Jakie składniki znajdują się w powietrzu atmosferycznym? Te podstawowe to azot i tlen. Tlen, czyli najważniejszy składnik powietrza z punktu widzenia ludzi, umożliwia oddychanie. Powietrze, którym ludzie oddychają, jest jednak często przez nich samych zanieczyszczane.
● Główny składnik powietrza to azot. ● W powietrzu jest około 21 procent tlenu. ● Powietrze w historii Ziemi nie miało cały czas tego samego składu.
Skład powietrza
Powietrze jest mieszaniną gazów i aerozoli. Powietrze jest bezbarwne i nie ma smaku. Co ciekawe, kiedy powietrze zostanie skroplone, staje się błękitną cieczą. Powietrze jest niezbędne do życia i doceniano je już w starożytności. Było wtedy uważane za jeden z czterech żywiołów - razem z wodą, ogniem i ziemią.
Powietrze składa się z w 78 procentach z azotu, 21 procentach z tlenu, a jeden pozostały procent to przede wszystkim argon i śladowe ilości innych składników. To ten jeden procent stanowią składniki, których jest najmniej w suchym i czystym powietrzu. W związku z tym, że powietrze jest mieszaniną, nie ma swojego wzoru chemicznego.
Skład powietrza atmosferycznego zmieniał się na przestrzeni całej historii Ziemi. Na samym początku atmosfera ziemska składała się z dwóch składników - wodoru i helu. Sam tlen w atmosferze powstał dużo później. Wraz ze zmianami klimatu na przestrzeni miliardów lat gazy obecne w powietrzu zmieniały się wielokrotnie.
Powietrze i jego składniki
Składniki powietrza można podzielić na stałe, wolnozmienne i zmienne. Stałe składniki powietrza to: azot, tlen i gazy szlachetne - argon, neon, hel, krypton i ksenon. Wolnozmienne składniki powietrza to: dwutlenek węgla, metan, wodór i podtlenek azotu. Zmienne składniki powietrza to: ozon, tlenki azotu, amoniak i związki siarki.
Powietrze wydychane a powietrze wdychane
Podczas procesu oddychania w płucach następuje wymiana gazowa. Co za tym idzie skład powietrza wdychanego i wydychanego jest różny. Powietrze wdychane: 78 proc. azotu, 21 proc. tlenu i procent innych gazów.
Powietrze wydychane: 78 proc. azotu, 16 proc. tlenu, 5 proc. dwutlenku węgla i jeden procent innych gazów.
Składniki powietrza i rodzaje przemian, jakim ulegają
Główny składnik powietrza to azot. Ile jest azotu w powietrzu? Około 78 procent. To bezwonny i bezbarwny gaz. Jego symbol to „N”, a liczba atomowa - 7. Azot w połączeniu z wodorem tworzy amoniak.
Tlen to najważniejszy składnik powietrza. Ile tlenu jest w powietrzu? Około 21 procent. To bezwonny i bezbarwny gaz. Ma symbol „O” i liczbę atomową - 8. Jest to gaz, który podtrzymuje spalanie. W wyniku syntezy między tlenem a innymi pierwiastkami chemicznymi powstają tlenki.
Zanieczyszczenia powietrza
Człowiek jest odpowiedzialny za zanieczyszczenia powietrza. W Polsce w dużej mierze szkodliwe działania ludzi to użytkowanie domowych pieców grzewczych, transport samochodowy, działalność elektrowni węglowych i zakładów przemysłowych. Najgorsza sytuacja pod względem powietrza złej jakości występuje w chłodnych miesiącach na terenach przemysłowych.
Dużym problemem jest też niska emisja, czyli przede wszystkim ogrzewanie domów za pomocą węgla i innych paliw stałych. Piece często nie spełniają standardów emisyjnych, a palone w nich są śmieci czy tworzywa sztuczne.
ZOBACZ >> WHO zaostrza wytyczne dotyczące zanieczyszczeń powietrza. Polska "zostaje w smogowym skansenie"
Wśród szkodliwych substancji, które trafiają do powietrza, wymienia się: - pyły zawieszone PM10, PM2,5 oraz PM1, - dwutlenek siarki, - tlenki azotu, - metale ciężkie, - wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne, czyli między innymi benzo(a)piren, dioksyny.
W Polsce jesienią i zimą, kiedy nie ma wiatru, a ciśnienie jest wysokie, szkodliwe cząsteczki nie mogą unieść się do góry i zostają przy ziemi. Wtedy pojawia się smog, który wygląda jak mgła.
Smog powoduje wiele poważnych schorzeń. Mogą to być choroby układu oddechowego, choroby układu krążenia czy choroby onkologiczne. W Polsce co roku z powodu zanieczyszczenia środowiska umiera blisko 50 tysięcy osób.
Źródło: Encyklopedia PWN, Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska, IMGW, Polski Alarm Smogowy
Źródło zdjęcia głównego: Shutterstock