,
  • lubuskie,
  • opolskie.
Reforma administracyjna w Senacie (18 czerwca 1998 r.)
Reforma administracyjna w Senacie (18 czerwca 1998 r.)Fakty TVN

Prezydent Kwaśniewski w zaistniałej sytuacji zaproponował kolejne dwa: staropolskie (ostatecznie nazwane świętokrzyskim) i koszalińskie (tego województwa dziś nie ma). Każda ze stron obstawała przy swoim, a do tego nowe ustalenia doprowadziły do kolejnych niesnasek. Bo na przykład Toruń nie chciał być w jednym województwie z Bydgoszczą, a z Gdańskiem.

Podpisanie proklamacji przynależności Ziemi Toruńskiej do Pomorza Nadwiślańskiego ze stolicą w Gdańsku (12 czerwca 1998 r.)
Podpisanie proklamacji przynależności Ziemi Toruńskiej do Pomorza Nadwiślańskiego ze stolicą w Gdańsku (12 czerwca 1998 r.)Fakty TVN

Wejście reformy w życie od 1 stycznia 1999 roku było zagrożone.

Ostatecznie Sejm i prezydent dogadali się i powstało 16 województw. W Kielcach otwierano szampany, niepocieszone były z kolei władze Koszalina i Torunia, których postulaty przepadły.

Spór o liczbę województw. Lech Wałęsa proponuje, by było ich pięć (4 lipca 1998 r.)
Spór o liczbę województw. Lech Wałęsa proponuje, by było ich pięć (4 lipca 1998 r.)Fakty TVN

Dla Piły zakończył się rozdział, w którym była miastem wojewódzkim. Została nim w 1975 roku, 30 lat po II wojnie światowej, która obróciła miasto w ruinę.

Czytaj dalej po zalogowaniu

premium

Uzyskaj dostęp do treści premium za darmo i bez reklam