Kto powołuje Radę Ministrów? Tryby powołania rządu

● Prezesa Rady Ministrów powołuje Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej. ● Desygnowany premier przedstawia prezydentowi kandydatów na członków Rady Ministrów. ● W terminie ustalonym w art. 154 Konstytucji Prezes Rady Ministrów wygłasza w Sejmie exposé i wnioskuje o wotum zaufania dla rządu. ● W sytuacji gdy Sejm nie udzieli nowemu rządowi wotum zaufania, zastosowanie mają dwa rezerwowe tryby powoływania Rady Ministrów.

Tryb powołania Rady Ministrów dokładnie określa rozdział VI, art. 154 i art. 155 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

Prezydent desygnuje Prezesa Rady Ministrów, który proponuje skład Rady Ministrów. W ciągu 14 dni od pierwszego posiedzenia Sejmu lub przyjęcia dymisji poprzedniego rządu prezydent powołuje Prezesa Rady Ministrów i pozostałych jej członków. Jeśli nowo powołany rząd nie uzyska w Sejmie wotum zaufania, konstytucja przewiduje dwa pomocnicze tryby powoływania Rady Ministrów i premiera.

Prezesa Rady Ministrów powołuje Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej. Aby zminimalizować ryzyko, że nowy gabinet nie otrzyma wotum zaufania, kandydat na premiera jest zwykle wybierany z partii lub koalicji, która ma większość w parlamencie.

Zadania Prezesa Rady Ministrów to: - reprezentowanie Rady Ministrów, - kierowanie pracami rządu, - wydawanie rozporządzeń, - nadzór nad samorządem terytorialnym w granicach i formach określonych w Konstytucji i ustawach.

Premier gwarantuje wykonywanie polityki rządu, a także koordynuje i kontroluje pracę członków Rady Ministrów. Jest też zwierzchnikiem pracowników administracji państwowej i Korpusu Służby Cywilnej.

Powołanie nowego rządu przebiega wedle ściśle wyznaczonych zasad. W podstawowym trybie, tzw. zasadniczej turze powołania rządu, dzieli się to na dwa etapy:

Prezydent powołuje Prezesa Rady Ministrów, który przedstawia mu propozycję składu Rady Ministrów. Konstytucja zakłada, że desygnowany premier ma 14 dni od pierwszego posiedzenia Sejmu lub dymisji poprzedniej Rady Ministrów na zaproponowanie składu rządu.

W ciągu 14 dni od powołania Rady Ministrów przez Prezydenta premier musi przedstawić w Sejmie program rządu. Po wygłoszonym exposé prosi Sejm o udzielenie nowo powołanej Radzie Ministrów wotum zaufania. Głosowanie nad wotum zaufania dla rządu musi odbywać się w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów, a wniosek musi zdobyć bezwzględną większość głosów.

Jeśli przedstawiony przez premiera program działania rządu nie otrzyma wotum zaufania lub Rada Ministrów nie zostanie powołana w przewidzianym terminie, Prezes Rady Ministrów podaje się do dymisji. Prezydent przyjmuje dymisję, a Sejm przechodzi do procedury powołania nowej Rady Ministrów i jej prezesa. Sejmowa procedura powołania rządu przebiega następująco:

- Posłowie zgłaszają kandydata na Prezesa Rady Ministrów.

- Desygnowany premier zgłasza kandydatów na ministrów.

- Prezes Rady Ministrów wygłasza exposé i wnosi o udzielenie wotum zaufania.

Jeśli rząd uzyska poparcie wyrażone bezwzględną większością głosów przynajmniej połowy posłów, prezydent powołuje Radę Ministrów, odbierając przysięgę od nowych ministrów.

Jeśli w tym trybie rząd ponownie nie otrzyma wotum zaufania, inicjatywa w sprawie powołania Rady Ministrów trafia z powrotem do prezydenta.

W tej turze to prezydent ponownie powołuje Prezesa Rady Ministrów, zatwierdza zaproponowanych przez niego członków rządu, po czym odbiera przysięgę od premiera i ministrów. Prezes Rady Ministrów ponownie przedstawia program rządu w Sejmie i ponownie odbywa się głosowanie nad udzieleniem mu wotum zaufania. 

Ta procedura różni się od poprzednich tym, że do udzielenia wotum zaufania teraz już wystarczy zwykła większość głosów. Tak powołana Rada Ministrów jest więc rządem mniejszościowym.

Jeśli i tym razem nie uda się uzyskać wotum zaufania, prezydent skraca kadencję Sejmu i zarządza nowe wybory.

Kto dokonuje zmian w składzie rządu w czasie trwania kadencji? Może ich dokonać prezydent na wniosek Prezesa Rady Ministrów. Prezydent odwołuje również ministra, który otrzymał wotum nieufności od Sejmu. 

Jeśli do dymisji poda się premier i cały rząd, Rada Ministrów na polecenie prezydenta nadal pełni swoje funkcje do czasu powołania nowego rządu.

Rada Ministrów, złożona z premiera, wicepremierów i ministrów, prowadzi polską politykę wewnętrzną, o ile dany obszar polityki państwowej nie jest zastrzeżony dla innych organów lub samorządów, a także politykę zagraniczną. Kieruje też administracją państwową.