Składniki powietrza - które są stałe, a które są zmienne?

Źródło:
Encyklopedia PWN, Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska, IMGW, Polski Alarm Smogowy
Uchwała Sądu Najwyższego w sprawie smogu
Uchwała Sądu Najwyższego w sprawie smogutvn24
wideo 2/5
Uchwała Sądu Najwyższego w sprawie smogutvn24

Jakie składniki znajdują się w powietrzu atmosferycznym? Te podstawowe to azot i tlen. Tlen, czyli najważniejszy składnik powietrza z punktu widzenia ludzi, umożliwia oddychanie. Powietrze, którym ludzie oddychają, jest jednak często przez nich samych zanieczyszczane.

● Główny składnik powietrza to azot. ● W powietrzu jest około 21 procent tlenu. ● Powietrze w historii Ziemi nie miało cały czas tego samego składu.

Skład powietrza

Powietrze jest mieszaniną gazów i aerozoli. Powietrze jest bezbarwne i nie ma smaku. Co ciekawe, kiedy powietrze zostanie skroplone, staje się błękitną cieczą. Powietrze jest niezbędne do życia i doceniano je już w starożytności. Było wtedy uważane za jeden z czterech żywiołów - razem z wodą, ogniem i ziemią.

Powietrze składa się z w 78 procentach z azotu, 21 procentach z tlenu, a jeden pozostały procent to przede wszystkim argon i śladowe ilości innych składników. To ten jeden procent stanowią składniki, których jest najmniej w suchym i czystym powietrzu. W związku z tym, że powietrze jest mieszaniną, nie ma swojego wzoru chemicznego.

Skład powietrza atmosferycznego zmieniał się na przestrzeni całej historii Ziemi. Na samym początku atmosfera ziemska składała się z dwóch składników - wodoru i helu. Sam tlen w atmosferze powstał dużo później. Wraz ze zmianami klimatu na przestrzeni miliardów lat gazy obecne w powietrzu zmieniały się wielokrotnie.

Powietrze i jego składniki

Składniki powietrza można podzielić na stałe, wolnozmienne i zmienne.   Stałe składniki powietrza to: azot, tlen i gazy szlachetne - argon, neon, hel, krypton i ksenon. Wolnozmienne składniki powietrza to: dwutlenek węgla, metan, wodór i podtlenek azotu. Zmienne składniki powietrza to: ozon, tlenki azotu, amoniak i związki siarki.

Powietrze wydychane a powietrze wdychane

Podczas procesu oddychania w płucach następuje wymiana gazowa. Co za tym idzie skład powietrza wdychanego i wydychanego jest różny. Powietrze wdychane: 78 proc. azotu, 21 proc. tlenu i procent innych gazów.

Powietrze wydychane: 78 proc. azotu, 16 proc. tlenu, 5 proc. dwutlenku węgla i jeden procent innych gazów.

Składniki powietrza i rodzaje przemian, jakim ulegają

Główny składnik powietrza to azot. Ile jest azotu w powietrzu? Około 78 procent. To bezwonny i bezbarwny gaz. Jego symbol to „N”, a liczba atomowa - 7. Azot w połączeniu z wodorem tworzy amoniak.

Tlen to najważniejszy składnik powietrza. Ile tlenu jest w powietrzu? Około 21 procent. To bezwonny i bezbarwny gaz. Ma symbol „O” i liczbę atomową - 8. Jest to gaz, który podtrzymuje spalanie. W wyniku syntezy między tlenem a innymi pierwiastkami chemicznymi powstają tlenki. 

Zanieczyszczenia powietrza

Człowiek jest odpowiedzialny za zanieczyszczenia powietrza. W Polsce w dużej mierze szkodliwe działania ludzi to użytkowanie domowych pieców grzewczych, transport samochodowy, działalność elektrowni węglowych i zakładów przemysłowych. Najgorsza sytuacja pod względem powietrza złej jakości występuje w chłodnych miesiącach na terenach przemysłowych.

Dużym problemem jest też niska emisja, czyli przede wszystkim ogrzewanie domów za pomocą węgla i innych paliw stałych. Piece często nie spełniają standardów emisyjnych, a palone w nich są śmieci czy tworzywa sztuczne.

ZOBACZ >> WHO zaostrza wytyczne dotyczące zanieczyszczeń powietrza. Polska "zostaje w smogowym skansenie"

Wśród szkodliwych substancji, które trafiają do powietrza, wymienia się: - pyły zawieszone PM10, PM2,5 oraz PM1, - dwutlenek siarki, - tlenki azotu, - metale ciężkie, - wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne, czyli między innymi benzo(a)piren, dioksyny.

Zanieczyszczenia powietrzaPolski Alarm Smogowy

W Polsce jesienią i zimą, kiedy nie ma wiatru, a ciśnienie jest wysokie, szkodliwe cząsteczki nie mogą unieść się do góry i zostają przy ziemi. Wtedy pojawia się smog, który wygląda jak mgła.

SPRAWDŹ JAKOŚĆ POWIETRZA W SWOJEJ OKOLICY W SERWISIE SMOGOWYM TVNMETEO.PL

Smog powoduje wiele poważnych schorzeń. Mogą to być choroby układu oddechowego, choroby układu krążenia czy choroby onkologiczne. W Polsce co roku z powodu zanieczyszczenia środowiska umiera blisko 50 tysięcy osób.

Autorka/Autor:aw//mro

Źródło: Encyklopedia PWN, Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska, IMGW, Polski Alarm Smogowy

Źródło zdjęcia głównego: Shutterstock

Pozostałe wiadomości

Lato wielkimi krokami zbliża się do końca. Czego spodziewać się w pogodzie jesienią i jaki będzie początek zimy 2024/2025? Grudzień i styczeń to mogą być mokre miesiące - wynika ze wstępnej, długoterminowej prognozy Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej (IMGW).

Co czeka nas jesienią i jak zacznie się zima? Prognoza IMGW

Co czeka nas jesienią i jak zacznie się zima? Prognoza IMGW

Źródło:
IMGW

Kolejne dni w pogodzie mają być niebezpieczne. Po wielu dniach braku opadów i gorąca do Polski zmierza intensywny deszcz. Najsilniej padać ma na południu oraz południowym zachodzie kraju. Z prognozy zagrożeń Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej wynika, że mogą zostać wydane ostrzeżenia nawet trzeciego, najwyższego stopnia.

Nadciągają ulewy. Możliwe alarmy IMGW nawet trzeciego stopnia

Nadciągają ulewy. Możliwe alarmy IMGW nawet trzeciego stopnia

Źródło:
IMGW

Nadciąga fala intensywnych opadów deszczu. Za sprawą niżu genueńskiego znad Morza Śródziemnego w drugiej połowie tygodnia czekają nas gwałtowne ulewy, grożące licznymi zalaniami i podtopieniami. Ochłodzenie będzie postępować. W części Polski termometry w najcieplejszych chwilach dnia wskażą ledwie nieco ponad 10 stopni Celsjusza.

Niż genueński dotrze do Polski. Możliwe powodzie błyskawiczne

Niż genueński dotrze do Polski. Możliwe powodzie błyskawiczne

Źródło:
tvnmeteo.pl

Do amerykańskiego stanu Luizjana zbliża się huragan Francine. Żywioł ma uderzyć w ląd w środę po południu bądź wieczorem lokalnego czasu. Szczególnymi zagrożeniami są silny wiatr osiągający prędkość do 150 kilometrów na godzinę oraz ulewne opady deszczu.

Francine stała się huraganem. "Natychmiastowe działanie jest kluczowe"

Francine stała się huraganem. "Natychmiastowe działanie jest kluczowe"

Źródło:
PAP, NHC, CNN

Z każdym dniem rośnie liczba ofiar supertajfunu Yagi, który uderzył w sobotę w północne regiony Wietnamu. Nie żyją 152 osoby, 140 jest zaginionych. Stolica kraju - Hanoi - zmaga się obecnie z największą od kilkudziesięciu lat powodzią.

"Mój dom jest teraz częścią rzeki". Nie żyje ponad 150 osób

"Mój dom jest teraz częścią rzeki". Nie żyje ponad 150 osób

Źródło:
Reuters

Pogoda na dziś. Środa 11.09 będzie pochmurno, mokra i chłodna w zachodniej Polsce. Na pozostałym obszarze kraju można spodziewać się słońca.

Pogoda na dziś - środa 11.09. W części kraju tylko 16 stopni, a do tego porywisty wiatr

Pogoda na dziś - środa 11.09. W części kraju tylko 16 stopni, a do tego porywisty wiatr

Źródło:
tvnmeteo.pl

Północny Wietnam walczy z jednymi z największych powodzi w historii kraju po uderzeniu supertajfunu. Rośnie liczba ofiar śmiertelnych, ewakuowano dziesiątki tysięcy osób. Państwowa telewizja pokazała nagranie, na którym widać, jak w poniedziałek w prowincji Phu To zawalił się most nad wezbraną rzeką. Wciąż trwają poszukiwania ośmiu zaginionych w tym zdarzeniu osób.

Runął most, auta wpadły do rzeki. Nagranie

Runął most, auta wpadły do rzeki. Nagranie

Źródło:
Reuters, PAP, tvnmeteo.pl

Władze Parku Narodowego Carlsbad Caverns w USA poinformowały o niespodziewanych konsekwencjach wyrzucenia przez jednego z turystów paczki chrupek do tamtejszej jaskini. Niepozorny śmieć miał "ogromny wpływ na ekosystem" tego miejsca. Jak podkreślono, choć dla człowieka może wydawać się błahostką, to "dla życia jaskini może być zmieniające świat".

Paczka chrupek spadła do jaskini i "zmieniła świat"

Paczka chrupek spadła do jaskini i "zmieniła świat"

Źródło:
CNN, tvn24.pl

Czterech alpinistów zginęło na Mont Blanc - poinformowała we wtorek prefektura departamentu Górna Sabaudia we Francji. Warunki pogodowe utrudniły ratownikom dotarcie w okolice szczytu.

Czterech wspinaczy nie żyje, wszystkich zabiło to samo

Czterech wspinaczy nie żyje, wszystkich zabiło to samo

Źródło:
PAP

Początek tygodnia przyniósł znaczną zmianę pogody w Polsce. Temperatura mocno się obniżyła i w wielu regionach spadł deszcz. To nie koniec pogodowych nowości. Wiele wskazuje na to, że pod koniec tygodnia w wysokich partiach Tatr pojawi się śnieg.

W Tatrach może spaść śnieg. "Warunki będą bardzo trudne"

W Tatrach może spaść śnieg. "Warunki będą bardzo trudne"

Źródło:
tvnmeteo.pl

Największe od ponad roku ulewy doprowadziły do zejścia lawin błota i kamieni w Norwegii. Osunęły się zbocza gór, a rzeki i potoki wystąpiły z brzegów. W wielu miejscach główna trasa łącząca południe z północą kraju została zablokowana.

W kilka godzin tyle deszczu, co zwykle przez miesiąc. Zablokowane drogi, stanęły pociągi

W kilka godzin tyle deszczu, co zwykle przez miesiąc. Zablokowane drogi, stanęły pociągi

Źródło:
PAP

Wiele chorwackich miast zostało zalanych po przejściu burz z intensywnymi opadami deszczu. Ulewa sparaliżowała Dubrownik. W mieście Makarska woda zalała drogi, utrudniając ruch. Trudna pogoda dotknęła też Dubrownik, gdzie ulewa sparaliżowała miasto. Nagrania otrzymaliśmy na Kontakt24.

Woda zalała chorwackie miasta

Woda zalała chorwackie miasta

Aktualizacja:
Źródło:
Slobodna Dalmacija, DHMZ, Kontakt24, tvnmeteo.pl

Po godzinie 11.20 z Florydy wystartowała misja Polaris Dawn przygotowana przez firmę SpaceX, w której udział bierze czwórka astronautów. Jej częścią ma być pierwszy w historii prywatny spacer kosmiczny. Poprzednie próby były przekładane kilka razy.

Polaris Dawn. Historyczna misja wystartowała

Polaris Dawn. Historyczna misja wystartowała

Aktualizacja:
Źródło:
Reuters, SpaceX, tvnmeteo.pl

Ponad 60 brazylijskich gmin zostało objętych stanem klęski żywiołowej z powodu suszy. Ekstremalne upały i brak opadów doprowadziły również do największych masowych pożarów od kilkunastu lat w Amazonii. Na niektórych terenach woda pitna musi być dostarczana przez organizacje pozarządowe.

Ogromna susza i największe pożary od lat. Władze wprowadzają stan klęski żywiołowej

Ogromna susza i największe pożary od lat. Władze wprowadzają stan klęski żywiołowej

Źródło:
PAP

W Kalifornii i Nevadzie dużym zagrożeniem są rozprzestrzeniające się pożary. Żywioł zmusił wydanie nakazów ewakuacji dla kilkudziesięciu tysięcy mieszkańców. Na niektórych obszarach ogłoszono stan wyjątkowy.

W Kalifornii i Nevadzie szaleją pożary. Tysiące zmuszonych do ewakuacji

W Kalifornii i Nevadzie szaleją pożary. Tysiące zmuszonych do ewakuacji

Źródło:
PAP, CNN, CalFire

Gwałtowne powodzie nawiedziły pod koniec ubiegłego tygodnia południowe i środkowe Maroko. Są ofiary śmiertelne i osoby zaginione.

Powodzie w Maroku. Zabici i zaginieni

Powodzie w Maroku. Zabici i zaginieni

Źródło:
PAP, Reuters, tvnmeteo.pl

Śmierć walenia Hvaldimira, który w przeszłości był podejrzewany o wykonywanie zadań szpiegowskich na rzecz Rosji, nie miała związku z działalnością człowieka - poinformowała w poniedziałek norweska policja po przeprowadzeniu sekcji zwłok. Wcześniej dwie grupy obrońców zwierząt twierdziły, że waleń został zastrzelony.

"Szpieg" Hvaldimir nie żyje. Wiadomo, jak zginął słynny waleń

"Szpieg" Hvaldimir nie żyje. Wiadomo, jak zginął słynny waleń

Źródło:
PAP

Świecące w ciemności algi rozjaśniły wody duńskich fiordów i zatok. Za widowisko odpowiedzialne są nieszkodliwe dla zdrowia organizmy z grupy bruzdnic. Obserwację zjawiska uprzyjemniała ciepła nocna aura oraz woda, w której można było się wykąpać.

Ludzie kąpali się w morzu niebieskich plam

Ludzie kąpali się w morzu niebieskich plam

Źródło:
Avisen Danmark, VEJR TV2

We Francji rośnie zaniepokojenie w związku z pojawieniem się inwazyjnego gatunku mrówek, który może powodować znaczne szkody w rolnictwie oraz domach. - To nowe zjawisko, nikt nie wie, jak postępować - rozkłada ręce mieszkanka Orvault w północno-zachodniej części kraju. Mrówki, których rozprzestrzenianiu się sprzyja globalne ocieplenie, pojawiły się już także w Niemczech.

Inwazyjny gatunek mrówek gryzie ludzi i wyrządza szkody. "Nikt nie wie, jak postępować"

Inwazyjny gatunek mrówek gryzie ludzi i wyrządza szkody. "Nikt nie wie, jak postępować"

Źródło:
ENEX, TF1 Info, Le Parisien, Le Figaro

Sfinks, najstarszy płat wiecznego śniegu w Szkocji, jest bliski stopnienia. Jego długość wynosi obecnie pięć metrów, niemal dziesięć razy mniej niż powinna na początku września. Naukowców niepokoi, że to czwarty rok z rzędu, w którym dochodzi do takiego zjawiska.

Wieczny śnieg topnieje czwarty raz z rzędu. Trudna sytuacja szkockiego Sfinksa

Wieczny śnieg topnieje czwarty raz z rzędu. Trudna sytuacja szkockiego Sfinksa

Źródło:
Reuters, BBC, RMETS

Susza męczy Rumunię. W okolicach Braszowa doszło do całkowitego wyschnięcia jezior i obszarów podmokłych rezerwatu przyrody Delta Karpacka.

Rezerwat całkowicie wysechł. "Teraz możemy go tylko zaorać"

Rezerwat całkowicie wysechł. "Teraz możemy go tylko zaorać"

Źródło:
PAP, agerpres.ro, Europa Libera Romania, Stirile Pro TV

Zielony bolid spalił się w atmosferze Ziemi. Nagranie, wykonane przez jednego z astronautów na pokładzie Międzynarodowej Stacji Kosmicznej, pozwala nam zobaczyć to zdarzenie z niecodziennej perspektywy.

Miliony ziemskich świateł i jedno kosmiczne. Nagranie

Miliony ziemskich świateł i jedno kosmiczne. Nagranie

Źródło:
space.com

Idzie ochłodzenie, ale mimo to czasami nadal będzie cieplej niż zwykle o tej porze roku. Jaka pogoda będzie na początku astronomicznej i kalendarzowej jesieni? Sprawdź długoterminową prognozę na 16 dni.

Pogoda na 16 dni: kończy się wrześniowy upał

Pogoda na 16 dni: kończy się wrześniowy upał

Źródło:
tvnmeteo.pl

Lato 2024 było na Ziemi najcieplejszym w historii prowadzenia pomiarów. To drugi z rzędu taki rekord - poinformowała europejska agencja Copernicus Climate Change Service (C3S). W skali świata nigdy nie odnotowano również tak ciepłego sierpnia, a według ekspertów jesteśmy na dobrej drodze do tego, by cały ten rok pobił rekord.

To najgorętsze lato w historii. Pędzimy po kolejny rekord

To najgorętsze lato w historii. Pędzimy po kolejny rekord

Źródło:
Copernicus, Reuters

Hipopotamy będące potomkami zwierząt sprowadzonych do Kolumbii przez Pablo Escobara, mają zostać wytępione. Taką decyzję podjął w piątek sąd administracyjny, powołując się na bezpieczeństwo ludzi i środowiska. Obecnie populacja liczy 166 osobników.

"Hipopotamy Escobara" skazane na śmierć wyrokiem sądu

"Hipopotamy Escobara" skazane na śmierć wyrokiem sądu

Źródło:
PAP, AFP

Wschody słońca potrafią być malownicze. Tylko wybrani mogą je jednak obejrzeć z pokładu Międzynarodowej Stacji Kosmicznej (ISS). Niesamowitym widokiem tego zjawiska, nagranym przez jednego z astronautów, podzieliła się NASA w mediach społecznościowych.

Taki wschód słońca mogą podziwiać tylko wybrani

Taki wschód słońca mogą podziwiać tylko wybrani

Źródło:
BBC, NASA, The Independent, tvnmeteo.pl

Zmniejszenie populacji nietoperzy w Stanach Zjednoczonych mogło przyczynić się do śmierci nawet 1300 niemowląt. Jak wynika z badań amerykańskich naukowców, jest to powiązane z rolą, jaką latające ssaki pełnią w ekosystemach. Wyniki te po raz kolejny udowadniają, jak bliskie więzi łączą populacje ludzi i zwierząt.

Ponad tysiąc dzieci zmarło, ponieważ... zabrakło nietoperzy

Ponad tysiąc dzieci zmarło, ponieważ... zabrakło nietoperzy

Źródło:
PAP, The Guardian

Świtowa Organizacja Meteorologiczna (WMO) przygotowała coroczny raport "Air Quality and Climate Bulletin", analizujący stan klimatu i jakości powietrza na naszej planecie. Naukowcy zwracają w nim uwagę na mechanizm błędnego koła zmian klimatycznych, pożarów lasów oraz zanieczyszczenia powietrza. Zagrożenia te coraz bardziej negatywnie wpływają na zdrowie ludzi.

Dusimy się "szkodliwą mieszanką chemikaliów". Ziemia wpadła w błędne koło

Dusimy się "szkodliwą mieszanką chemikaliów". Ziemia wpadła w błędne koło

Źródło:
PAP, WMO

Boeing Starliner wylądował w Nowym Meksyku. Kapsuła wróciła z pierwszej misji pusta - problemy techniczne sprawiły, że jej załoga musiała pozostać na Międzynarodowej Stacji Kosmicznej. Astronauci znajdą się na Ziemi dopiero w przyszłym roku.

Starliner wylądował. Wewnątrz były skafandry, ale nie astronauci

Starliner wylądował. Wewnątrz były skafandry, ale nie astronauci

Aktualizacja:
Źródło:
space.com, NASA, tvnmeteo.pl, AP, Reuters