Zmiany w systemie kaucyjnym. Jest nowy projekt

Projekt nowelizacji ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi, którego celem jest wdrożenie systemu kaucyjnego w Polsce trafił we wtorek do Komitetu do Spraw Europejskich. W opublikowanej na stronach Rządowego Centrum Legislacji najnowszej wersji projektu wprowadzono kilka zmian zapowiadanych wcześniej przez przedstawicieli resortu klimatu i środowiska.

Jak wyszczególniono w Ocenie Skutków Regulacji, w projekcie zmodyfikowano przepisy w celu stworzenia i wdrożenia tzw. zamkniętego systemu obiegu kaucji. Wyjaśniono, że rozwiązanie polega na pobieraniu kaucji w całym łańcuchu dystrybucji, co przyczyni się do uszczelnienia systemu i zapewnienia możliwości monitorowania przepływów kaucji.

"Mechanizm ten wyeliminuje możliwości defraudacji kaucji, problemów z jej rozliczeniem pomiędzy podmiotami reprezentującymi oraz zagwarantuje poprawne rozliczanie się operatorów z jednostkami handlu detalicznego, zapewniając jego prawidłowe funkcjonowanie" - dodano.

W projekcie noweli ustawy zawarto też przepis wyłączający obowiązek zbiórki opakowań po mleku i produktach mlecznych w ramach systemu. Wcześniej zakładano, że opakowania te zostaną objęte systemem kaucyjnym z rocznym opóźnieniem, czyli w 2026 r. W połowie czerwca br. wiceminister klimatu i środowiska Anita Sowińska przekazała, że opakowania tego typu zostaną wyłączone z systemu na prośbę branży, a najważniejszym argumentem przemawiającym za tym postulatem była "kwestia sanitarna".

Jak przekazano również w OSR, w projekcie ustawy zawarto obowiązek przyjmowania opakowań szklanych wielokrotnego użytku przez jednostki handlu detalicznego o powierzchni poniżej 200 m kw., o ile sprzedają one napoje w takich butelkach. Wyjaśniono, że możliwość oddania takiej butelki i odzyskania kaucji "niedaleko miejsca zamieszkania" będzie rozwiązaniem "wygodnym dla klientów". "Ocenia się, że takie rozwiązanie, do którego w ramach obecnie działającego systemu zarówno klienci, jak i działające lokalnie sklepy są przyzwyczajone, przeciwdziałać będzie spadkom obrotów tych sklepów oraz ryzyku odejścia klientów do punktów, w których mogą kaucję odzyskać" - dodano.

Ponadto dodano m.in. wymóg zapewnienia przez podmiot reprezentujący co najmniej jednego stacjonarnego punktu odbierania opakowań i odpadów opakowaniowych objętych systemem kaucyjnym od użytkowników końcowych w każdej gminie. Ma to spowodować, że podmioty te będą miały jasną wytyczną co do minimalnej liczby takich punktów i pozwolić objąć systemem odbioru opakowań terytorium całego kraju, zapewniając użytkownikom końcowym "powszechny i równy dostęp".

W OSR wskazano też, że podmioty reprezentujące będą obowiązane do poboru i zapłaty VAT organom skarbowym wyłącznie za kaucje za opakowania objęte systemem kaucyjnym, które nie zostały zwrócone w tym systemie.

Nowe przepisy uwzględniają też postulat zwolnienia z wymogu uzyskania zezwolenia na zbieranie odpadów w zakresie logistyki zwrotnej, czyli zbierania odpadów w opakowaniach objętych ustawą, odebranych od prowadzących nieprofesjonalną zbiórkę.

W OSR dodano, że w projektowanych przepisach znalazły się też zapisy dotyczące terminu uruchomienia systemu kaucyjnego w zezwoleniu dla podmiotu reprezentującego. Nie będzie mógł być on dłuższy niż 24 miesiące od dnia wydania zezwolenia. "Ograniczenie czasowe i wymagany harmonogram mają na celu takie zaprojektowanie prac przez podmiot reprezentujący, aby planowane działania realizowane były w określonym tempie, a postęp prac był możliwy do weryfikacji" - wskazano.

Zgodnie z projektem nowelizacji ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi, system kaucyjny w Polsce ma zacząć działać od początku 2025 r. Jego celem jest zmniejszenie ilości zmieszanych odpadów komunalnych odbieranych przez gminy i zwiększenie poziomu recyklingu. Duże sklepy, o powierzchni powyżej 200 m kw., będą musiały odbierać puste opakowania i oddawać kaucję. Natomiast mniejsze sklepy będą pobierać kaucję, ale przystąpienie do systemu odbioru opakowań będzie w ich przypadku dobrowolne.

Nieodebrana kaucja zostanie przeznaczona na finansowanie systemu kaucyjnego. Kaucja ma zachęcić do zwrotu opakowań i zwiększyć ilość ponownie wykorzystanych i przetwarzanych surowców służących do wytworzenia opakowań. System ma objąć trzy rodzaje opakowań: butelki plastikowe do 3 litrów, szklane butelki wielorazowego użytku do 1,5 litra oraz metalowe puszki do 1 litra.