Historia i teraźniejszość. Licealiści mają się uczyć o "ideologii politycznej poprawności", neomarksizmie, żołnierzach wyklętych i współczesnych prześladowaniach chrześcijan

W następnym roku szkolnym, od września 2022 roku, w liceach i technikach pojawi się nowy przedmiot - historia i teraźniejszość. Zastąpi wiedzę o społeczeństwie na poziomie podstawowym.

- Pokolenie dzisiejszych 20-latków ma ogromne luki w wiedzy o wydarzeniach z drugiej połowy dwudziestego wieku. Bez tej wiedzy są bardzo podatni na manipulację, nie znają mechanizmów, które na nich oddziałują - uzasadniał potrzebę wprowadzenia nowego przedmiotu minister edukacji Przemysław Czarnek. Wokół HiT od razu narosły kontrowersje, zwłaszcza po tym, gdy minister osobiście wskazał ekspertów, którzy przygotowali podstawę programową.

Czytaj więcej: Eksperci Czarnka to historycy. A co mówią o teraźniejszości?

Ministerstwo edukacji opublikowało w poniedziałek projekty rozporządzeń, gdzie znalazła się podstawa programowa nowego przedmiotu. Trafiły one do konsultacji międzyresortowych.

HiT - czytamy w dokumencie - ma dać uczniom wiedzę na temat wydarzeń z historii po 1945 roku i "przygotować ucznia do samodzielnej i sprawiedliwej oceny przemian zachodzących w Polsce i na świecie od zakończenia II wojny światowej".

Ma się to dziać "w kategoriach ciągłości i zmiany (lub zerwania) w odniesieniu do podstaw, z których wyrasta nasza Ojczyzna rozumiana jako wspólnota ukształtowana według konkretnych norm kultury oraz wizji człowieka, rodziny i społeczeństwa sięgających swoimi korzeniami klasycznej cywilizacji grecko-rzymskiej i chrześcijaństwa".

Wymagania wobec uczniów podzielone są chronologicznie na siedem rozdziałów.

Pierwszy rozdział jest najbardziej ogólny, nie odnosi się do konkretnych wydarzeń. Według projektu na zajęciach uczniowie mają zdobyć wiedzę o rozwoju koncepcji społecznych i politycznych, tworzeniu wspólnot religijnych, organizacji politycznych, o prawach człowieka, o narodzie i o patriotyzmie. Omówione mają być też różne ustroje polityczne oraz modele relacji kościołów z państwem.

W tym rozdziale licealiści i uczniowie techników mają uczyć się o skutkach II wojny dla świata i dla Polski, a także charakteryzować zmiany dokonujące się na świecie w powojennej dekadzie.

Jest mowa o planie Marshalla, powstaniu NATO i Układu Warszawskiego, o początkach integracji europejskiej. Uczeń na podstawie państw zachodnich ma również rozróżniać rządy socjaldemokratyczne, chadeckie, konserwatywne i liberalne. Pojawia się punkt dotyczący Powszechnej deklaracji praw człowieka ONZ z 1948 roku i Europejskiej konwencji praw człowieka z 1950 roku. Uczniowie mają też poznać historię Chin pod rządami Mao Zedonga.

Jeśli chodzi o Polskę, na lekcjach ma być omówiona odbudowa kraju po wojnie, "najważniejsze mechanizmy sowietyzacji Polski" i charakterystyka rządów komunistów.

Licealiści będą też poznawać "rozmaite reakcje społeczeństwa polskiego na rządy komunistów w Polsce", w tym "powstańczą walkę 'żołnierzy niezłomnych' (rtm. Witold Pilecki, płk. Łukasz Ciepliński, Danuta Siedzikówna ps. 'Inka') oraz postawę Prymasa Polski Stefana Wyszyńskiego (jego 'non possumus' i internowanie w latach 1953–1956)". Posiadając taką wiedzę, mają "opowiedzieć o różnych postaciach wierności zasadom i męstwa wobec prześladowców".

Kolejny rozdział dotyczy między innymi działalności Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej, dekolonizacji, "powstań antykomunistycznych w Berlinie i na Węgrzech", o "wojnach zastępczych" podczas zimnej wojny i interwencji Układu Warszawskiego w Czechosłowacji. Jest też mowa o kulturze masowej i zmianach w krajach zachodnich wynikających z rozwoju technologii i mediów.

Uczeń ma też "charakteryzować przemiany społeczno-obyczajowe określane jako 'rewolucja 1968 roku' (m.in. 'rewolucja seksualna') oraz ich intelektualne inspiracje (neomarksizm, 'nowa lewica')".

W historii Polski wskazano między innymi na 1956 rok - "Poznański Czerwiec, Jasnogórskie Śluby Narodu, powrót Gomułki do władzy, uwolnienie Prymasa Polski Stefana Wyszyńskiego", a także wydarzenia z 1968 roku. Uczeń ma też wyjaśnić "znaczenie ideowo-moralne duszpasterskiego programu Prymasa Polski Stefana Wyszyńskiego".

Z nauki o latach 70. uczeń ma zapamiętać między innymi osłabienie pozycji USA i "wzrost wpływów światowego obozu komunistycznego". Na lekcjach będzie też omówiona "polityka odprężenia" w relacjach międzynarodowych i "sposób rozliczenia się Niemiec z dziedzictwem rządów nazistowskich".

Jeśli chodzi o Polskę, licealiści poznają przebieg i skutki Grudnia 1970 roku. Scharakteryzują też rządy Edwarda Gierka - "dobrobyt na kredyt, uległość wobec ZSRS, zmiany w konstytucji PRL w 1976 roku".

Lekcje będą również dotyczyły "głównych przejawów opozycji w Polsce" w tym okresie, czyli - według podstawy programowej - "Kościół katolicki i narodziny tzw. opozycji demokratycznej po protestach robotniczych w 1976 roku". Uczeń będzie też umiał "wyjaśnić znaczenie dla Polski i świata wyboru kardynała Karola Wojtyły na papieża".

Nauczyciele na HiT będą omawiali "wzrost popularności programów wolnorynkowych i konserwatywno-liberalnych" w latach 80. i znaczenie przejęcia władzy przez Margaret Thatcher w Wielkiej Brytanii i Ronalda Reagana w USA. Omówią też "erozję systemu komunistycznego" oraz dalszą historię Chin po śmierci Mao.

W tym rozdziale znaczna większość zagadnień poświęcona jest historii Polski. Jest o powstaniu "Solidarności", o stanie wojennym i roli Kościoła w tym okresie. Licealista ma również "charakteryzować przebieg 'jesieni narodów' w Europie Środkowej i Wschodniej oraz wskazać na prekursorską rolę ruchu społecznego 'Solidarność' i zainicjowanej przez św. Jana Pawła II 'rewolucji ducha'".

Na lekcjach pojawi się też temat przełomu 1989 roku w Polsce, w tym Okrągłego Stołu, "wyborów kontraktowych" 4 czerwca 1989 roku, wyboru gen. Wojciecha Jaruzelskiego na prezydenta i powołania rządu Tadeusza Mazowieckiego. Jest też mowa o "bilansie rządów komunistycznych w Polsce", "dekomunizacji" i "lustracji" oraz o zmianach w konstytucji.

W tym rozdziale na lekcjach ma być omawiane powstanie Unii Europejskiej, "blaski i cienie zmian politycznych w Afryce" oraz polityka Rosji i Chin.

Uczeń ma "scharakteryzować znaczenie 1991 roku w najnowszej historii Polski", jako roku pierwszych wolnych wyborów i powołania rządu Jana Olszewskiego. Jest też punkt o "wizji budowy Trzeciej Niepodległości przedstawionej w Polsce w 1991 roku przez św. Jana Pawła II" oraz rządach AWS i UW w latach 1997-2001. Są też punkty dotyczące przystąpienie Polski do NATO i Unii Europejskiej.

Po przerobieniu tego rozdziału uczeń ma również "charakteryzować zjawisko prześladowań religijnych na przykładzie losu społeczności chrześcijańskich w różnych strefach świata".

Uczeń ma "charakteryzować główne zmiany kulturowe zachodzące w świecie zachodnim na przykładzie ekspansji ideologii 'politycznej poprawności', wielokulturowości, nowej definicji praw człowieka, rodziny, małżeństwa i płci" oraz "umieścić te zmiany na tle kulturowego dziedzictwa Zachodu ujętego w myśli grecko-rzymskiej i chrześcijańskiej".

Jak czytamy w projekcie, licealiści mają "wskazać na różnice między tolerowaniem a afirmowaniem zjawisk kulturowych i społecznych".

Uczniowie będą też omawiać "zmiany Unii Europejskiej w okresie po wstąpieniu Polski w jej struktury - wzrost pozycji Niemiec, zjawiska kryzysowe związane z imigracją, niestabilnością strefy euro, brexit, epidemię COVID-19, kontrowersje ideologiczne na forum instytucji unijnych".

Na zajęciach będą uczyli się o postkomunizmie jako "trwałej barierze rozwojowej" i "scharakteryzują różne wizje wyjścia Polski z postkomunizmu", wyjaśniając "na czym polegało polityczne znaczenie 2005 roku w Polsce".

Pojawia się też temat katastrofy smoleńskiej. Uczeń ma "wyjaśnić, dlaczego katastrofę z dnia 10 kwietnia 2010 roku należy traktować jako największą tragedię w powojennej historii Polski (według oświadczenia polskich parlamentarzystów przyjętego podczas Zgromadzenia Posłów i Senatorów w dniu 13 kwietnia 2010 roku poświęconego uczeniu pamięci ofiar katastrofy lotniczej pod Smoleńskiem)".

Dodatkowo licealiści będą charakteryzować "zmiany polityczne i gospodarcze w Polsce w latach 2010–2015" oraz "najpoważniejsze wyzwania stojące przed Polską u progu trzeciej dekady XXI wieku". To - według autorów projektu - "kryzys demograficzny, utrzymanie tożsamości kulturowej, koszty finansowe i społeczne 'polityki klimatycznej'".