Piramida finansowa – co to jest i w jaki sposób działa? Jak nie paść ofiarą oszustwa?

Źródło:
TVN24 Biznes
W Hiszpanii zatrzymano Joannę S. i jej syna Mikaela, którzy są podejrzani o kierowanie piramidą finansową
W Hiszpanii zatrzymano Joannę S. i jej syna Mikaela, którzy są podejrzani o kierowanie piramidą finansowąPolicia Nacional/ Departament Bezpieczeństwa Narodowego KPRM
wideo 2/4
W Hiszpanii zatrzymano Joannę S. i jej syna Mikaela, którzy są podejrzani o kierowanie piramidą finansowąPolicia Nacional/ Departament Bezpieczeństwa Narodowego KPRM

Oszustwa nazywane piramidami finansowymi znane są od wielu lat, lecz wciąż wiele osób traci na nich swoje oszczędności. Twórcy piramid kuszą nie tylko atrakcyjnymi reklamami, ale przede wszystkim wizją szybkich i znaczących zysków. Czym dokładnie jest piramida finansowa? Jak działa to oszustwo i jak się przed nim chronić?

Piramida finansowa jest rodzajem oszustwa, w którym obiecywane są szybkie zyski.Pieniądze w piramidzie nie pochodzą z inwestycji, a jedynie z wpłat uczestników.Piramida istnieje tak długo, jak werbowani są nowi uczestnicy. Kończy się zawsze upadkiem i stratą pieniędzy większości uczestników.Piramidy wykorzystują często marketing wielopoziomowy (MLM), te dwa pojęcia nie są jednak tożsame.

Co to jest piramida finansowa?

Najprościej mówiąc piramida finansowa to oszustwo polegające na stworzeniu struktury, w której zysk uczestnika zależy od wpłat kolejnych zwerbowanych uczestników. Każdy uczestnik musi więc werbować kolejnych, a ich wpłaty nie są najczęściej nigdzie inwestowane. Zachętą do werbowania są zwykle dodatkowe premie lub obietnice jeszcze większych zysków.

Z tego powodu piramida finansowa zawsze kończy się upadkiem i niewypłacalnością, ponieważ nie da się bez końca znajdować nowych uczestników. Olbrzymie zyski osiągają jedynie twórcy piramid i nieliczni pierwsi uczestnicy.

Piramidę finansową definiuje ustawa z dnia 23 sierpnia 2007 r. o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym. Według definicji ustawowej to system promocyjny, w którym „konsument wykonuje świadczenie w zamian za możliwość otrzymania korzyści materialnych, które są uzależnione przede wszystkim od wprowadzenia innych konsumentów do systemu, a nie od sprzedaży lub konsumpcji produktów”. Zakaz tworzenia piramid finansowych i przewidziane za to kary wynikają także m.in. z ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe.

Schemat Ponziego - jak działa piramida finansowa?

Piramida finansowa często nazywana jest również schematem Ponziego od nazwiska osoby, która znana jest jako jej pierwszy współczesny twórca. W praktyce piramida taka przedstawiana jest jako bezpieczna inwestycja gwarantująca jednocześnie olbrzymie zyski – znacznie większe, niż te możliwe na lokatach bankowych czy w legalnych funduszach inwestycyjnych.

Aby budować zaufanie i zachęcać kolejnych uczestników, twórcy piramid finansowych inwestują w odpowiedni marketing, wykupują reklamy czy wykorzystują wizerunek celebrytów. Nowi uczestnicy przekonywani są, że ich wpłaty będą inwestowane w nowatorski i bezpieczny sposób, na giełdzie lub np. w surowce naturalne. Czasem wykorzystywane są również tzw. łańcuszki internetowe.

Wiarygodność budowana jest też tym, że pierwsi uczestnicy rzeczywiście osiągają obiecane zyski – ich wypłaty nie są jednak wypracowane, a pochodzą po prostu z kieszeni nowo zwerbowanych osób. Część z wpłacanych przez kolejnych uczestników środków trafia również do twórców całej piramidy, co umożliwia im osiąganie największych zysków. 

Kolejni uczestnicy są natomiast cały czas oszukiwani, że ich pieniądze są inwestowane, pracują i przyniosą olbrzymi zysk. O tym, że zostali oszukani, dowiadują się najczęściej dopiero w chwili, gdy nie mogą wycofać swoich pieniędzy, a piramida właśnie upada.

Jak sprawdzić, czy to piramida finansowa?

Aby uchronić się przed ryzykiem zainwestowania w piramidę finansową, powinno się zwracać uwagę na ich najbardziej charakterystyczne cechy:

– obietnice bardzo wysokich zysków w krótkim czasie, – niezrozumiały mechanizm inwestycji i osiąganych z niej zysków, – brak szczegółowych informacji o podmiocie oferującym inwestycję, – zachęcanie do samodzielnego szukania kolejnych inwestorów, często w zamian za premię.

Dobrą zasadą w tym przypadku będzie unikanie przekazywania pieniędzy na inwestycje, których mechanizmu się nie rozumie. Podmiot oferujący inwestycję warto również sprawdzić na stronach Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, Rzecznika Finansowego, a zwłaszcza Komisji Nadzoru Finansowego. Ostatnia z tych instytucji m.in. prowadzi listę ostrzeżeń publicznych przed potencjalnie niebezpiecznymi formami inwestowania.  

UOKiK udostępnia również specjalne narzędzie edukacyjne – symulator portalu społecznościowego, który prezentuje mechanizmy działania różnego rodzaju zagrożeń czyhających w Internecie, m.in. piramidy finansowej. Narzędzie to dostępne jest na portalu konsument.edu.pl.

MLM - co to jest?

Pokrewnym zjawiskiem do piramidy finansowej jest MLM, czyli marketing wielopoziomowy lub marketing sieciowy (multi-level marketing). To legalny sposób działania spółki, polegający na sprzedaży jej produktów przez niezatrudnionych uczestników/handlowców. 

Dzięki MLM spółka ogranicza swoje koszty własne, zaś jej produkty dzięki rozproszonej sieci współpracujących osób, trafiają do wielu potencjalnych klientów. Produkty oferowane są bardzo często w formie sprzedaży bezpośredniej, czyli w miejscu zamieszkania klienta lub na specjalnie organizowanych pokazach. Bardzo często w ten sposób sprzedawane są np. kosmetyki lub drobne sprzęty gospodarstwa domowego.

Piramida MLM

MLM nie jest jednak tym samym, co piramida finansowa. W piramidzie finansowej zyski pochodzą wyłącznie z wpłat wnoszonych przez nowych uczestników, podczas gdy w MLM zyski pochodzą z realnej sprzedaży produktów i prowizji, które twórcy danej spółki sobie rezerwują. 

MLM mimo to budzi wiele kontrowersji, a wielu uczestników tego typu mechanizmu sprzedaży w rzeczywistości traci pieniądze przez zbyt wysokie prowizje lub niemożliwe do spełnienia cele sprzedażowe. 

Ponadto marketing wielopoziomowy może być również narzędziem wykorzystywanym przez twórców piramidy finansowej. Nowi uczestnicy mogą być bowiem kuszeni nie inwestowaniem w coś, ale kupowaniem czegoś, np. nowego, cudownego produktu, licencji, albo obiecującej kryptowaluty.

Autorka/Autor:red.

Źródło: TVN24 Biznes

Źródło zdjęcia głównego: Shutterstock

Pozostałe wiadomości

Premier Australii Anthony Albanese zapowiada, że jeśli jego partia wygra nadchodzące wybory, to doprowadzi do zainwestowania 1,2 miliarda dolarów w metale ziem rzadkich. Stacja BBC zastanawia się, czy blokada Chin na eksport tych metali jest szansą dla Canberry.

Blokada Chin szansą dla Australii

Blokada Chin szansą dla Australii

Źródło:
BBC

W piątkowym losowaniu Eurojackpot nie padła główna wygrana. Kumulacja rośnie do 420 milionów złotych. W Polsce odnotowano dwie wygrane w wysokości około miliona złotych. Oto wyniki losowania Eurojackpot i liczby, które padły 25 kwietnia 2025 roku.

Dwie duże wygrane w Eurojackpot w Polsce

Dwie duże wygrane w Eurojackpot w Polsce

Źródło:
tvn24.pl

Zespół CSIRT KNF ostrzega przed rosnącym zagrożeniem "płynącym z grupowych wiadomości SMS od cyberprzestępców". Podkreśla także, że działania oszustów są "coraz bardziej niebezpieczne".

"Ich działania są nie tylko coraz bardziej niebezpieczne". Ostrzeżenie

"Ich działania są nie tylko coraz bardziej niebezpieczne". Ostrzeżenie

Źródło:
tvn24.pl

Rząd Chin rozważa zwolnienie części towarów z USA z ceł w wysokości 125 procent - podały źródła Reutersa. Chiński resort spraw zagranicznych nie potwierdził tych informacji.

Wolta Pekinu. Zmiana podejścia w wojnie celnej

Wolta Pekinu. Zmiana podejścia w wojnie celnej

Źródło:
PAP

Prezydent Donald Trump przekazał w rozmowie z magazynem "Time", że umowy handlowe są oczekiwane za trzy do czterech tygodni. Zaznaczył, że USA prowadzą rozmowy z Chinami na temat umowy celnej, choć Pekin zaprzecza.

Donald Trump: uważam to za stratę

Donald Trump: uważam to za stratę

Źródło:
PAP

Unia Europejska przyjęła środki, które mają zniechęcać firmy żeglugowe z krajów członkowskich do sprzedaży starych statków na rzecz rosyjskiej "floty cieni" - poinformował Olof Gill, rzecznik Komisji Europejskiej.

Walka z "flotą cieni". Przyjęte środki

Walka z "flotą cieni". Przyjęte środki

Źródło:
PAP

Od maja turyści w Salzburgu będą mogli korzystać z darmowej komunikacji miejskiej. Warunkiem jest zameldowanie się w obiekcie turystycznym. Bilet Mobilności Gościnnej ma promować ekologiczne środki transportu.

Komunikacja miejska za darmo. Jest jeden warunek

Komunikacja miejska za darmo. Jest jeden warunek

Źródło:
PAP

Rata kredytu z oprocentowaniem zmiennym na 500 tysięcy złotych może spaść nawet o ponad 700 złotych. Dlaczego? Instytucje finansowe spodziewają się, że wskaźnik WIBOR 3M za dziewięć miesięcy może wynieść tylko 3,64 procent. Wszystko przez gołębie głosy płynące z Rady Polityki Pieniężnej i banku centralnego. Pierwsze spadki rat mają się jednak pojawić już w przyszłym miesiącu - wynika z analizy Rankomat.pl. Z kolei w przypadku kredytów z oprocentowaniem stałym na spadek raty często trzeba będzie poczekać kilka lat.

Rata kredytu niższa o 700 złotych? Wszystkie oczy na kluczowy wskaźnik

Rata kredytu niższa o 700 złotych? Wszystkie oczy na kluczowy wskaźnik

Źródło:
tvn24.pl

W lutym 2025 roku Polacy byli drugą najliczniejszą grupą turystów z Unii Europejskiej na Maderze - podają lokalne władze. Rosnąca popularność wyspy sprawiła, że po raz pierwszy w historii Polacy zagłosują tam w wyborach prezydenckich.

Polacy pokochali tę wyspę. Zapadła ważna decyzja

Polacy pokochali tę wyspę. Zapadła ważna decyzja

Źródło:
PAP

Agencja Rozwoju Przemysłu chce przejąć spółkę Skarbu Państwa - Fabrykę Przewodów Energetycznych z siedzibą w Będzinie. Taką informację podał Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK).

Jest chętny na przejęcie fabryki, która "mocno podupadła"

Jest chętny na przejęcie fabryki, która "mocno podupadła"

Źródło:
PAP

Główny Inspektor Farmaceutyczny wstrzymał na terenie całego kraju obrót produktem leczniczym o nazwie Clatra. Powodem jest stwierdzenie wady jakościowej. Decyzji nadano rygor natychmiastowej wykonalności.

Wszystkie serie leku wstrzymane w obrocie

Wszystkie serie leku wstrzymane w obrocie

Źródło:
tvn24.pl

Choć sama kara Komisji Europejskiej dla Apple i Mety nie jest zaskoczeniem, to jej relatywnie niska wysokość wydaje się być związana z napięciami w relacjach transatlantyckich - oceniła Aleksandra Wójtowicz, analityczka do spraw cyfrowych Polskiego Instytutu Spraw Międzynarodowych (PISM).

"Symboliczna" kara w wysokości pół miliarda euro

"Symboliczna" kara w wysokości pół miliarda euro

Źródło:
PAP

Rząd na posiedzeniu 6 maja zajmie się ułatwieniem procedury rozwodowej - przekazał w czwartek premier Donald Tusk podczas spotkania ze stroną społeczną w sprawie deregulacji. Według propozycji małżeństwo mógłby rozwiązać, po spełnieniu określonych warunków, urzędnik stanu cywilnego lub notariusz.

Szykują się zmiany w rozwodach

Szykują się zmiany w rozwodach

Źródło:
PAP

Kalifornia została czwartą co do wielkości gospodarką na świecie - oświadczył gubernator tego amerykańskiego stanu Gavin Newsom, cytowany w piątek przez stację BBC. W 2024 roku kalifornijski PKB wyniósł 4,10 bln dolarów. To więcej niż PKB Japonii, które wynosiło 4,01 bln dolarów.

Kalifornia wyprzedziła Japonię

Kalifornia wyprzedziła Japonię

Źródło:
PAP

To na pewno nie jest czas na takie zmiany - mówi prezes Północnej Izby Gospodarczej w Szczecinie Hanna Mojsiuk, odnosząc się do pomysłu wprowadzenia czterodniowego tygodnia pracy. - Przyjmując takie przepisy zakładamy po prostu, że firmy muszą pogodzić z się ze spadkiem efektywności produkcyjnej, czyli mniejszymi przychodami lub muszą zatrudnić dodatkowe osoby - dodała.

Mocna krytyka czterodniowego tygodnia pracy

Mocna krytyka czterodniowego tygodnia pracy

Źródło:
tvn24.pl

Koncern Apple planuje przenieść montaż wszystkich iPhone'ów sprzedawanych w USA z Chin do Indii już w 2026 roku - informuje gazeta "Financial Times". Decyzja ta wynika z zaostrzenia wojny handlowej między Pekinem a Waszyngtonem.

Chcą przenieść produkcję do innego kraju. Wszystko przez cła Trumpa

Chcą przenieść produkcję do innego kraju. Wszystko przez cła Trumpa

Źródło:
PAP

Za rządów PiS stadnina w Janowie Podlaskim straciła najlepsze konie i zasoby genetyczne - stwierdził wiceminister rolnictwa Jacek Czerniak. Dodał, że odbudowa hodowli koni arabskich jest procesem, który zajmie kilka lat.

"Zamilknijcie na ten temat, bo ja nie wytrzymam takiej bezczelności"

"Zamilknijcie na ten temat, bo ja nie wytrzymam takiej bezczelności"

Źródło:
PAP

PKO BP, Bank Pekao, ING Bank Śląski, mBank, Nest Bank - te banki zaplanowały prace serwisowe w najbliższych dniach. W niektórych przypadkach mogą pojawić się trudności z płatnościami online, a także płatnościami BLIK.

Utrudnienia dla klientów dużych banków

Utrudnienia dla klientów dużych banków

Źródło:
tvn24.pl

Rosnącą popularność elektronicznych rozliczeń z fiskusem "Twój e-PIT" bezwzględnie wykorzystują cyberprzestępcy - wynika z badania przeprowadzonego przez serwis ChronPESEL.pl i Krajowy Rejestr Długów. Oszuści podszywają się pod urzędy skarbowe, Ministerstwo Finansów czy Krajową Administrację Skarbową pod pretekstem zwrotu nadpłaty podatku. "Ich celem jest przejęcie milionów numerów PESEL" - alarmują autorzy raportu.

Wykorzystują gorący okres. "Celem jest przejęcie milionów numerów PESEL"

Wykorzystują gorący okres. "Celem jest przejęcie milionów numerów PESEL"

Źródło:
tvn24.pl

Ministerstwo Finansów ostrzega przed oszustami podszywającymi się pod oficjalne serwisy, takie jak Twój e-PIT, e-TOLL czy e-Urząd Skarbowy. Cyberprzestępcy próbują wyłudzić dane podatników za pomocą SMS-ów, e-maili i fałszywych stron.

"Apelujemy o wzmożoną ostrożność, zwłaszcza teraz". Resort ostrzega

"Apelujemy o wzmożoną ostrożność, zwłaszcza teraz". Resort ostrzega

Źródło:
PAP

- Niszczymy markę, którą są USA - uważa prezes firmy inwestycyjnej Citadel Ken Griffin. Miliarder wcześniej wspierał Donalda Trumpa i przekazywał niezwykle hojne datki na kampanie republikanów - opisuje portal stacji CNN.

Najpierw wspierał, teraz krytykuje Donalda Trumpa. "Niszczymy tę markę"

Najpierw wspierał, teraz krytykuje Donalda Trumpa. "Niszczymy tę markę"

Źródło:
CNN

Jeżeli nadal trwałaby wojna celna i handlowa, to i w Polsce rozpocznie się większa fala drożyzny i inflacji. - Jeśli dwa słonie walczą, to trawa będzie zdeptana. Tą trawą jesteśmy my - stwierdził w rozmowie z tvn24.pl prof. dr hab. Bogdan Góralczyk, politolog, sinolog, dyplomata. - Czeka nas dużo niepewności - dodał Piotr Dzierżanowski z Polskiego Instytutu Spraw Międzynarodowych.

"Jeśli dwa słonie walczą, to trawa będzie zdeptana. Tą trawą jesteśmy my"

"Jeśli dwa słonie walczą, to trawa będzie zdeptana. Tą trawą jesteśmy my"

Źródło:
TVN24+