Czarne ubrania, tłumy demonstrujących na ulicach, a do tego zamknięta część biur, urzędów, sklepów i innych lokali - tak wyglądał Czarny Poniedziałek w Polsce. W wielu miastach kobiety - wraz z mężczyznami - protestowały w ten sposób przez cały dzień przeciwko planom zaostrzenia ustawy aborcyjnej. - Kiedy słyszę tę pogardę i ten ton, jakim się mówi o kobietach i ich proteście, to jest po prostu przerażające - mówi w rozmowie z reporterką magazynu "Polska i świat" Krystyna Janda, inicjatorka Czarnego Poniedziałku.
Akcja - odbywająca się także pod hasłem "Strajk Kobiet" - miała swój początek w internecie. Jej uczestniczki miały nie przyjść do pracy lub nie wykonywać swoich codziennych obowiązków. Organizatorzy zachęcali, by poparcie dla akcji wyrazić czarnym strojem.
Wszystko zaczęło się od wpisu aktorki i reżyserki teatralnej Krystyny Jandy, która przypomniała podobny strajk kobiet z Islandii sprzed kilkudziesięciu lat.
Już po poniedziałkowych protestach, Janda powiedziała w rozmowie z z reporterką magazynu "Polska i świat", że to "walka o podstawową wolność".
- Myślę, że tak naprawdę od jakiego czasu toczy się wojna z kobietami w tym kraju. A jeszcze jak słyszę tę pogardę i ten ton, jakim się mówi o kobietach i ich proteście, to jest po prostu przerażające - mówiła Janda.
- Kobiety nie chcą tego dalej znosić. Dlatego to się stało - dodała.
TAK RELACJONOWALIŚMY CZARNY PONIEDZIAŁEK
Prawdopodobnie najliczniejsze manifestacje tego dnia miały miejsce w Warszawie.
O godz. 10 wystartował tam protest przed siedzibą Prawa i Sprawiedliwości na ul. Nowogrodzkiej. Uczestniczki stworzyły tam "ścianę furii", łącząc się w mur i krzycząc: "Ta ustawa nie przejdzie! PiS nie przejdzie".
Protestujący trzymali transparenty z napisami, m.in.: "Kobieta to nie inkubator", "Moje ciało, moja sprawa", "Edukacja i antykoncepcja zamiast zakazów". Wśród zgromadzonych byli głównie młodzi ludzie, uczniowie i studenci, ale nie zabrakło także mam z małymi dziećmi i starszych osób.
Jak powiedziała działaczka społeczna i prezes Fundacji MaMa Sylwia Chutnik, prawo aborcyjne z 1993 r., które dziś w Polsce obowiązuje, "nie jest żadnym kompromisem". - To jest zhandlowane prawo między ówczesną władzą a Kościołem - stwierdziła.
Czarny Poniedziałek w Warszawie. Protest pod siedzibą PiS
Po południu protest przeniósł się na plac Defilad. Przed Pałacem Kultury i Nauki kobiety utworzyły "żywy łańcuch".
Po godz. 15 tłumnie - mimo padającego deszczu - wyruszyły stamtąd na plac Zamkowy. Tam miała miejsce kulminacja wydarzeń w stolicy związanych z Czarnym Poniedziałkiem. Na transparentach widniały takie hasła jak: "Jeszcze Polka nie zginęła", "A - borc - JA?", "Jarosław, kobiety zostaw".
Wieczorem manifestacja dotarła przed Sejm, a później przed Teatr Polski.
Według organizatorów przez cały dzień w manifestacji przemieszczającej się po centrum miasta wzięło udział ponad 20 tys. osób - zarówno kobiet, jak i mężczyzn. Służby porządkowe szacują, że w kulminacyjnym momencie uczestniczyło w niej ok. 17 tys. osób, choć - jak zastrzegają - była duża rotacja.
Tłumy na placu Zamkowym. Kulminacja Czarnego Poniedziałku
Zajęcia jogi i brak urzędniczek
W Poznaniu strajk przybrał wyjątkową formę. Odbywały się tam bezpłatne zajęcia jogi, które stanowiły przygotowanie do demonstracji - ta miała miejsce na pl. Mickiewicza o godz. 14.
Według szacunków organizatorów i policji wzięło w niej udział ok. 8 tys. osób, w tym żona prezydenta miasta, Joanna Jaśkowiak.
Uczestnicy protestu trzymali w rękach czarne balony i transparenty z napisami m.in. "Oprócz macic mamy mózgi!", "Moje ciało, mój wybór!", "Dzisiaj strajkujemy, jutro wyjedziemy! Zostaniecie sami! Księża z kibolami!", "Rewolucja to kobieta".
Joga w Poznaniu. "Czarny poniedziałek"
Z kolei w urzędzie miasta w Łodzi nie pojawiło się w poniedziałek w pracy ponad 100 urzędniczek. Wzięły urlopy na żądanie albo zaplanowane wcześniej urlopy wypoczynkowe. Te kobiety, które do pracy przyszły, zaznaczały swoje wsparcie dla protestu poprzez czarny ubiór.
"Nasze ciała - nasza sprawa"
W krakowskim Muzeum Galicji na co dzień pracuje 12 kobiet. W poniedziałek w pracy się nie pojawiły. Dyrektor placówki postanowił wesprzeć swoje pracownice i dać im wolne.
- Uznałem, że taki dzień wolnego można im przyznać - powiedział Jakub Nowakowski. Muzeum w okrojonym składzie realizowało tylko podstawowe zadania.
Po południu z Rynku Dębnickiego na Rynek Główny przeszedł "czarny masz milczenia". Policja nie podała liczby demonstrujących, ale było ich na tyle dużo, że przez Most Dębnicki kolumna protestujących przechodziła przez 35 minut.
W poniedziałek wyjątkowo sytuacja wyglądała też w gdańskim barze z daniami wegańskimi. Pracownice baru formalnie dostały wolne, ale postanowiły zostać w pracy, by wraz z kolegami przygotować posiłki dla strajkujących.
- Jesteśmy tutaj w ramach wolontariatu - mówiła jedna z pracownic. Jak mówił współwłaściciel baru, 70 proc. jego pracowników to kobiety. - Daliśmy im wybór, że albo pójdą sobie na marsz, albo przyjdą sobie do pracy - powiedział. Lokal dla klientów był nieczynny, pracownicy gotowali jedynie dla uczestników marszu.
W Gdańsku protest odbył się naprzeciwko dworca głównego PKP. Mimo niesprzyjającej pogody zebrało się kilkaset osób. - Musimy być wolne od tego, co się dzieje. Nasze ciała - nasza sprawa i nikt nie ma prawa do tego się wtrącać - powiedziała jedna z uczestniczek.
Czarny poniedziałek w Gdańsku
- Wszyscy są tak oburzeni tym, co się dzieje, że trudno siedzieć w domu i na to wszystko spokojnie patrzeć - dodała. Według policji na placu przebywało ok. 4 tys. osób.
Kilkaset osób pod Dworcem Głównym w Gdańsku
"Brawo, wrocławianki" i list do pierwszej damy
W jednej z wrocławskich galerii handlowych zamknięto w poniedziałek sześć lokali. Pracownicy sklepów i kawiarni nie pojawili się w pracy.
- Nasza firma zatrudnia obecnie około 100 osób, z czego 80 proc. to są kobiety. Chcemy, by miały prawo do uczestniczenia w tym proteście - powiedział Radosław Olszewski, właściciel sieci restauracji we Wrocławiu. Zamknięcie lokalu może oznaczać nawet 40 tys. złotych straty. - Pieniądze tutaj nie grają żadnej roli. Ważne jest dla nas, żeby nasi pracownicy mogli iść i zaprotestować przeciwko temu, co się dzieje - powiedział.
Po południu kilkanaście tysięcy manifestujących zebrało się na Rynku Głównym, gdzie skandowano "Ten Sejm dalej nie pojedzie". "Brawo, wrocławianki" - komentował na Twitterze prezydent miasta, Rafał Dutkiewicz.
"Ten Sejm dalej nie pojedzie" skanduje tłum na Rynku #czarnyponiedziałek @OnetWiadomosci pic.twitter.com/Yg9oNcDBSO— Tomasz Pajączek (@TomaszPajaczek) 3 października 2016
Setki osób gromadziły się też w poniedziałek od południa na katowickim rynku. Niektórzy uczestnicy Czarnego Protestu w tym mieście podpisywali się pod listem adresowanym do pierwszej damy, Agaty Kornhauser-Dudy.
"W ostatnich dniach padło wiele słów odnośnie polityki ignorowania praw kobiet przez rządzącą obecnie partię. Słów potępiających to cierpienie, na które nas, kobiety, skazuje grupa posłów. Nie jest Pani posłem, ale jest Pani Pierwszą Damą, małżonką Prezydenta Polski. Dlaczego nie odnosi się Pani do tego piekielnego projektu?" - pytano w liście.
- Niewiele słychać, poza ogólnym hałasem, ale w zasadzie wszyscy wiedzą, o co chodzi. O wolność wyboru w najtrudniejszych sytuacjach. Przecież to podstawa normalnego życia - mówiły dwie ubrane na czarno nastolatki: Kamila i Agnieszka.
#CzarnyProtest Katowice pic.twitter.com/utaxY2BKv5— Przemysław Jedlecki (@PJedlecki) 3 października 2016
Mniej liczne manifestacje odbywały się także m.in. w Szczecinie, Bydgoszczy, Kielcach, Płocku i wielu innych, również mniejszych, miastach.
W niektórych miejscowościach nieczynne były urzędy i biura, na uczelniach - dziekanaty, zamknięte były niektóre przedszkola. Część instytucji i firm informowała, z jakiego powodu nie pracuje, przepraszała też za ewentualne niedogodności. W sieci pojawiały się zdjęcia zwolnień, które rodzice pisali dzieciom, by usprawiedliwić ich nieobecność w szkole.
Na portalach społecznościowych uczestnicy protestu zamieszczali swoje zdjęcia w czarnych strojach, często przedstawiające całe grupy np. uczniów jednej szkoły czy pracowników jednej firmy.
Kto mi napisze na jutro usprawiedliwienie do pracy? #CzarnyProtest #3.10 #blackprotest pic.twitter.com/deo04hrWp7— Kinga Witko (@KingaTest) 2 października 2016
"Solidaryzujemy się ze wszystkimi Polkami"
Czarny Protest odbył się w południe także przed siedzibami Komisji Europejskiej i Rady Unii Europejskiej w Brukseli. W manifestacji na rondzie Schumana uczestniczyło około 200 osób, przede wszystkim mieszkające w Brukseli Polki, ale także wspierający protest kobiety i mężczyźni innych narodowości. Niemal wszyscy byli ubrani na czarno.Na czarnych transparentach i tablicach widniały hasła w językach angielskich i francuskim, m.in. "Polish women on strike" ("Strajk polskich kobiet"), "No to the abortion ban" ("Nie dla zakazu aborcji"), "Mon corps, mon choix, mes droits" ("Moje ciało, mój wybór, moje prawo"). Protest dotarł również przed budynek polskiej ambasady.
#czarnyprotest w Brukseli przed Ambasad RP pic.twitter.com/7qs29l1EuA— Paulina Banaś (@PaulinaBanas) 3 października 2016
Uczestnicy manifestacji przeszli też przed siedzibę Stałego Przedstawicielstwa Polski przy UE. - Solidaryzujemy się ze wszystkimi Polkami. Jesteśmy tu po to, by czuły nasze wsparcie, by czuły, że jesteśmy wszystkie razem - powiedziała jedna z inicjatorek protestu w Brukseli, pisarka i felietonistka Grażyna Plebanek.
Cała rozmowa z Krystyną Jandą
Autor: ts,jaz/ja / Źródło: tvn24.pl, PAP