Dotychczas każdy emeryt przed osiągnięciem wieku emerytalnego i każdy rencista miał obowiązek do końca lutego informować ZUS o wysokości dochodów z poprzedniego roku. Niedopełnienie tego wymogu mogło prowadzić do konieczności zwrotu świadczeń, jeśli przekroczone zostały dopuszczalne limity.
Koniec z papierologią, więcej automatyzacji
Projektowane przepisy całkowicie odchodzą od tej praktyki – dane o przychodach będą automatycznie pobierane przez ZUS z systemów ubezpieczeń społecznych oraz Krajowej Administracji Skarbowej.
W przypadku osób zatrudnionych na etatach czy zleceniu uwzględnianie będą kwoty odprowadzonych składek, a dla przedsiębiorców wprowadzono uproszczony model w postaci ryczałtu równego 60 proc. prognozowanego średniego wynagrodzenia.
Obowiązek składania oświadczeń pozostanie wyłącznie dla osób osiągających dochody poza granicami kraju, gdzie dane nie są dostępne w polskich systemach.
Renty socjalne także bez oświadczeń
Zmiany obejmą również beneficjentów rent socjalnych. Obecnie muszą oni składać coroczne pisemne oświadczenia pod rygorem odpowiedzialności karnej. Po wejściu w życie nowych przepisów również w ich przypadku podstawą będą informacje systemowe, choć ZUS nadal będzie mógł wezwać do złożenia wyjaśnień w razie nieścisłości.
Resort rodziny podkreśla, że reforma zlikwiduje zbędne obowiązki administracyjne, ograniczy liczbę postępowań dotyczących nienależnie pobranych świadczeń i pozwoli efektywniej wykorzystać już istniejące dane.
Eksperci oceniają, że projekt jest odpowiedzią na wieloletnie postulaty środowisk emeryckich i związkowych. Wielu seniorów miało problemy z wypełnianiem formalności, co prowadziło do konfliktów z ZUS.
Finanse i terminy
Nowelizacja nie zwiększy wydatków budżetu państwa, jednak wymaga nakładów na modernizację systemów teleinformatycznych ZUS. Koszty te zostaną ujęte w planie finansowym instytucji na 2026 rok.
Przewidziany termin wejścia w życie nowych przepisów to 1 stycznia 2027 r., co pozwoli na przygotowanie i wdrożenie niezbędnych rozwiązań technologicznych.
Reforma obejmie około 600 tysięcy osób - w tym 300 tys. wcześniejszych emerytów i rencistów oraz tyle samo pobierających rentę socjalną. Zmiana ma uprościć kontakty obywateli z ZUS i zmniejszyć ryzyko sporów dotyczących świadczeń.
Autorka/Autor: jjs/ToL
Źródło: PAP
Źródło zdjęcia głównego: MOZCO Mateusz Szymanski/Shutterstock