Naukowcy: jedna bezsenna noc postarza ludzki mózg o ponad rok

Ekspert o higienie snu

Źródło: TVN24

Jedna bezsenna noc postarza ludzki mózg średnio o rok do dwóch lat - wynika z najnowszych badań. Naukowcy doszli do takich wniosków, wykorzystując badanie przy użyciu rezonansu magnetycznego. Co pocieszające, zmiany te nie były jednak trwałe.

Zespół naukowców z Niemiec, Danii, Szwajcarii, USA i Chin opublikował wyniki swoich najnowszych badań 20 lutego na łamach czasopisma naukowego "Journal of Neuroscience". Naukowcy przeanalizowali dane z rezonansu magnetycznego 134 zdrowych ochotników w średnim wieku 25 lat, by sprawdzić, jak brak snu wpływa na wiek ludzkiego mózgu. Wiadomo było, że obniżona jakość snu często towarzyszy procesom starzenia się i odwrotnie: zaburzenia snu mogą przyspieszać proces starzenia. "Nie wiadomo jednak, co stanie się z wiekiem mózgu, jeśli będziemy sami zmieniali warunki spania" - stwierdzili.

Brak snu postarza mózg

Badacze podzielili osoby biorące udział w badaniu na cztery grupy, a następnie sprawdzali wpływ zmiany długości snu na wiek ich mózgu. Wiek mózgu to różnica między wiekiem metrykalnym a wiekiem ocenianym na podstawie danych z obrazowania mózgu. W ten sposób wiek mózgu każdego z 134 uczestników badania określony został dzięki przy użyciu algorytmu uczenia maszynowego brainageR. Analizował on dane z rezonansu magnetycznego w oparciu o to, jak zazwyczaj wyglądają zdrowe mózgi w danym wieku pod względem objętości tkanek i płynów. 

Każdy uczestnik najpierw badany był po spędzeniu w łóżku ośmiu godzin, a następnie po krótszym odpoczynku kolejnej nocy. Najciekawsze wnioski przyniosły badania mózgu osób, które miały za sobą minimum 24 godziny bez snu. Wyniki wskazały, że jedna bezsenna noc postarza mózg średnio o rok do dwóch lat. "Konsekwentnie obserwowaliśmy, że całkowite pozbawienie snu zwiększa wiek mózgu o 1-2 lata" w porównaniu do wieku zmierzonego przed bezsenną nocą - stwierdzono w badaniu. Efekty te nie były jednak trwałe. "Co ciekawe, po jednej nocy regenerującego snu wiek mózgu nie różnił się od stanu wyjściowego" - zauważyli naukowcy.

Te ustalenia pokrywają się z wnioskami z wcześniejszych badań, które wykazały, że w mózgach osób pozbawionych snu dochodzi do kilku rodzajów zmian, w tym zmiany sposobu dystrybucji płynów oraz objętości substancji szarej. Nowe badanie jako pierwsze zmierzyło jednak wpływ tych zmian na wiek mózgu. Badacze zauważyli również, że wiek mózgu nie zmienia się w sposób istotny ani w przypadku znacznego niedoboru snu (trzy godziny snu przez jedną noc), ani w przypadku przewlekłego, częściowego ograniczenia snu (pięć godzin w łóżku przez pięć kolejnych nocy). Znacząca zmiana wieku mózgu pojawiała się jedynie po całkowicie bezsennej nocy.

ZOBACZ TEŻ: Pięć zasad dobrego snu, które mogą wydłużyć życie nawet o kilka lat

Brak snu w różnym wieku

Na pewne niedoskonałości przeprowadzonego badania wskazał jeden z jego autorów, dr David Elmenhors z Instytutu Neuronauki i Medycyny w Forschungszentrum Jülich w Niemczech. W rozmowie z portalem Live Science zwrócił uwagę, że skala przeprowadzonego badania była stosunkowo mała, tzn. przebadano niewielką grupę ochotników.

Ponadto mózg może starzeć się w innym tempie u przedstawicieli różnych grup wiekowych. W związku z tym dr Elmenhors zaznaczył, że aby pogłębić wiedzę na temat wpływu braku snu na wiek mózgu, przyszłe badania powinny zostać rozszerzone i objąć też osoby, które doświadczają chronicznego braku sny, na przykład pracujące w trybie zmianowym.

Sen - ile powinien trwać?

Sen jest kluczowy dla zdrowia i działania ludzkiego organizmu. Odgrywa ważną rolę w utrwalaniu wspomnień i procesie uczenia się, a także oczyszcza mózg z toksyn. Niedobór snu wpływa z kolei na pogorszenie wydajności poznawczej i kondycji psychicznej.

Badania, przeprowadzone w 2022 roku przez naukowców z University of Cambridge w Wielkiej Brytanii i Fudan University w Chinach wskazały, że siedem godzin to idealna długość snu dla osób starszych i w średnim wieku. W praktyce długość snu powinna jednak być dostosowana także do indywidualnych potrzeb organizmu.

ZOBACZ TEŻ: Naukowcy: popularny słodzik może zwiększać ryzyko zawału serca i udaru mózgu