Minister Czarnek proponuje nową listę lektur. Bez Świetlickiego i Kosika, za to z Janem Pawłem II i Pileckim

Przemysław Czarnek niemal od początku szefowania resortowi edukacji zapowiadał, że chciałby zmienić listę lektur. Najczęściej w czasie wypowiedzi publicznych w mediach, na konferencjach prasowych i w Sejmie mówił o tym, że chciałby, aby młodzież czytała więcej tekstów Jana Pawła II.

Dziś okazało się, że jego plany są szerzej zakrojone. Do konsultacji trafiły projekty zmian rozporządzeń z podstawą programową, których częścią jest wykaz lektur obowiązkowych i uzupełniających. Co proponuje zmienić minister?

Najmłodsi uczniowie, ci z klas 1-3, mieliby już nie czytać: "Zaczarowanej zagrody" Aliny i Czesława Centkiewiczów, "Oto jest Kasia" Miry Jaworczakowej, "Kto z was chciałby rozweselić pechowego nosorożca" Leszka Kołakowskiego oraz "Sposobu na Elfa" Marcina Pałasza.

W zamian resort edukacji proponuje: "Wścibscy" Doroty Gellner, "Mania, dziewczyna inna niż wszystkie. Opowieść o Marii Skłodowskiej-Curie" Julity Grodek, "Lolek. Opowiadania o dzieciństwie Karola Wojtyły" (fragmenty) Piotra Kordyasza, "Kłopoty Kacperka góreckiego skrzata" Zofii Kossak-Szczuckiej, "Piaskowego Wilka" Åsy Lind oraz "Którędy do Yellowstone? Dzika podróż po parkach narodowych" Aleksandry i Daniela Mizielińskich.

W klasach 4-6 minister proponuje usunąć z listy lektur obowiązkowych książkę Rafała Kosika "Felix, Net i Nika oraz Gang Niewidzialnych Ludzi", a z listy uzupełniającej "Winnetou" Karola Maya. Usunięcie bardzo popularnego wśród młodzieży Kosika MEiN tłumaczy: "W projekcie zaproponowano usunięcie z listy lektur obowiązkowych pozycji książkowych, w których zastrzeżenia budzi warstwa składniowo-leksykalna języka oraz zawartość merytoryczna (m.in. kreacja świata przedstawionego)".

Sporo lektur uzupełniających chce za to dopisać. Nauczyciel zdecyduje, które omówi klasa. Wśród ministerialnych propozycji znalazły się: Carlo Collodi - "Pinokio", John Flanagan - "Zwiadowcy. Księga 1. Ruiny Gorlanu", Emilia Kiereś - "Rzeka", Zofia Kossak-Szczucka - "Topsy i Lupus", Bolesław Leśmian - "Klechdy sezamowe", Alan Aleksander Milne - "Kubuś Puchatek", Longin Jan Okoń "Tecumseh", Ferdynand Antoni Ossendowski - "Słoń Birara", Jacek Podsiadło - "Czerwona kartka dla Sprężyny" oraz Louis de Wohl - "Posłaniec króla".

W ostatnich klasach szkół podstawowych uczniowie mieliby już nie czytać Nancy H. Kleinbaum i jej "Stowarzyszenia Umarłych Poetów", które było dotąd lekturą obowiązkową.

Minister proponuje też pewne przesunięcia. "Ziele na kraterze" Melchiora Wańkowicza zostanie przeniesione z wykazu lektur obowiązkowych do wykazu lektur uzupełniających. A fragmenty tekstu Jana Pawła II "Przekroczyć próg nadziei" miałyby zostać przeniesione z wykazu lektur uzupełniających w podstawówkach do wykazu lektur uzupełniających, ale już w liceach ogólnokształcących i technikach.

Nowe, proponowane przez ministra lektury uzupełniające dla klas siódmych i ósmych to: Lloyd Cassel Douglas - "Wielki Rybak", Zofia Kossak-Szczucka - "Bursztyny" (wybrane opowiadanie), André Frossard - "Nie lękajcie się! Rozmowy z Janem Pawłem II", Bolesław Prus - "Placówka" oraz "Zemsta", Henryk Sienkiewicz - "Sąd Ozyrysa" oraz Nicolas Sparks - "Jesienna miłość".

W liceach, technikach i branżówkach młodzież nie będzie już obowiązkowo czytać poezji Marcina Świetlickiego. Dlaczego? "Ponieważ myśli zawarte w wielu utworach nie reprezentują wartości, które wpisane zostały w podstawie programowej" - tłumaczy resort edukacji.

A z zakresu rozszerzonego proponuje się usunięcie następujących tekstów: Jan Parandowski - "Mitologia, część II Rzym", François Villon - "Wielki testament" (fragmenty), Piotr Skarga - "Żywoty świętych" (fragmenty), Tadeusz Konwicki - "Mała apokalipsa", Janusz Głowacki - "Antygona w Nowym Jorku".

Do lektur uzupełniających minister chciałby dopisać: Juliusz Słowacki - "Listy do Matki" (fragmenty); Henryk Sienkiewicz - "Listy z podróży do Ameryki" (fragmenty), Stefan Żeromski - "Ludzie bezdomni", Ryszard Krynicki, Adam Zagajewski - wybór wierszy, Witold Pilecki - "Raport Witolda", Wiesław Kielar - "Anus mundi", Zofia Kossak-Szczucka - "Pożoga. Wspomnienia z Wołynia 1917–1919", Jarosław Iwaszkiewicz - wybrane opowiadanie, John Ronald Reuel Tolkien - "Władca pierścieni. Drużyna pierścienia".

Do lektur w klasach z rozszerzonym językiem polskim minister chciałby dodać: Zofia Kossak-Szczucka - "Błogosławiona wina", Ferdynand Antoni Ossendowski - "Mocni ludzie" i "Ludzie, zwierzęta, bogowie", Krystyna Lubieniecka-Baraniak - "Gdy brat staje się katem", Jan Paweł II - "Przekroczyć próg nadziei" (fragmenty), "Tryptyk rzymski", "Pamięć i tożsamość" (fragmenty), "Fides et ratio" (fragmenty), Karol Wojtyła - "Przed sklepem jubilera", Stefan Wyszyński - "Zapiski więzienne", Paweł Zuchniewicz - "Ojciec wolnych ludzi. Opowieść o Prymasie Wyszyńskim".

Do ostatniej dużej zmiany listy lektur doszło w 2017 roku, gdy w życie weszła likwidująca gimnazja reforma edukacji autorstwa Anny Zalewskiej. To wtedy stworzono nowe podstawy programowe, a więc i listę lektur.

- Zmiany w zakresie lektur wynikają z potrzeby pełniejszej korelacji wykazu z celami kształcenia określonymi w podstawie programowej - twierdzi Anna Ostrowska, rzeczniczka resortu. I dodaje: - Wiążą się one także z zaproponowaniem takich pozycji książkowych, które warto omawiać z uczniami ze względu na ich walory edukacyjne i wychowawcze, czytelny system wartości, elementy konstrukcyjne utworu oraz warstwę językową. Z polszczyzną staranną, pozbawioną wulgaryzmów i kolokwializmów, nadmiernych ozdobników.