Odrestaurowali średniowieczną księgę. Była pisana przez 300 lat

Zakonserwowano między innymi XVI-wieczny pergaminowy rękopis, zawierający Dekretały Grzegorza IX, czyli zbiór przepisów prawa kanonicznego, zebrane przez katalońskiego prezbitera i generała zakonu dominikanów Rajmunda z Penyafortu. Zbiór został ogłoszony przez papieża Grzegorza IX 5 sierpnia 1234 r.

- Odnowiony egzemplarz to bogato iluminowany manuskrypt średniowieczny z XIV wieku wykonany na pergaminie, oprawiony w drewniane okładziny powleczone białą skórą, z mosiężnymi guzami. W rękopisie odnaleźć można liczne glossy i komentarze na marginesach – poinformował ks. Piotr Tylec, dyrektor Biblioteki Diecezjalnej w Sandomierzu.

Ostatni wpis pochodzi z XVIII wieku, co może świadczyć o tym, że księga była bardzo długo wykorzystywana, a z tego powodu również zniszczona. Prace polegały m.in. na odnowieniu oprawy i wyprostowaniu pozaginanych kart.

W ramach tego samego projektu odrestaurowano dokumenty pergaminowe związane z działalnością kościelną na ziemi sandomierskiej. - Pierwszy z nich, datowany na 1418 r., sporządzony został w Sandomierzu. Zawiera on informację o tym, że dziekan sandomierski Eliasz poleca ogłosić klątwę na Dobkę Kobyłę z Tuszyna, w sporze z opatem cystersów z Wąchocka Gotfrydem. Drugi z dokumentów wystawił opat cysterski z Koprzywnicy Mikołaj w 1420 r. jako potwierdzenie sprzedaży sołectwa w Nagnajowie Świętosławowi za 30 grzywien krakowskich – przekazał.

Trzeci z pergaminów, choć sporządzony został w Krakowie, dotyczy erygowania bractwa Świętego Różańca w Koprzywnicy. Dokument ten sygnowany jest przez Fryderyka, biskupa elekta krakowskiego w 1490 r. - Wszystkie z zakonserwowanych dokumentów mają pieczęcie, ostatni z nich ma ich aż pięć, co jest rzadkością w zbiorach rękopiśmiennych Biblioteki Diecezjalnej w Sandomierzu – zaznaczył.

Ważnym elementem prac było także odnowienie średniowiecznych manuskryptów, takich jak komentarz do listów św. Pawła oraz zbiór średniowiecznych kazań. Konserwacja objęła dezynfekcję, oczyszczenie, stabilizację konstrukcji oraz rekonstrukcję opraw. W ramach programu "Ochrona zabytków" zabezpieczono także 36 rękopisów nowożytnych, w tym rozważania teologiczne i filozoficzne, traktaty naukowe oraz modlitewniki. Woluminy te poddano konserwacji zachowawczej, tj. dezynfekcji, oczyszczeniu, wzmocnieniu oraz interwencyjnej renowacji.

Odnowiono również dwie księgi metrykalne z parafii Mniszek, zawierające zapisy z końca XVI wieku. - Woluminy te były bardzo uszkodzone, m.in. poprzez zniszczenia papieru oraz pergaminowych opraw. Koniecznym zabiegiem było przeprowadzenie wieloetapowego procesu konserwatorskiego, który polegał na dezynfekcji w komorze fumigacyjnej, oczyszczeniu okładzin i kart papierowych, uzupełnieniu ubytków, naprawie konstrukcji bloku oraz wykonaniu pudeł ochronnych – wyjaśnił dyrektor Biblioteki Diecezjalnej.

Wszystkie obiekty poddane konserwacji pełnej można obejrzeć na specjalnie przygotowanych wystawach w Muzeum Diecezjalnym oraz Bibliotece Diecezjalnej w Sandomierzu. Rękopisy te będą eksponowane do końca marca 2025 r. Projekty konserwatorskie kosztowały łącznie ponad 360 tys. zł, z czego większość została pokryta z dotacji państwowych - Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Naczelnej Dyrekcji Archiwów Państwowych.

Biblioteka Diecezjalna w Sandomierzu powstała w 2007 roku z połączenia zbiorów bibliotek i archiwów sandomierskiego Wyższego Seminarium Duchownego, Kapituły Diecezjalnej i Archiwum Diecezjalnego. Książnica posiada ok. 200 tys. woluminów, w tym ok. 20 tys. starodruków i inkunabułów (najstarsze druki wydane do 1501 roku) oraz 2,5 tys. rękopisów. Posiada także XVI- i XVII-wieczne muzykalia. Do zasobu sandomierskiej książnicy zalicza się również około 30 zabytkowych ksiąg metrykalnych, które pochodzą z 14 placówek duszpasterskich.