Do czego potrzebny jest dwutlenek węgla? Lista zagrożonych branż

W ubiegłym tygodniu Grupa Azoty poinformowała o zatrzymaniu pracy instalacji do produkcji nawozów azotowych, kaprolaktamu oraz poliamidu 6. Z kolei wchodzące w skład grupy kapitałowej zakłady w Puławach ograniczyły produkcję amoniaku do około 10 proc. mocy wytwórczych i wstrzymały część produkcji w segmentach tworzyw i agro, a Zakłady Azotowe Kędzierzyn ograniczyły do minimum pracę instalacji w jednostce produkującej nawozy. Co ważne, produktem ubocznym w procesie produkcji nawozów jest dwutlenek węgla, szeroko stosowany przez wiele branż (w postaci gazu lub suchego lodu).

W poniedziałkowym komunikacie Grupa Azoty wyjaśniła, że "w pierwszych dniach po ogłoszeniu ograniczenia produkcji Grupa produkowała CO2 na poziomie 30 proc. dotychczasowych zdolności", a "od 28 sierpnia produkcja CO2 została zwiększona do 60 proc. zdolności", dzięki czemu "są zapewnione dostawy dla wszystkich dotychczasowych odbiorców". Sytuacja nie była jednak komfortowa, o czym świadczą komunikaty przedstawicieli kolejnych firm. Nie wiadomo też, czy przy ograniczonej produkcji CO2 faktycznie nie zabraknie.

Dwutlenek węgla jest używany przy produkcji napojów gazowanych oraz w browarnictwie. Przez niedobory surowca na rynku Grupa Carlsberg zapowiedziała wstrzymanie produkcji piwa. Także spółka Ambra poinformowała o zatrzymaniu produkcji gazowanych napojów bezalkoholowych. 

Dla produkcji żywności kluczowy jest również suchy lód. Proces produkcji suchego lodu polega na gwałtownym obniżeniu ciśnienia w komorze napełnionej ciekłym dwutlenkiem węgla.

Jak informowało niedawno Polskie Towarzystwo Gospodarcze, jest on szeroko wykorzystywany przy produkcji oraz magazynowaniu żywności. Chodzi o takie procesy, jak schładzanie komponentów spożywczych podczas procesu produkcji i szybkie zamrażanie. Zdaniem PTG "braki w produkcji suchego lodu, wpłyną negatywnie na łańcuchy logistyczne produktów mrożonych, co z kolei będzie skutkowało brakami towarów w sklepach".

Jedną z najbardziej zagrożonych branż jest branża mięsna. - Dwutlenek węgla jest konieczny w przypadku oszałamiania zwierząt, potem jeszcze jest cały proces chłodniczy - mówiła na antenie TVN24 dyrektor zarządzająca Unii Producentów i Pracodawców Przemysłu Mięsnego Agnieszka Jamiołkowska. 

- Dwutlenek węgla jest wykorzystywany do oszałamiania trzody, a następnie do procesu masowania, ale także kutrowania mięsa, czyli produkcji kiełbas i wędlin - tłumaczyła na antenie TVN24 dr Paula Ossowicz-Rupniewska z Wydziału Technologii i Inżynierii Chemicznej Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego.

Jak wyjaśniła, "w procesach masowania i kutrowania jest on niezbędny do procesów regulacji temperatury. Wiemy doskonale, że dwutlenek węgla jest chłodziwem i pozwala na utrzymanie odpowiedniej jakości zarówno mikrobiologicznej, jak i pozwala, żeby ten produkt finalny miał doskonałą jakość dla naszego konsumenta. Następnie wymagany jest w procesach pakowania - powiedziała.

Brak dwutlenku węgla mógłby być też ogromnym problemem dla branży mleczarskiej. Jak alarmował niedawno Związek Polskich Przetwórców Mleka, jest on "krytyczny dla mleczarstwa, a jego brak może spowodować wstrzymanie produkcji i paczkowania produktów mleczarskich, np. serów, które pakowane są w atmosferze ochronnej". ZMP zwróciło również uwagę, że dwutlenek węgla jest również wykorzystywany w chłodniach. "Ma również zastosowanie w niektórych procesach produkcyjnych - np. do regulacji poziomu pH mleka lub serwatki" - czytamy.

Także prezes zakładu mleczarskiego Figand w Radomiu Leszek Figarski na antenie TVN24 zwracał uwagę, że CO2 jest "niezbędny do prowadzenia normalnej technologii przy pakowaniu serów, twarogów i innych produktów mleczarskich", a "brak dwutlenku węgla będzie stanowił ogromny problem dla branży".

Ograniczenia uderzą także w producentów przetworów owocowo-warzywnych. Jak mówił na antenie TVN24 wiceprezes i dyrektor generalny Polskiej Federacji Producentów Żywności Andrzej Gantner, w tej branży "dwutlenek węgla i procesy chłodzące są bardzo potrzebne". - Mrożonki chociażby nie będą mogły być dostarczane do sklepów - wymieniał.

Suchy lód jest również bardzo ważny dla branży farmaceutycznej. Jak tłumaczył na antenie TVN24 Konrad Madejczyk z Naczelnej Izby Aptekarskiej, w branży farmaceutycznej CO2 wykorzystywany jest w "zimnym łańcuchu dostaw".

- To jest proces od wydania leku od producenta, przez transport, do przekazania tego leku do jednostki, która będzie wydawać, czyli apteki - powiedział. Dodał, że "ta niska temperatura jest osiągana dzięki suchemu lodowi". - Suchy lód jest produkowany z CO2. To jest idealny materiał do wytwarzania niskiej temperatury, bo się nie topi - on paruje. Jeżeli nie będziemy mieli CO2, nie będziemy mieli suchego lodu, ten zimny łańcuch dostaw zostanie przerwany. Później mamy kolejny proces, w którym przechowywane są leki czy szczepionki i insuliny. Insuliny muszą być przechowywane w temperaturze od 2 do 8 stopni, ona nie może być ani wyższa, ani niższa. I problem, który może się pojawić, to problem z dostępnością insulin i szczepionek - stwierdził.

Perturbacje na rynku mogą nie objąć jednak tylko branży spożywczej i farmaceutycznej. Zdaniem Andrzeja Gantnera w tarapatach mogą znaleźć się również inne sektory, które nie będą miały dostępu do kwasu azotowego służącego do dezynfekcji linii produkcyjnych. - One będą musiały wstrzymać produkcję na tych liniach, ponieważ tak mówi prawo. Linie muszą być czyszczone, dezynfekowane przy pomocy tego składnika, a tego składnika właśnie nie ma, bo ktoś sobie niefrasobliwie postanowił, że sobie z powodów ekonomicznych przestanie produkować nawozy i wszystkie pochodne substancje, które się z tym wiążą - powiedział.

Dr Paula Ossowicz-Rupniewska mówiła natomiast, że "nie możemy zapomnieć, że problem stanowi również otrzymywanie amoniaku". - Tutaj mamy, kluczowy, newralgiczny punkt. Tutaj problemy mogą zgłaszać branża chemiczna, kosmetyczna - wymieniała.