Fundusz Kościelny podwoił się w ciągu dekady. Na co trafiają pieniądze z budżetu państwa?

Fundusz Kościelny powstał na mocy ustawy z 20 marca 1950 roku o przejęciu przez Państwo dóbr martwej ręki, poręczeniu proboszczom posiadania gospodarstw rolnych i utworzeniu Funduszu Kościelnego. W art. 8. tego dokumentu zapisano, że "dochód z nieruchomości ziemskich, przejętych na mocy niniejszej ustawy oraz dotacje państwowe, uchwalane przez Radę Ministrów, tworzą Fundusz Kościelny".

Powstanie funduszu stanowiło formę rekompensaty dla Kościołów za przejęte przez państwo nieruchomości ziemskie. W ustawie zapisano, że z funduszu finansowane są m.in. remonty kościołów, pomoc materialna i lekarska duchownym, objęcie ich ubezpieczeniem chorobowym i emerytalnym oraz działalność charytatywno-opiekuńcza.

ZOBACZ TEŻ: To on reguluje relacje między państwem i Kościołem. Mija 30 lat od podpisania konkordatu

Fundusz Kościelny działa na rzecz Kościoła, ale też szeregu innych związków wyznaniowych, które w Polsce mają uregulowany status prawny. Gwarantuje to art. 25 ust. 1 Konstytucji, w którym zapisano, że "Kościoły i inne związki wyznaniowe są równouprawnione".

Z Funduszu Kościelnego finansowane są głównie składki emerytalne i zdrowotne duchownych, które rosną wraz ze wzrostem minimalnego wynagrodzenia. Jak mówił po środowym posiedzeniu rządu premier Donald Tusk, 99 proc. środków trafia na składki. Fundusz w mniejszym stopniu obejmuje również konserwację i remonty obiektów sakralnych i kościelnych o wartości zabytkowej oraz wspomaganie kościelnej działalności charytatywno-opiekuńczej.

Od 1990 roku jedynym źródłem finansowania funduszu jest budżet państwa. W ciągu ostatniej dekady środki przeznaczane na Fundusz Kościelny podwoiły się. W 2012 roku było to 94,3 mln zł, tymczasem w budżecie na 2023 rok zapisano kwotę 216 mln zł. W projekcie budżetu na 2024 rok na Fundusz Kościelny przewidziano rekordowe 257 mln zł.

ZOBACZ TEŻ: Fundusz Kościelny w rekordowej kwocie. "Likwidacji nie ma w umowie koalicyjnej"

Kwestia Funduszu Kościelnego budzi ogromne emocje w społeczeństwie. Jego likwidacja znalazła się w programie wyborczym Koalicji Obywatelskiej, "100 konkretach", a także w programie Lewicy i Polski 2050. Sprawa ta nie znalazła się jednak w umowie koalicyjnej. Minister finansów Andrzej Domański przyznał w piątek w TVN24, że zastrzeżenia w tej sprawie zgłaszała Trzecia Droga (w jej skład oprócz Polski 2050 wchodzi też PSL). Również w piątek Szymon Hołownia deklarował zamiar zastąpienia funduszu "mechanizmem indywidualnego wsparcia". - W naszym programie, ja jestem do tego bardzo przywiązany, jest likwidacja Funduszu Kościelnego i zastąpienie tego Funduszu Kościelnego jakimś mechanizmem indywidualnego wsparcia w Kościołach wspólnoty wyznaniowej, do której ktoś należy: odpis podatkowy, zwiększenie limitu darowizn - podkreślał.

Jak zapowiedział po środowym posiedzeniu rządu premier Donald Tusk, rząd podjął decyzję o powołaniu zespołu międzyresortowego w tej sprawie. - (Zespół) przystępuje do pracy nad zmianą systemu finansowania Funduszu Kościelnego, w tym także zasad finansowania świadczeń emerytalnych i rentowych - mówił premier. Prace, według jego słów, będą zmierzały w stronę odpowiedzialności finansowej wiernych za swoje Kościoły, czyli np. formy odpisu. Założenia mają być skonsultowane z zainteresowanymi.