Reporterzy "Czarno na białym" TVN24 przeanalizowali oświadczenie majątkowe i rozliczenia podatkowe prezesa NIK Mariana Banasia. "Gdyby zwykły podatnik miał taką sytuację", to takie zachowanie potraktowane by było jako optymalizacja podatkowa - skomentowała Joanna Solska z "Polityki".
Nigdy nie był postacią z pierwszych stron gazet, ale to jego mieli obawiać się podatkowi oszuści. Jedni twierdzą, że Marian Banaś swój przydomek "Pancerny Marian" zawdzięcza walce z mafiami VAT-owskimi – inni, że czarnemu pasowi w karate.
Marian Banaś, były szef jednej z najpotężniejszych instytucji w Polsce - Krajowej Administracji Skarbowej - któremu podlegało 400 urzędów skarbowych, dziś musi odpowiedzieć m.in. na pytanie, czy unikał płacenia podatków. Skąd takie wątpliwości?
W rozmowie z państwową telewizją Banaś stwierdził, że "niższa cena (najmu) wzięła się stąd, że ta kamienica miała być kupiona na podstawie umowy przedwstępnej i w finale, przy rozliczeniu, ta cena miała być wyrównana".
Te słowa są o tyle istotne, że takie działania mogłyby doprowadzić do uniknięcia podatków. – Od szefa KAS-u należy oczekiwać, żeby był całkowicie przejrzysty i mam nadzieję, że te sprawy zostaną wyjaśnione – uważa Cezary Kaźmierczak, prezes Związku Przedsiębiorców i Pracodawców.
Takie oczekiwania ma wielu przedsiębiorców, którzy wiedzą, czym jest kontrola skarbowa i jak bardzo potrafi być drobiazgowa.
Przykładem takich działań może być pokazany w "Czarno na białym" reportaż opisujący historię mechanika z Bartoszyc ściganego za niewydanie paragonu na kwotę 10 złotych za wymianę żarówki. Reporterzy "Czarno na białym" pokazali również, jak łódzka skarbówka kontrolując firmy z branży weselnej zasypała nowożeńców listami z pytaniami o to, kto i za ile świadczył usługi na ich weselach.
Kamienica od kombatanta
Dlatego działalność urzędnika nadzorującego polską skarbówkę nie powinna być powodem zarzutów o unikanie płacenia podatków.
Zdaniem dziennikarki "Polityki" Joanny Solskiej "to jest przykład podwójnych standardów, jakie obowiązują w tej partii": – Inne standardy się stosuje wobec zwykłych podatników, a inne się standardy stosuje wobec ludzi prominentnych w ekipie władzy.
Marian Banaś, jak mówi, kamienicę w krakowskim Podgórzu otrzymał od zaprzyjaźnionego kombatanta Armii Krajowej. To w niej kamera "Superwizjera" TVN zarejestrowała scenę, w której jeden z ludzi znanych w krakowskim półświatku dzwonił bezpośrednio do nowo wybranego prezesa Najwyższej Izby Kontroli.
Marian Banaś wynajmował swoją kamienicę ludziom prowadzącym hotel z pokojami na godziny. – Ja właściwie nie kontrolowałem w ogóle tej działalności – stwierdził Marian Banaś podczas wywiadu w państwowej telewizji. – Byłem cały czas zajęty pracą w Warszawie – dodał i przyznał, że cena wynajmu lokalu była rzeczywiście niższa niż rynkowa.
Niska kwota
W ostatnim upublicznionym oświadczeniu majątkowym były szef KAS zadeklarował, że z wynajmu dwóch mieszkań i 400-metrowej kamienicy w 2018 roku zarobił trochę ponad 65 tysięcy złotych. To oznacza średni miesięczny dochód w wysokości 5475 złotych.
To bardzo niska kwota, bo za wynajem samej kamienicy w takiej krakowskiej lokalizacji, według lokalnych biur nieruchomości mógłby uzyskać co najmniej trzy razy więcej – około 15 tysięcy złotych miesięcznie.
- Ja też mogę panu wynająć dzisiaj lokal za 100 złotych w centrum Warszawy, bo z jakichś powodów tak ustaliliśmy: łączących nas relacji rodzinnych, bliskich więzi czy innych sytuacji – mówi adwokat Eliza Kuna. – Ale urząd skarbowy do oszacowania podatku jednak powinien brać pod uwagę wycenę rynkową takiego najmu. Przede wszystkim, czy umowa nie zmierza do obejścia prawa – dodała.
Doradca podatkowy Marcin Zarzycki uważa, że "pewne ryzyko tutaj występuje, że wynajem po cenie niższej niż rynkowa może być przyczyną do kontroli".
Wynajem po zaniżonej cenie nie jest zakazany, a urzędy skarbowe sporadycznie kontrolują takie umowy, ale zaniżając cenę wynajmu, obniżamy podatek należny skarbówce – dlatego, jeśli już dojdzie do kontroli, urzędy skarbowe ustalają średnią cenę wynajmu sprawdzanej nieruchomości.
Na tej podstawie wyliczają podatek, jaki powinien zostać zapłacony. – Wówczas organ może doszacować dochód do wartości rynkowej, jak również doliczyć do tej zaległości podatkowej odsetki – mówi Zarzycki.
"Gdyby zwykły Kowalski miał taką sytuację..."
Nie wiadomo, czy Marian Banaś zaniżał czynsz, żeby płacić niższy podatek, ale sam przyznał, że niższy czynsz miał zostać wyrównany w cenie sprzedaży kamienicy.
Dochody z wynajmu są opodatkowane, a ze sprzedaży nieruchomości po pięciu latach posiadania podatku się nie płaci. Marian Banaś miał kupca, dlatego zdanie, że "przy rozliczeniu cena miała być wyrównana" wzbudziło zdziwienie wszystkich rozmówców reporterów "Czarno na białym".
- Wydaje mi się, że takie tłumaczenie jest po prostu niewiarygodne i osoby, które odpowiadają za ewentualne sprawdzenie tej deklaracji podatkowej, powinny zweryfikować, czy te kwoty są rynkowe i prawidłowe – stwierdza Eliza Kuna. Joanna Solska podkreśla, że "gdyby zwykły podatnik miał taką sytuację", to takie zachowanie potraktowane by było jako optymalizacja podatkowa. – Skarbówka doskonale wie, jak karać takiego podatnika i miałby on ogromne nieprzyjemności i kary finansowe – dodała.
Mówiąc najprościej, cena kamienicy miała zostać powiększona o te pieniądze, które mogły wymagać zapłacenia podatku, a których Marian Banaś miał nie dostawać w czynszu – ten miał być nawet trzykrotnie niższy od rynkowego.
Dlaczego to istotne? Mając kamienicę dłużej niż pięć lat, Marian Banaś przy jej sprzedaży nie musiałby płacić podatku. To oznacza, że gdy powiększymy cenę kamienicy o normalny czynsz, nie będziemy musieli zapłacić należnego od najmu podatku.
Zaniżony czynsz to straty dla skarbówki
Reporterzy "Czarno na białym" razem z doradcami podatkowymi policzyli, ile podatku, będąc w podobnej sytuacji trzeba by zapłacić skarbówce w razie kontroli. Z uproszczonych i czysto hipotetycznych wyliczeń wynika, że wynajmując kamienicę za zaniżoną kwotę 5474 złotych miesięcznie, musielibyśmy zapłacić co najmniej 8,5 procent podatku, czyli 465 złotych miesięcznie.
Ale gdyby zgodnie z cenami rynkowymi tę samą nieruchomość wynająć już za co najmniej 15 tysięcy złotych miesięcznie, to ten sam podatek robi się wyższy i musielibyśmy płacić skarbówce 1275 złotych miesięcznie.
Różnica każdego miesiąca to niewiele ponad 800 złotych, ale w skali roku suma, jaką powinniśmy zapłacić skarbówce, a nie zapłaciliśmy, bo zaniżyliśmy czynsz, wynosi już prawie 10 tysięcy złotych. Co najmniej tyle bylibyśmy winni skarbówce w razie kontroli.
Nie wiadomo, czy o takich kwotach można mówić w przypadku Mariana Banasia, bo jego zeznania podatkowe są niejawne. Co ze sprawą robi skarbówka? Tego też nie wiadomo, bo krakowska Izba Administracji Skarbowej odsyła do ministerstwa finansów, którego szef nie ma wiele do powiedzenia.
Jerzy Kwieciński mówi tylko, że izba nie udziela informacji o tego typu kontrolach. – Takie są zasady w naszej służbie celno-skarbowej – podkreśla. Nie wiadomo więc, czy wobec człowieka, który kierował Krajową Administracją Skarbową toczy się jakiekolwiek postępowanie podatkowe.
"Człowiek o własny sprawy nie dba, jak się poświęca sprawom publicznym"
Marian Banaś w kwietniu 2016 roku w Sejmie wprowadzał nowe prawo, którego celem było uszczelnienie systemu podatkowego. Klauzula przeciwko unikaniu opodatkowania miała być batem na tych, którzy wykorzystywali luki prawne, aby zaniżać swoje podatki. - Unikanie opodatkowania jest nie tylko groźne dla finansów publicznych, ale, co równie istotne, narusza równość opodatkowania – mówił wtedy z mównicy sejmowej Marian Banaś.
Teraz to między innymi Krajowa Administracja Skarbowa, którą tworzył Marian Banaś, musi odpowiedzieć na wszystkie wątpliwości, jakie pojawiają się w tej sprawie. - Ale służby podatkowe jej nie rozwiążą. Ona jest do rozwiązania politycznego, tylko przez dymisję – ocenia Joanna Solska. – A ja nie widzę ochoty, żeby tak to rozwiązywać – dodaje. Jednocześnie nie sądzi, by skarbówka u swojego byłego szefa dopatrzyła się nieprawidłowości.
- To, że mamy tak dobrą sytuację w finansach publicznych, jest przede wszystkim zasługą tych służb i wiedzą, co robić względem każdego podobnego przypadku – przekonuje minister Kwieciński.
Z tego, co mówił Marian Banaś, wynika, że plan sprzedaży kamienicy z wliczoną ceną najmu nie został zrealizowany. – To jest moja strata – przyznał w rozmowie z radiem Wnet. – Tak to czasem w biznesie jest, a ja się tym nie zajmuję, więc nie przywiązywałem do tego większej wagi – dodał. Jego zdaniem "tak to często bywa, że człowiek o własne sprawy nie dba, jak się poświęca sprawom publicznym".
"Interes państwa jest najważniejszy"
Nowy szef NIK wydaje się być nie przejęty faktem, że zaniżając czynsz mógł, według różnych wyliczeń, tracić nawet 100 tysięcy złotych rocznie. W tym samym czasie tracić mogło także państwo na podatkach niezapłaconych z powodu zaniżonego czynszu.
Z tym, że w każdej innej sprawie skarbówka byłaby w stanie szybko wyliczyć i wyegzekwować zaległości.
– To symbol narodzin i rozwoju administracji skarbowej, która będzie zabezpieczała finansowy interes państwa i przyczyniała się do rozwoju naszego kraju. To nie interes prywatny, ale interes państwa jest najważniejszy. Bo to jest początek naszej dobrej zmiany – mówił Marian Banaś podczas jednego z wystąpień.
Szef NIK, jak sam twierdzi, 17 sierpnia sprzedał kamienicę, którą dostał od AK-owca, ale na jakich zasadach, komu i za ile, tego nie wiadomo.
Reporterzy "Czarno na białym" o wyjaśnienie wszystkich wątpliwości zwrócili się do Mariana Banasia za pośrednictwem Najwyższej Izby Kontroli. Na razie otrzymali odpowiedź, że nowy szef NIK-u, będąc na bezpłatnym urlopie, jest nieosiągalny.
Autor: asty\mtom / Źródło: tvn24
Źródło zdjęcia głównego: tvn24