Trybunał co do zasady orzeka w pełnym składzie, który stanowi co najmniej 13 sędziów; siedziba TK nie musi wcale znajdować się w Warszawie, a sędziowie będą składać ślubowanie przed marszałkiem Sejmu, a nie prezydentem - to tylko niektóre ze zmian przewidzianych w projekcie nowelizacji ustawy o TK autorstwa PiS. Przedstawiamy najważniejsze z nich.
PiS złożyło projekt nowelizacji ustawy o Trybunale Konstytucyjnym. We wtorek późnym wieczorem pojawił się on na stronach internetowych Sejmu. Co zakłada?
1. Pełny skład to 13 sędziów
Do tej pory pełny skład stanowiło dziewięciu sędziów. Projekt PiS to zmienia i stwierdza, że "orzekanie w pełnym składzie wymaga udziału co najmniej trzynastu sędziów Trybunału". "Różnica między 9 osobami a 15 osobami jest zbyt wielka, aby twierdzić, że 9 osób stanowi pełny skład. Z kolei 15 osób może stanowić problem w sytuacji konieczności wyłączenia sędziego. Zasadne jest zatem podniesienie minimalnej liczby sędziów stanowiących pełny skład do co najmniej 13 sędziów. To zabezpieczy jakość i obiektywizm orzeczeń, a także da margines bezpieczeństwa w przypadku wyłączenia niektórych sędziów" - napisano w uzasadnieniu projektu.
2. Większość spraw ma być rozpatrywana w pełnym składzie
W projekcie przewidziano, że co do zasady Trybunał ma orzekać w pełnym składzie trzynastu sędziów. Orzekanie w składzie siedmiu sędziów (do tej pory nie było takiego składu) przewidziano w projekcie dla spraw zgodności ustaw z umowami międzynarodowymi, których ratyfikacja wymagała uprzedniej zgody wyrażonej w ustawie. Skład trzech sędziów przewidziano dla spraw dotyczących wyłączenia sędziego oraz nadania dalszego biegu lub odmowy nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej oraz niektórym wnioskom.
Obecnie ustawa o TK stanowi, że Trybunał orzeka w pełnym składzie w sprawach: zgodności z konstytucją ustaw i umów międzynarodowych przed ich podpisaniem przez prezydenta lub ratyfikacją; stwierdzenia przeszkody w sprawowaniu urzędu przez prezydenta oraz powierzenia marszałkowi Sejmu tymczasowego wykonywania obowiązków prezydenta; zgodności z konstytucją celów lub działalności partii politycznych; sporów kompetencyjnych między centralnymi konstytucyjnymi organami państwa; oraz w sprawach, w których skład orzekający Trybunału zamierza odstąpić od poglądu prawnego wyrażonego w orzeczeniu wydanym w pełnym składzie i w sprawach o szczególnej zawiłości lub doniosłości.
3. Orzeczenia zapadają większością 2/3 głosów
Kolejny z zapisów stanowi, że orzeczenia Trybunału wydawane w pełnym składzie zapadają większością 2/3 głosów. Zgodnie z obecnie obowiązującym prawem orzeczenia Trybunału zapadają większością głosów.
4. Sędzia ślubuje przed marszałkiem Sejmu, a nie prezydentem
Zgodnie z projektem ślubowanie od nowo wybranych sędziów TK odbierałby marszałek Sejmu, a nie jak obecnie prezydent. Byłby to powrót do rozwiązania z ustawy o TK z 1985 r. i – jak napisano w uzasadnieniu – także powrót do zasady, że ślubowanie odbiera instytucja wybierająca lub powołująca na dany urząd.
5. Postępowania wszczęte na nowo
Zgodnie z nowelizacją, jeśli postępowanie wszczęte przed wejściem w życie przepisów nie było prowadzone przez skład sędziów przewidziany w nowej ustawy, zostaje wszczęte ponownie.
6. Zmiany w funkcjonowaniu Zgromadzenia Ogólnego TK
PiS chce, by Zgromadzenie Ogólne TK podejmowało uchwały co do zasady większością 2/3 głosów, w obecności co najmniej 13 sędziów Trybunału. Obecnie ustawa stanowi, że uchwały są podejmowane zwykłą większością, w obecności minimum 2/3 ogólnej liczby sędziów. By zgłosić kandydata na prezesa lub wiceprezesa TK, trzeba będzie poparcia co najmniej trzech sędziów.
7. Siedzibą Trybunału nie musi być Warszawa
Projekt otwiera drogę do przeniesienia siedziby Trybunału Konstytucyjnego poza stolicę. Nie sprecyzowano jednak na razie, gdzie miałaby się ona znajdować.
8. Usunięcie przepisu o niezawisłości sędziów
PiS chce usunąć przepis, zgodnie z którym sędzia TK w sprawowaniu swojego urzędu jest niezawisły i podlega tylko konstytucji.
Zaproponowano m.in. usunięcie z ustawy przepisów stanowiących, że w skład Trybunału wchodzi 15 sędziów i że ponowny wybór do Trybunału jest niedopuszczalny.
Autor: kg/ja / Źródło: PAP, TVN24