Policja zatrzymała opozycjonistę represjonowanego na Białorusi. Makary Malakouski został wypuszczony

Nadkomisarz Jarosław Sawicki, oficer prasowy Komendy Powiatowej Policji w Piasecznie potwierdził, że zatrzymany został 27-letni obywatel Białorusi. W rozmowie z TVN24 przekazał, że zatrzymania dokonano w niedzielę około godziny 22 w Piasecznie. Wyjaśniał, że funkcjonariusz, który tego dokonał, miał wiedzę o tym, że Białorusin jest poszukiwany listem gończym oraz przez Interpol, stąd też decyzja o zatrzymaniu. Oficer prasowy pytany, czy funkcjonariusz miał wiedzę, że list wydały białoruskie służby, odparł: - Takich informacji nie posiadam.

OGLĄDAJ TVN24 W INTERNECIE W TVN24 GO

W poniedziałek po godzinie 18 Białorusin opuścił warszawską prokuraturę okręgową, gdzie przeprowadzane były z nim czynności.

Agata Bzdyń, radca prawny, pełnomocniczka Malakouskiego powiedziała, że "został zwolniony bez zastosowania żadnych środków zapobiegawczych i może sobie swobodnie iść do domu". Dodała, że prokurator stwierdził, że nie ma podstaw do zastosowania środków zapobiegawczych. 

- Procedura być może będzie przez białoruskie władze wszczęta odnośnie ekstradycji, bo toczy się tam postępowanie karne przeciwko niemu za czyny, które są naszym odpowiednikiem naruszenia nietykalności funkcjonariusza policji oraz udaremniania działania funkcjonariuszy podczas czynności służbowych - dodała. Bzdyń przekazała, że Malakouski nie przyznaje się do postawionych mu zarzutów. 

Malakouski powiedział, że jest szczęśliwy, że jest na wolności. Mówił, że nie wiedział o czerwonej nocie Interpolu. 

Na początku w czynnościach w prokuraturze brała udział zastępczyni Rzecznika Praw Obywatelskich doktor Hanna Machińska.

Machińska zastanawiała się w rozmowie z TVN24, "czy w każdej sytuacji opozycjoniści będą narażeni na tego typu ściganie, dlatego że Białoruś uważa, że może posłużyć się czerwoną notą i w ten sposób ściągnąć te osoby na Białoruś". - To są działania absolutnie niedopuszczalne, to są działania opresyjne i Polska, która jest krajem gościnnym, która otwiera się dla opozycjonistów z Białorusi, powinna bardzo głęboko przemyśleć ten instrument, który jest i będzie w przyszłości nadużywany - powiedziała.

Zatrzymanie Malakouskiego przez policję relacjonowała w TVN24 także partnerka opozycjonisty Julia Lukyaniuk.

- Wczoraj wieczorem byliśmy w domu i przygotowywaliśmy razem kolację. Nagle, bez pukania, przez otwarte drzwi weszli policjanci. Najpierw mówili, że głośno gra muzyka, potem zapytali, czy jesteśmy obcokrajowcami, zaczęli sprawdzać nasze paszporty. Mój szybko odłożyli, a Makara poprosili, żeby zszedł z nimi do radiowozu, bo tam muszą sprawdzić jeszcze kilka informacji - mówiła.

Według niej, mężczyzna mówił policjantom, że ma wizę humanitarną i złożył też wniosek o ochronę międzynarodową.

Reporterka TVN24 zwróciła uwagę, że zarówno Malakouski, jak i jego partnerka, byli stypendystami działającego od 15 lat programu stypendialnego im. Konstantego Kalinowskiego. Jest on przeznaczony dla Białorusinów w Polsce, a po zeszłorocznych wyborach prezydenckich na Białorusi został jeszcze poszerzony.

Pierwszy o sprawie zatrzymania napisał w poniedziałek na Twitterze Aleś Zarembiuk z Fundacji "Białoruski Dom". "Pilne! Zatrzymany na wniosek Łukaszenki obywatel Białorusi. Wczoraj wieczorem przez funkcjonariuszy polskiej policji na wniosek Łukaszenkowski w Piasecznie był zatrzymany Malakouski Makary" - poinformował Zarembiuk.

W rozmowie z Polską Agencją Prasową Zarembiuk powiedział, że "funkcjonariusze nie legitymowali się podczas zatrzymania, więc na początku było przerażenie, że to białoruskie służby go zabierają". "Okazało się, że to jednak policja. Jak tylko dowiedzieliśmy się o sprawie, zwróciliśmy się do Komendy Stołecznej Policji, MSWiA i do oddziału policji w Piasecznie. Poinformowaliśmy, że według naszych informacji jest to osoba politycznie represjonowana, która w Polsce przebywa z wizą humanitarną i że my prosimy o natychmiastowe wypuszczenie tej osoby. Z naszych informacji wynika, że nie ma żadnego kryminalnego powodu, dla którego miałby być on zatrzymany - podkreślił Zarembiuk.

Dodał, że bardzo obawia się paniki w środowisku białoruskim w Polsce i "efektu mrożącego". - My się bardzo boimy, by nie powstało wrażenie, że Białorusini, którzy uciekli do Polski, nie są już bezpieczni, a służby Łukaszenki potrafią dopaść wrogów nawet tutaj - powiedział.

Makary Malakouski na Białorusi był represjonowany przez reżim Alaksandra Łukaszenki. Ukrywał się w Polsce od listopada 2020 roku na mocy polskiej wizy humanitarnej. Otrzymał ją w polskim konsulacie w Kijowie, bo właśnie przez Ukrainę dostał się do Polski.

Jakub Siennicki z Fundacji "Białoruski Dom" wyjaśniał w rozmowie z TVN24, że Makary Malakouski został zatrzymany 13 sierpnia 2020 roku w Mińsku, gdy brał udział w samochodowym proteście przeciwko fałszowaniu wyborów. Po tym spędził trzy doby w areszcie.

Została mu założona sprawa karna. Chodziło o rzekomą próbę ataku na funkcjonariusza. Podstawą tego - jak przekazał Siennicki - było nagranie, na którym Białorusin wykonał manewr, chcąc odjechać przed policją. Rozmówca TVN24 zwracał w tym kontekście uwagę, że w czasie protestu policja siłą wyciągała ludzi z aut i biła pałkami.

Według białoruskich służb Malakouski miał chcieć najechać na funkcjonariusza. Kiedy opozycjonista dowiedział się o założonej mu sprawie, za którą może grozić mu nawet 10 lat więzienia, uciekł w sierpniu na Ukrainę i tam została mu wydana wiza humanitarna. Na liście Interpolu został umieszczony jako osoba poszukiwana na wniosek Prokuratury Generalnej Republiki Białorusi.

Mówiąc o sprawie niedzielnego zatrzymania białoruskiego opozycjonisty, Siennicki ocenił, że "takie sytuacje powinny być wcześniej weryfikowane". - Powinniśmy ze szczególną ostrożnością podchodzić do przypadków, gdy białoruski reżim lub inne reżimy niedemokratyczne wydają listy gończe na swoich obywateli, ponieważ Polska powinna być dla nich bezpiecznym miejscem, schronieniem przed represjami - podkreślił.

Na sprawę zareagował na Twitterze minister spraw wewnętrznych i administracji Mariusz Kamiński.

"Wczorajsze zatrzymanie obywatela Białorusi w Piasecznie to wynik kolejnej próby politycznego wykorzystania tzw. czerwonej noty Interpolu. Tym razem przez białoruski reżim. Już w lipcu zwróciłem się do władz Interpolu, wskazując na potrzebę zmian w tym zakresie" - napisał.

Po zaalarmowaniu przez Fundację "Białoruski Dom" poseł Platformy Obywatelskiej Michał Szczerba (Koalicja Obywatelska) podjął interwencję w sprawie zatrzymania Malakouskiego.

Wieczorem Aleś Zarembiuk opublikował ponownie wpis na Twitterze w tej sprawie.

"Makary Malakhouski jest na wolności! Dziękujemy wszystkim dziennikarzom, politykom: Robertowi Tyszkiewiczowi, ministrowi SWiA Mariuszowi Kamińskiemu i Michałowi Szczerbie za szybką reakcję i skuteczne wspólne działania ponad podziałami!" - napisał Zarembiuk.

Poseł Robert Tyszkiewicz (KO) napisał z kolei, odnosząc się do zatrzymania Białorusina: "To się nie miało prawa zdarzyć i mam nadzieję, że już nigdy polska policja nie będzie realizować listów gończych Łukaszenki. Makary, jesteśmy z Tobą".

"Apeluję do MSWiA, by na bieżąco weryfikowało osoby umieszczane przez białoruski reżim na czerwonej liście Interpolu. Przy każdym Białorusinie powinno się zapalić czerwone światełko, bo może to być ofiara politycznych represji, którą Łukaszenka chce dręczyć" - napisał natomiast poseł Michał Szczerba (KO).

Do sprawy odniosła się w poniedziałek też Komenda Stołeczna Policji. "Bez względu na kraj, w którym przebywa osoba, poszukiwana przez Interpol, zgodnie ze zobowiązaniami międzynarodowymi organy ścigania i wymiaru sprawiedliwości zobowiązane są wykonać czynności, zmierzające m.in. do ustalenia przyczyny wszczęcia poszukiwań i podjęcia dalszych decyzji" - czytamy w komunikacie KSP w tej sprawie.

Policja podkreśla, że w każdym kraju podobne czynności wykonane byłyby ze strony organów ścigania i wyglądałyby niemal tak samo, gdyż czerwona dyfuzja wskazuje właśnie m.in. na obowiązek zatrzymania osoby. "Do zadań policji nie należy w tym przypadku analiza zasadności i powodów jej zastosowania, ale wywiązanie się ze swoich zadań" - wskazano, dodając, że zatrzymanie osoby nie jest równoznaczne z jej wydaniem państwu obcemu, gdyż w tym zakresie dalsze decyzje podejmuje prokuratura czy sąd.

"Zdajemy sobie sprawę z faktu, że dyfuzje i noty Interpolu mogą być wykorzystywane politycznie, co było sygnalizowane z naszej strony. Pragniemy zaznaczyć, że zagadnienie to było przedmiotem lipcowego wystąpienia ze strony Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji Pana Mariusza Kamińskiego do władz Interpolu. Ponadto temat ten będzie przedmiotem rozmów w czasie spotkania zaplanowanego w listopadzie 2021 roku w których uczestniczyć będzie Komendant Główny Policji oraz Sekretarz Generalny Interpolu Jurgen Stock" - poinformowano.

KSP przekazała także, że policja chce zainicjować zmiany związane z weryfikacją poszukiwań podejmowanych przez Interpol na wniosek państw, w przypadku podejrzenia, że mają one podłoże polityczne. "Z naszej strony w takich przypadkach natychmiast informujemy prokuraturę, aby czynności podejmowane przez wymiar sprawiedliwości w Polsce rozpoczęły się jak najszybciej" - przypomina policja.