Śmiertelne żniwo upałów w Europie. Zmarło ponad 60 tysięcy osób

Fale upałów stanowią zagrożenie wysokiego ryzyka dla zdrowia populacji na całym świecie i przyczyniają się do zwiększonej zachorowalności i śmiertelności. Naukowcy przewidują, że wraz ze wzrostem globalnej temperatury, wzrośnie również częstotliwość i intensywność fal upałów, a także gorących lat.

Lato 2022 roku było najcieplejszym sezonem w historii Europy i charakteryzowało się serią fal upałów. Europejski Urząd Statystyczny - Eurostat zgłosił wysoki poziom nadmiernej śmiertelności latem 2022 r., ale śmiertelność związana z upałami nie została do tej pory określona ilościowo dla całego kontynentu. Wyniki badań na ten temat zostały opublikowane w czasopiśmie naukowym "Nature Medicine" w poniedziałek.

Naukowcy z Francji, Hiszpanii i Szwajcarii wykorzystali dane z Eurostatu, by policzyć, ile ludzi zmarło w Europie w okresie od 30 maja do 4 września 2022 r. z powodu upałów.

- Naszym celem było policzenie, ile zgonów związanych było z upałami latem 2022 roku - najgorętszym sezonem w historii Europy. Przeanalizowaliśmy bazę danych Eurostatu dotyczącą śmiertelności, która zawiera 45 184 044 zgonów z 823 sąsiadujących ze sobą regionów w 35 krajach europejskich, reprezentujących całą populację ponad 543 milionów ludzi - przekazali naukowcy.

Z danych wynika, że w całej Europie zmarło 61 672 ludzi. Najwięcej we Włoszech - 18 010 osób, w Hiszpanii - 11 324 osoby i w Niemczech - 8 173 osoby. W Polsce śmierć poniosły 763 osoby. W przeliczeniu na milion mieszkańców, w Polsce zmarło 20 osób, w Niemczech 98 osób, w Hiszpanii 237 osoby, a we Włoszech 295 osoby.

Około 63 procent osób zmarłych z powodu upałów stanowiły kobiety. 

Badanie wykazało, że najbardziej śmiercionośna była fala upałów w tygodniu od 18 do 24 lipca. Łącznie zmarło wtedy ponad 11 tysięcy Europejczyków.

- To bardzo duża liczba śmierci. [...] Dzięki tej analizie widzimy, że wciąż jest wiele do zrobienia, aby chronić ludzkość - powiedział w rozmowie z francuską agencją prasową AFP Hicham Achebak, badacz francuskiego publicznego instytutu badawczego, zajmującego się zdrowiem ludzkim i badaniom biomedycznym INSERM, który brał udział w badaniach.

"Temperatura latem 2022 r. nie była wyjątkowa w tym sensie, że można było ją przewidzieć na podstawie ekstrapolacji ścieżki przyspieszonego ocieplenia, obserwowanej w ostatniej dekadzie (2013-2022). Jednak w 2022 r. odnotowano wzrost o ponad 25 500 zgonów związanych z letnimi upałami w porównaniu z okresem 2015-2021. Tempo ocieplenia obserwowane w ciągu ostatniej dekady podkreśla pilną potrzebę ponownej oceny i wzmocnienia strategii adaptacyjnych" - podali w oświadczeniu autorzy pracy.

Badanie wykazało, że jeśli chodzi o europejskie kraje to największy wzrost temperatury w porównaniu do średniej wieloletniej, został odnotowany przez Francję. Był o aż 2,43 stopnia Celsjusza wyższy, niż wspomniana wartość. Na drugim miejscu znalazła się Szwajcaria (2,3 st. C ponad średnią), dalej były Włochy (2,28 st. C), a potem Węgry (2,13 st. C).

Przedstawione prognozy na kolejne lata nie napawają optymizmem. Autorzy pracy oszacowali, że do 2040 roku z powodu upałów umierać będą ponad 94 tysiące Europejczyków, a do 2050 r. - ponad 120 tysiące ludzi..

- Prognozy te opierają się na obecnym poziomie wrażliwości i przyszłych wartościach temperatury. Jeśli podejmiemy bardzo skuteczne środki, podatność ta może zostać zmniejszona - powiedział Achebak.

Zajmująca się zdrowiem publicznym dr Ana Raquel Nunes z Enviromental Change and Public Health, Warwick Medical School w Wielkiej Brytanii powiedziała, że wyniki przedstawione w "Nature Medicine" potwierdzają, że lokalne rządy i instytucje odpowiedzialne za zdrowie publiczne powinny przygotować się do fali intensywnych upałów, by złagodzić ich wpływ na zdrowie swoich obywateli. Wymieniła listę możliwych działań. Jest wśród nich tworzenie kampanii świadomości społecznej na temat zagrożeń związanych z upałami i udzielanie wskazówek, jak schładzać organizm oraz odpowiednio się nawadniać.

Zdaniem Raquel Nunes rządy powinny zadbać o wdrożenie systemów ostrzegania przed upałami, które dostarczą aktualnych informacji o zbliżających się falach upałów i umożliwią poszczególnym osobom podjęcie odpowiednich środków ostrożności. Priorytetem powinno być też tworzenie centrów chłodzenia, z których mogłyby skorzystać osoby bez dostępu do klimatyzacji w miejscu zamieszkania.

Osoby mieszkające samotnie - zdaniem ekspertki - powinny być regularnie odwiedzane przez przeszkolony personel. Istotnym elementem jest też projektowanie mieszkań. Szczególną uwagę powinno się przykładać do odpowiedniej izolacji, wentylacji i systemów chłodzenia. Sposobem na wzajemną pomoc jest też budowanie sieci wsparcia społecznego. Chodzi o promowanie tak zwanej pomocy sąsiedzkiej.

Podmioty świadczące opiekę zdrowotną powinny zadbać o wysłanie informacji do swoich pacjentów, jakie leki należy zażywać podczas upałów. Wdrożone powinny być również strategie urbanistyczne, w których priorytetem byłoby tworzenie terenów zielonych i zacienionych na obszarach miejskich w celu zmniejszenia efektu miejskiej wyspy ciepła.