Szczepienia i testy na COVID-19 dla uchodźców z Ukrainy. Odpowiadamy na najważniejsze pytania

W Polsce szczepienia przeciw COVID-19 są dobrowolne i bezpłatne. Zgodnie z wytycznymi Ministerstwa Zdrowia, przeciw COVID-19 można zaszczepić osobę od 5. roku życia. Przy czym do szczepień dla dzieci w wieku od 5 do 11 lat stosowany jest tylko preparat Pfizer-BioNTech w zmniejszonej dawce.

Od 25 lutego Ministerstwo Zdrowia umożliwiło szczepienie na COVID-19 obywatelom Ukrainy w ramach Narodowego Programu Szczepień przeciw COVID-19. Jest tylko jeden warunek. Trzeba posiadać dokument potwierdzający tożsamość (na przykład dowód osobisty, paszport albo tymczasowe zaświadczenie tożsamości cudzoziemca – TZTC).

W poniższym poradniku zebraliśmy odpowiedzi na najważniejsze pytania dotyczące szczepień, testów na COVID-19 i Unijnego Certyfikatu Covidowego.

Każdy uciekający przed wojną obywatel Ukrainy może liczyć w Polsce na bezpłatną pomoc medyczną.

Czy obcokrajowcy muszą w Polsce płacić za szczepienie na COVID-19?

Obcokrajowcy przebywający na terenie Polski mogą się legalnie zaszczepić bezpłatnie.

Dlaczego warto się zaszczepić?

Według Światowej Organizacji Zdrowia szczepienia są skutecznym sposobem walki z pandemią COVID-19. Szczepiąc się, dbamy nie tylko o swoje bezpieczeństwo, ale też i o osoby starsze, schorowane i te, które ze względów medycznych nie mogą się zaszczepić. Ministerstwo Zdrowia w Polsce podkreśla, że nauka stacjonarna przez cały rok ma szansę być realizowana właśnie dzięki szczepieniom. To dlatego, że zaszczepiony uczeń lub przedszkolak nie trafia już na kwarantannę, kiedy w klasie lub w grupie pojawia się przypadek zachorowania na COVID-19.

Czy kobiety w ciąży mogą się zaszczepić na COVID-19?

Kobiety ciężarne należą do grupy zwiększonego ryzyka wystąpienia ciężkiego przebiegu zakażenia koronawirusem. Dlatego zaleca się im szczepienie na COVID-19. Warto taką decyzję skonsultować ze swoim lekarzem. Pacjentka, zanim zdecyduje się na szczepienie, powinna się zapoznać z informacjami o proponowanym jej preparacie. Warto pamiętać, że szczepienie chroni nie tylko kobiety: wytworzone w organizmie matki przeciwciała przenikają przez łożysko i krążą we krwi noworodka już po porodzie. Ponadto dotychczasowe badania powszechnie stosowanych preparatów nie wykazały zwiększonego wskaźnika niepożądanych skutków ubocznych ani u kobiet, ani u ich potomstwa.

Czy ozdrowieniec może się zaszczepić na COVID-19?

Tak, ale przyjęcie preparatu może nastąpić najszybciej 30 dni od pozytywnego wyniku testu na COVID-19.

Jakie szczepionki są używane w Polsce?

Pacjenci w Polsce mogą być szczepieni czterema różnymi preparatami. Szczepionki firm Pfizer/BioNTech, Moderna i AstraZeneca to preparaty dwudawkowe, a szczepionka opracowana przez Janssen Pharmaceutica NV, firmę z pionu farmaceutycznego Johnson & Johnson to szczepionka jednodawkowa. Jak zapewnia Ministerstwo Zdrowia, wszystkie preparaty przeciw COVID-19 stosowane w Narodowym Programie Szczepień, mają porównywalny profil bezpieczeństwa, są bezpiecznie, skuteczne i wysokiej jakości.

Jakie szczepionki są rekomendowane dla osób powyżej 18. roku życia?

Polskie Ministerstwo Zdrowia, w komunikacie dotyczącym szczepień dla obcokrajowców, rekomenduje dla osób powyżej 18. roku życia preparat firmy Johnson & Johnson. Dlaczego akurat ten? Bo jest jednodawkowy. Ale możliwe jest też zastosowanie innych dostępnych w Polsce preparatów. Aby szczepienie było w pełni skuteczne, należy przyjąć dwie podstawowe dawki w odstępie 35 dni. W związku z pojawiającymi się kolejnymi wariantami koronawirusa w Polsce i w wielu innych krajach rekomendowano podanie trzeciej dawki przypominającej. Dawkę przypominającą podaje się osobom powyżej 12. roku życia pięć miesięcy po przyjęciu drugiej dawki.

Jakie szczepionki są rekomendowane dla osób poniżej 18. roku życia?

W przypadku osób poniżej 18. roku życia stosowane są szczepionki mRNA (np. Pfizer-BioNTech, Moderna). Małym pacjentom w wieku od 5 do 11 lat podawany jest dwudawkowy preparat Pfizer-BioNTech w przystosowanej dla dzieci dawce – 10 mikrogramów. To trzy razy mniejsza dawka niż dla osoby dorosłej. O kwalifikacji do szczepienia dzieci 5-11 lat decyduje lekarz. Rejestracji na szczepienie można dokonać wyłącznie, jeśli dziecko w dniu przeprowadzenia szczepienia ukończyło 5 lat. Dwie dawki szczepionki podawane są w odstępie trzech tygodni.

Co, jeśli ktoś przyjął w Ukrainie pierwszą dawkę szczepienia przeciw COVID-19, ale preparat ten nie jest dopuszczony do użytku na terenie Unii Europejskiej?

Ministerstwo Zdrowia opracowało schemat postępowania w takich sytuacjach. Szczegółowa informacja w języku ukraińskim znajduje się na stronie internetowej resortu.

Co zrobić, żeby otrzymać skierowanie na szczepienie?

Skierowanie wystawi lekarz rodzinny w przychodni. Nie jest potrzebny numer PESEL. Lekarz powinien wystawić skierowanie na szczepienie za pośrednictwem aplikacji gabinet.gov.pl. Zamiast numeru PESEL lekarz wprowadzi numer dokumentu, jakim posługuje się uprawniony cudzoziemiec. Ważne jest, by na kolejnych etapach realizacji szczepienie legitymować się tym samym dokumentem tożsamości, który posłużył do wystawienia skierowania. Skierowanie na szczepienie jest wystawiane w formie elektronicznej.

Jak się zarejestrować na szczepienie na COVID-19?

Jeśli lekarz wystawił ci już e-skierowanie na szczepienie, to teraz pora zarejestrować się na konkretny termin. Można to zrobić, dzwoniąc na numer specjalnej infolinii 989 lub bezpośrednio w punkcie szczepień, który według ciebie jest najdogodniejszy. Podczas rejestracji trzeba podać numer dokumentu, który widnieje na Twoim e-skierowaniu.

Gdzie można się zaszczepić na COVID-19 w Polsce?

W Polsce szczepienie na COVID-19 można przyjąć w wybranych przychodniach, szpitalach, punktach szczepień i aptekach. Ministerstwo Zdrowia opublikowało mapę wszystkich punktów szczepień w Polsce. Aby z niej skorzystać, wystarczy wejść na stronę www.gov.pl. Punkty są podzielone ze względu na województwa.

MAPA PUNKTÓW SZCZEPIEŃ W CAŁEJ POLSCE – SPRAWDŹ>>>

Jakie dokumenty trzeba mieć przy sobie, żeby móc się zaszczepić?

Na wizytę szczepienną koniecznie trzeba ze sobą zabrać dokument tożsamości, który był podstawą do wystawienia skierowania. W przypadku osób poniżej 18. roku życia podczas wizyty szczepiennej musi być obecny rodzic lub opiekun prawny. Koniecznie trzeba mieć przy sobie dokument dziecka ze zdjęciem.

Jak przebiega wizyta szczepienna?

Po przybyciu do punktu szczepień najpierw należy wypełnić kwestionariusz wstępnego wywiadu. Zawiera on pytania o dane osobowe, przebyte choroby, uczulenia i przyjmowane leki. Formularz powinien być dostępny w placówce w języku polskim, angielskim i ukraińskim. Można też wydrukować go wcześniej i wypełnić jeszcze przed wizytą. Formularze można pobrać ze strony Ministerstwa Zdrowia. Kwestionariusz w ukraińskiej wersji językowej jest dostępny zarówno dla osób dorosłych, jak i dzieci. W przypadku niepełnoletnich pacjentów kwestionariusz wypełnia rodzic lub przedstawiciel ustawowy. Na końcu formularza podaje swoje dane i podpisem wyraża zgodę na szczepienie dziecka. Wystarczy zgoda jednego rodzica na kwestionariuszu. 

Przed podaniem szczepionki każda osoba zgłaszająca się do punktu szczepień przechodzi kwalifikację lekarską. Najważniejsze pytania o stan zdrowia znajdują się w kwestionariuszu wstępnego wywiadu. Ale, jeśli chorujesz na choroby przewlekłe lub miałeś ostre reakcje poszczepienne po wcześniejszych szczepieniach – powiedz o tym lekarzowi przed przyjęciem preparatu. Dzięki temu personel medyczny będzie wiedział, jak zareagować, gdyby pojawiły się jakieś komplikacje. Jeżeli jesteś kobietą w ciąży lub w okresie laktacji, poinformuj o tym fakcie lekarza w trakcie kwalifikacji. Ostatni etap wizyty to przyjęcie preparatu.

Czy po szczepieniu otrzymuje się zaświadczenie?

Tak. W gabinecie zabiegowym tuż po szczepieniu otrzymasz zaświadczenie potwierdzające przyjęcie szczepienia. Znajduje się na nim: imię i nazwisko pacjenta, data szczepienia oraz nazwa preparatu, jaki podano. W przypadku preparatów podawanych w dwóch dawkach ( Pfizer-BioNTech, Moderna, Astra Zeneca), na zaświadczeniu zostanie wpisana data kolejnego szczepienia. 

Czy tuż po szczepieniu można od razu pójść do domu?

Ze względów bezpieczeństwa, tuż po szczepieniu personel medyczny prosi pacjentów o odczekanie w poczekalni 15 minut (w przypadku osób, u których w przeszłości wystąpiły ostre reakcje alergiczne jest to 30 minut). Jest to czas, w którym może się pojawić ewentualna niepożądana reakcja na szczepienie. Jeśli po 15 minutach będziesz czuć się dobrze, możesz po prostu pójść do domu.

Jakich działań niepożądanych można się spodziewać po szczepieniu?

Po szczepieniu mogą się pojawić efekty uboczne, które mogą się utrzymywać nawet do trzech dni. Do najczęstszych zalicza się: bolesność i obrzęk wokół miejsca wkłucia, zmęczenie, bóle głowy, bóle stawów i mięśni, dreszcze i gorączka. Warto jeszcze podczas wizyty szczepiennej zapytać, w jaki sposób radzić sobie z ewentualnymi efektami ubocznymi. Najczęściej pacjentom zaleca się lek zawierający np. paracetamol. Przyjęcie leku nie wpływa na odpowiedź układu odporności na szczepionkę.

POMOC MEDYCZNA DLA UKRAINY. SERWIS INFORMACYJNY MINISTERSTWA ZDROWIA>>>

Unijny Certyfikat COVID (UCC) – co to jest?

To zaświadczenie, które ułatwia bezpieczne i swobodne przemieszczanie się pomiędzy krajami Unii Europejskiej w czasie pandemii. Ponadto każda osoba, która posiada certyfikat może w łatwy i szybki sposób udowodnić, że została zaszczepiona. Wówczas w razie restrykcji związanych z zaostrzoną sytuacją pandemiczną, nie jest wliczana do limitu osób uczestniczących w imprezach, wydarzeniach sportowych i kulturalnych, weselach. Dokument zawiera takie dane jak: imię i nazwisko osoby zaszczepionej oraz data szczepienia i ilość przyjętych dawek preparatu. Certyfikat jest wydawany bezpłatnie, jest ważny we wszystkich krajach Unii Europejskiej. UCC uznają też taki kraje jak: Albania, Andora, Armenia, Wyspy Zielonego Przylądka, Salwador, Wyspy Owcze, Gruzja, Izrael, Islandia, Liban, Liechtenstein, Mołdawia, Monako, Czarnogóra, Maroko, Nowa Zelandia, Macedonia Północna, Norwegia, Panama, San Marino, Serbia, Singapur, Szwajcaria, Tajwan, Tajlandia, Tunezja, Togo, Turcja, Ukraina, Zjednoczone Emiraty Arabskie, Wielka Brytania (w tym Jersey, Guernsey i Wyspa Man), Urugwaj i Watykan.

Dokument jest ważny przez 270 dni od ostatniego szczepienia.

Gdzie można uzyskać Unijny Certyfikat Covidowy?

Osoba w pełni zaszczepiona może poprosić o wydrukowanie Unijnego Certyfikatu Covidowego w przychodni, w której się zaszczepiła.

Czy obywatele Ukrainy muszą płacić za testy PCR na koronawirusa?

Nie, testy na COVID-19 można zrobić bezpłatnie w dowolnym wyznaczonym punkcie. Ale najpierw trzeba uzyskać skierowanie na test od lekarza rodzinnego.

Jak uzyskać skierowanie na test PCR na obecność COVID-19?

Wystarczy skontaktować się telefonicznie z dowolną przychodnią podstawowej opieki zdrowotnej i poprosić lekarza o skierowanie na test. Następnie trzeba się zarejestrować w wybranym punkcie świadczącym taką usługę. Pamiętaj, aby na badanie zabrać ze sobą dokument tożsamości – ten sam, na podstawie którego wystawiono skierowanie.

Gdzie można wykonać test na koronawirusa?

W Polsce jest blisko tysiąc punktów pobierających wymazy, z czego kilkadziesiąt z nich działa całodobowo przez 7 dni w tygodniu. Na stronie internetowej Narodowego Funduszu Zdrowia znajduje się mapa z adresami wszystkich punktów.

Co, jeśli wynik testu na COVID-19 jest pozytywny?

Od momentu uzyskania pozytywnego wyniku testu należy pozostać w domu na izolacji przez 7 dni. Jeśli poczujesz się gorzej, możesz skontaktować się telefonicznie z lekarzem podstawowej opieki zdrowotnej. W sytuacji zagrożenia życia wezwij karetkę, dzwoniąc pod numer alarmowy 112.

Gdzie szukać informacji o dostępnej pomocy medycznej?

Przez całą dobę, przez siedem dni w tygodniu dostępna jest infolinia Narodowego Funduszu Zdrowia: 800 190 590. Połączenie jest bezpłatne, a konsultanci udzielają informacji w kilku językach: polskim, ukraińskim, angielskim i rosyjskim. Dzwoniąc na infolinię, można uzyskać szczegółowe informacje dotyczące tego, gdzie znajduje się najbliższa poradnia lekarska/szpita/apteka, jak postępować, gdy jest się zakażonym koronwirusem oraz jak zapisać się na szczepienie.

Ponadto w nocy, w weekendy i święta, czyli poza godzinami pracy Podstawowej Opieki Zdrowotnej, można otrzymać pomoc medyczną dzięki Teleplatformie Pierwszego Kontaktu (TPK). Wystarczy zadzwonić pod bezpłatny numer 800 137 200 lub wypełnić formularz.

Z Platformy TPK mogą też skorzystać osoby głuche. Wystarczy wypełnić formularz i zaznaczyć pole "tak" przy opcji "konsultacja w języku migowym". Pacjent otrzyma SMS-em link do wideorozmowy. Usługa jest dostępna od poniedziałku do piątku w godzinach od 18 do 8 oraz w soboty, niedziele i święta. 

Czy obywatele Ukrainy, którzy przekraczają polsko-ukraińską granicę, muszą przedstawić negatywny wynik testu na COVID-19?

Od 25 lutego osoby, które przekraczają polsko-ukraińską granicę, nie muszą przedstawiać na granicy negatywnego wyniku testu na COVID-19. Są też zwolnione z obowiązku odbycia kwarantanny. Polska Straż Graniczna uruchomiła infolinię w sprawie przekraczania polsko-ukraińskiej granicy: +48 82 568 51 19.

Jakie zasady obowiązują podczas podróży do krajów Unii Europejskiej?

Sytuacja pandemiczna jest zmienna, dlatego zaleca się dokładne sprawdzenie zasad obowiązujących w poszczególnych krajach. Umożliwia to ogólnodostępny portal Re-open EU. Na stronie uruchomiono specjalną funkcję "planowania bezpiecznej podróży" między poszczególnymi państwami Unii. Re-open EU to oficjalna strona Unii Europejskiej.

Czy obywatele Ukrainy mogą liczyć na pomoc w krajach Unii Europejskiej?

Rada Europejska zdecydowała 4 marca o zapewnieniu tymczasowej ochrony obywatelom Ukrainy oraz obywatelom państw trzecich lub bezpaństwowcom, jeżeli zamieszkiwali w Ukrainie przed dniem 24 lutego 2022 r. włącznie. To oznacza, że te osoby otrzymają zezwolenie na pobyt oraz uzyskają dostęp do edukacji i do rynku pracy. Ochronę wprowadzono na rok. Szczegółowe informacje można uzyskać na stronie internetowej Komisji Europejskiej.

Internetowe Konto Pacjenta od poniedziałku dostępne jest w ukraińskiej wersji językowej - przekazał na Twitterze minister zdrowia Adam Niedzielski.

"IKP od dziś dostępne w ukraińskiej wersji językowej" - podał w poniedziałek na Twitterze szef resortu zdrowia.

Internetowe Konto Pacjenta to bezpłatna aplikacja Ministerstwa Zdrowia, dostępna również w wersji mobilnej - mojeIKP.

Pacjenci za pośrednictwem Internetowego Konta Pacjenta mają dostęp nie tylko do swoich danych medycznych, e-recept i e-skierowań, ale również mogą sprawdzić takie informacje dla swoich bliskich i osób, które je upoważnią do tego. Za pośrednictwem IKP złożyć można też m.in. wniosek o wydanie Europejskiej Karty Ubezpieczenia Zdrowotnego (EKUZ), sprawdzić wynik testu na koronawirusa, pobrać Unijny Certyfikat COVID (UCC).

Atak Rosji na Ukrainę - oglądaj program specjalny w TVN24: