Zaburzenia smaku i węchu najczęściej dotyczą wrażliwości na smaki, w tym słodki i gorzki, oraz zdolności właściwego rozpoznawania zapachów, co może utrudniać codzienne wybory żywieniowe i pogarszać komfort życia - ustalili polscy naukowcy. Te zaburzenia są coraz częściej uznawane za dodatkowe powikłania chorób metabolicznych, w tym cukrzycy typu 1, która nierzadko rozpoczyna się już w wieku dziecięcym i towarzyszy pacjentom przez całe życie.
Cukrzyca wpływa na węch i smak?
Naukowcy z Uniwersytetu Rzeszowskiego postanowili sprawdzić, czy zmiany w postrzeganiu zapachów i smaków pojawiają się również u młodzieży z wieloletnim przebiegiem cukrzycy typu 1. Wyniki swoich badań opublikowali w czasopiśmie "Pediatric Diabetes". - Wiemy, że częstość zaburzeń smaku i węchu jest wyższa u osób z cukrzycą, a im dłużej trwa ich choroba i źle kontrolowana glikemia, tym bardziej nasilają się te problemy - powiedział pierwszy autor badania dr Grzegorz Sobek z Katedry Dietetyki Uniwersytetu Rzeszowskiego.
Cukrzyca typu 1 zaczyna się najczęściej w dzieciństwie, nawet w pierwszym roku życia. Niektóre nastolatki mają za sobą już kilka-kilkanaście lat jej trwania. A według ekspertów już po trzech-pięciu latach niekontrolowanej glikemii u około 20 proc. pacjentów pojawiają się pierwsze niekorzystne zmiany dotyczące m.in. zmysłów.
Do czego przyczynia się przewlekła hiperglikemia?
Dr Sobek wyjaśnił, że przewlekła hiperglikemia, która jest skutkiem nieleczonej lub nieodpowiednio leczonej cukrzycy, uszkadza drobne naczynia krwionośne i nerwy, także w obrębie struktur odpowiedzialnych za odbiór smaków i zapachów oraz za widzenie. - Kluczową kwestią w niedopuszczeniu do rozwoju zmian w obrębie zmysłów smaku i węchu, jak i innych konsekwencji choroby, jest wyrównana cukrzyca. Zła kontrola glikemii, ale także znaczne wahania poziomu glukozy w trakcie dnia, sprzyjają przewlekłym powikłaniom - zaznaczył badacz.
- Przywrócenie tych funkcji jest trudne, bo często są to zmiany nieodwracalne. Można je jednak spowolnić, dbając o dobrą kontrolę poziomu cukru we krwi - dodał.
Uszkodzenia nerwów, a więc neuropatię cukrzycową, będącą powikłaniem cukrzycy prowadzącym do uszkodzenia nerwów obwodowych, należy brać pod uwagę u osób chorujących więcej niż 5 lat. - To był powód, dla którego postanowiliśmy sprawdzić, jak wyglądają kwestie zaburzeń smaku i zapachu u dzieci i młodzieży - wytłumaczył dr Sobek.
W badaniu wzięło udział 148 dzieci z cukrzycą oraz 100 dzieci zdrowych (grupa kontrolna). Uczestnicy przechodzili testy oceniające wrażliwość sensoryczną w obrębie czterech podstawowych smaków: słodkiego, słonego, gorzkiego i kwaśnego, oraz testy węchowe pozwalające określić ich percepcję węchową. - Wykryliśmy, że w grupie pacjentów chorujących ponad 10 lat wyniki w zakresie percepcji smaku gorzkiego oraz węchu były gorsze. Natomiast w przypadku smaku słodkiego obserwowaliśmy efekt odwrotny - dzieci z cukrzycą wykazywały na niego większą wrażliwość - opowiedział naukowiec.
Jak wyjaśnił, takie wyniki sugerują, że to czas trwania choroby jest kluczowym czynnikiem. - U młodych pacjentów z krótszym stażem cukrzycy, nie obserwowaliśmy pogorszenia funkcji zmysłów. Ale w przypadku długotrwałego przebiegu zauważyliśmy większe trudności w rozpoznawaniu bodźców gorzkich, które często pełnią rolę markerów funkcjonowania zmysłu smaku, a w fizjologii są sygnałem ostrzegawczym przed substancjami toksycznymi - dodał. Z kolei większa wrażliwość na smak słodki może - zdaniem autora - mieć związek z codzienną dietą osób chorujących na cukrzycę, w której ogranicza się produkty zawierające cukry proste. - Organizm, który rzadziej styka się z intensywnie słodkimi produktami, jest bardziej wrażliwy na słodycz, reaguje na nią silniej - podkreślił dr Sobek.
Konsekwencje zdrowotne
Według eksperta zaburzenia smaku i węchu nie są wyłącznie niewinną niedogodnością. W dłuższej perspektywie mogą prowadzić do zmian w zachowaniach żywieniowych. Osoby z upośledzoną percepcją smakową i węchową mają inne preferencje i przyzwyczajenia żywieniowe, co może mieć konsekwencje zdrowotne. Dlatego zdaniem autorów badania ważne jest, aby lekarze i dietetycy uwzględniali również ten aspekt w edukacji pacjentów.
- Wiemy, że smak i węch nie tylko odgrywają kluczową rolę, jeśli chodzi o nasze odżywianie, ale też w pewnym stopniu kształtują zachowania społeczne. Często w życiu świadomie i podświadomie kierujemy się tymi zmysłami. Wiążą się one z procesami związanymi z pamięcią, emocjami i wspomnieniami. To bardzo ciekawy temat. Warto go lepiej poznać, również dlatego, aby pomóc chronić dzieci i młodzież przed konsekwencjami, które mogą ograniczać ich codzienne funkcjonowanie i obniżać komfort życia - podsumował dr Sobek.
Autorka/Autor: annabie
Źródło: PAP
Źródło zdjęcia głównego: Shutterstock