"W Uzasadnieniu do projektu (ustawy budżetowej na 2026 r. - red.) przewidziano obniżenie deficytu sektora finansów publicznych w ujęciu ESA z 6,9 proc. PKB w 2025 r. do 6,5 proc. PKB w 2026 r. Należy przy tym zwrócić uwagę, że w konsekwencji znacznie wyższego niż wcześniej zakładano poziomu deficytu sektora w 2024 i 2025 r, planowany na 2026 rok deficyt jest o 2 pkt. proc. PKB wyższy od założonego przez rząd w przyjętym w październiku ub.r. Średniookresowym Planie Budżetowo-Strukturalnym" - napisano w dokumencie.
Deficyt może "okazać się wyższy od założonego"
Jak dodano, "szacunek deficytu na 2025 r. jest obarczony znaczną niepewnością, związaną z nieprzejrzystą sytuacją w finansach ochrony zdrowia oraz reformą finansów JST. Natomiast w 2026 r. deficyt sektora może – w świetle prognoz NBP – okazać się wyższy od założonego w Uzasadnieniu".
W ocenie NBP, po stronie dochodowej finansów publicznych, przy aktualnie obowiązującym stanie prawnym, w 2026 r. można oczekiwać niewielkiego wzrostu relacji dochodów krajowych do PKB (o 0,3 pkt. proc.).
"Wzrost ten będzie wynikał w szczególności z zamrożenia progu oraz kwoty wolnej w podatku PIT. W odniesieniu do dochodów z VAT należy wskazać, że dochody z tego podatku w 2025 r. mogą okazać się niższe niż przewidywane wykonanie, choć jednocześnie w projekcie Ustawy przyjęto ostrożne założenie o wzroście tych dochodów w 2026 r. o 5,1 proc. rdr" - napisano.
"W efekcie relacja dochodów z VAT do PKB powinna być stabilna. W tempie nieco wyższym od dynamiki nominalnego PKB będą także prawdopodobnie rosły dochody z akcyzy, do czego przyczynią się uchwalone w 2021 oraz 2024 r. podwyżki stawek akcyzy na wyroby tytoniowe i alkoholowe" - dodano.
Wydatki państwa
Zdaniem autorów raportu, po stronie wydatkowej można oczekiwać utrzymania względnie stabilnej relacji wydatków publicznych krajowych ogółem do PKB, przy czym na relację tę będzie miał wpływ szereg zmian o różnym kierunku oddziaływania.
"Zgodnie z obowiązującym stanem prawnym, do obniżenia relacji wydatków publicznych do PKB – o ok. 0,2 pkt. proc. PKB – przyczyni się wygaśnięcie dopłat do cen energii elektrycznej, gazu i ciepła systemowego. W tym samym kierunku oddziaływać będzie planowany spadek wydatków na świadczenia wychowawcze, w związku z utrzymaniem wysokości świadczenia na niezmienionym poziomie oraz ograniczeniem jego dostępności dla uchodźców z Ukrainy" - napisano w dokumencie NBP.
"W kierunku szybszego wzrostu wydatków będą z kolei oddziaływać uchwalone w 2024 i 2025 r. zmiany legislacyjne, w szczególności wprowadzenie tzw. rent wdowich i bonów ciepłowniczych oraz podwyższenie zasiłku pogrzebowego. Łącznie można jednak oczekiwać, że wydatki na świadczenia społeczne pieniężne w relacji do PKB obniżą się o 0,1 pkt. proc." - dodano.
Wynagrodzenia dla budżetówki
W przypadku wydatków na bieżące koszty funkcjonowania sektora publicznego, obejmujące fundusz płac oraz zakup materiałów i usług zewnętrznych, według NBP w 2026 r. można oczekiwać utrzymania ich na stabilnym poziomie w relacji do PKB.
"Wprawdzie w projekcie zaplanowano wzrost średniorocznego wskaźnika wynagrodzeń w sferze budżetowej o 3,0 proc., jednak zgodnie z Załącznikiem nr 6 do projektu, założony na 2026 r. fundusz płac w państwowych jednostkach budżetowych jest o 5,8 proc. wyższy niż w projekcie Ustawy budżetowej na rok 2025" - napisano.
"Wartość ta nie obejmuje przy tym wynagrodzeń pracowników ochrony zdrowia, które prawdopodobnie będą rosły w znacznie wyższym tempie, w szczególności biorąc pod uwagę wspomnianą wcześniej podwyżkę kwoty bazowej pracowników medycznych od lipca 2025 r." - dodano.
Prognoza wzrostu inwestycji
W raporcie podano, że w 2026 r. można oczekiwać wzrostu inwestycji publicznych - według szacunków NBP o 0,4 pkt. proc. PKB, przede wszystkim w związku z oczekiwanym wzrostem wykorzystania środków z Krajowego Programu Odbudowy.
"Dotychczas tempo realizacji inwestycji finansowanych z KPO było niższe od oczekiwanego. Relatywnie wysoki poziom kontraktacji tych wydatków, w połączeniu z koniecznością rozliczenia środków z części dotacyjnej KPO do końca 2026 r. sugeruje, że w 2026 r. nastąpi przyspieszenie ich wydatkowania. Zgodnie z zasadami rachunków narodowych ESA, wzrost inwestycji publicznych finansowany ze środków UE nie wpłynie na wynik sektora" - napisano.
"Jednocześnie można oczekiwać wzrostu inwestycji ze środków krajowych o 0,1 pkt. proc. PKB, związanego m.in. z planowanymi nakładami na obronę cywilną finansowanymi z budżetu państwa oraz inwestycjami kolejowymi. Z kolei zgodnie z Uzasadnieniem, wartość dostaw sprzętu wojskowego ma wynieść 1 proc. PKB w 2026 r., co będzie poziomem zbliżonym do wielkości planowanej w Ustawie budżetowej na rok 2025 i do wykonania w 2024 r." - dodano.
Coraz droższa obsługa długu publicznego
W ocenie NBP, w 2026 r. można oczekiwać wzrostu wydatków na obsługę długu publicznego, które - według prognoz banku centralnego - zwiększą się o ok. 0,3 pkt. proc. PKB.
"Będzie to głównie efektem szybkiego narastania długu publicznego i nastąpi pomimo spadku rynkowych stóp procentowych, w ślad za obniżeniem stóp procentowych NBP" - napisano.
Autorka/Autor: Pkarp/ToL
Źródło: PAP
Źródło zdjęcia głównego: Shutterstock