Europejski rok "ekstremalnych upałów i powszechnej suszy". Widać to na mapach

Copernicus Climate Change Service (C3S) opublikował w czwartek raport European State of the Climate Report 2022, stworzony na podstawie danych klimatycznych zbieranych w ramach unijnego programu Copernicus. Okazuje się, że 2022 rok był piątym lub szóstym najcieplejszym rokiem w historii pomiarów na świecie. Jednym regionów z najmocniej dotkniętych przez ocieplający się klimat była Europa - w raporcie 2022 rok został tam określony jako rok "ekstremalnych upałów i powszechnej suszy".

Wzrost temperatury jest ważnym wskaźnikiem klimatycznym , pokazującym, jak zmienia się klimat Europy. Rok 2022 był drugim najcieplejszym rokiem w historii kontynentu, odkąd prowadzone są statystyki - 0,9 st. C cieplejszym niż średnia z lat 1991-2020. Minione lato okazało się zaś nawet najgorętszym , o 1,4 st. C cieplejszym od średniej.

Ekstremalne upały, które wystąpiły późną wiosną i latem, doprowadziły do powstania niebezpiecznych warunków dla zdrowia ludzi. Ze względu na ekstremalne fale upałów w lecie, w południowej Europie odnotowano rekordową liczbę dni z bardzo silnym obciążeniem cieplnym. Wartość ta ma tendencję wzrostową również w innych częściach kontynentu.

- Raport podkreśla niepokojące zmiany, w tym najgorętsze lato w historii Europy, naznaczone niespotykanymi falami ciepła na Morzu Śródziemnym i rekordowymi temperaturami na Grenlandii - wyjaśnił Carlo Buontempo, dyrektor C3S. - Zrozumienie dynamiki klimatu w Europie ma kluczowe znaczenie dla podejmowanych przez nas działań w zakresie adaptacji i łagodzenia negatywnego wpływu zmian klimatu na kontynent - dodał.

Zimą 2021/2022 w dużej części kontynentu odnotowano znacznie niższą liczbę dni ze śniegiem niż przeciętnie. Również wiosną opady w wielu miejscach były poniżej średniej, a w maju odnotowano najniższe opady w historii tego miesiąca. Brak śniegu zimą i wysokie temperatury latem spowodowały rekordową utratę lodu z lodowców w Alpach - ponad 5 kilometrów sześciennych. Skąpe opady, wraz z falami upałów, spowodowały również długotrwałą suszę, która wpłynęła na wiele sektorów, w tym rolnictwo, transport rzeczny i energetyka.

Wartość rocznej anomalii wilgotności gleby była drugą najniższą w ciągu ostatnich 50 lat, a jedynie w pojedynczych obszarach odnotowano wilgotność gleby wyższą od średniej. Ponadto przepływy rzek w Europie były drugimi najniższymi w historii, co oznacza szósty rok z rzędu z przepływami poniżej średniej. Pod względem dotkniętego obszaru rok 2022 był najsuchszym rokiem w historii, a 63 procent europejskich rzek wykazało przepływy niższe od średniej.

Na skutek suchych warunków środowiskowych, w całej Europie przez znaczną część roku panowało zagrożenie pożarowe. Emisje dwutlenku węgla z pożarów w krajach Unii Europejskiej na lato 2022 były łącznie najwyższe od 2007 roku. W południowo-zachodniej Europie odnotowano jedne z największych pożarów w historii Europy.

Dane pokazały, że rok 2022 był szóstym najcieplejszym rokiem w historii dla całej Arktyki, a czwartym najcieplejszym dla lądowych obszarów Arktyki. Jednym z najbardziej dotkniętych regionów w 2022 roku był Svalbard, gdzie wystąpiło najgorętsze lato w historii. W niektórych miejscach temperatury przekroczyły średnią o 2,5 st. C.

W 2022 roku również Grenlandia doświadczyła wyjątkowych upałów i opadów we wrześniu - miesiącu, w którym bardziej typowy jest śnieg. Średnie temperatury były wtedy nawet 8 st. C wyższe od średniej, najwyższe w historii. Trzy fale upałów, jakie dotknęły wyspę, przyniosły ze sobą rekordowe topnienie pokrywy lodowej - w szczytowym momencie pierwszej fali dotknięte zostało co najmniej 23 procent pokrywy lodowej.

Raport przeanalizował również niektóre aspekty potencjału generowania energii odnawialnej. W 2022 roku Europa odnotowała największą ilość powierzchniowego promieniowania słonecznego od 40 lat. W związku z tym potencjalna produkcja energii elektrycznej w fotowoltaice była powyżej średniej na znacznej części kontynentu. Z drugiej strony, potencjalna produkcja prądu z lądowej energii wiatrowej była poniżej średniej w większości Europy, zwłaszcza na południu.

- Redukcja emisji gazów cieplarnianych jest niezbędna do złagodzenia najgorszych skutków zmian klimatu - wyjaśniła Samantha Burgess, wicedyrektor C3S - Zrozumienie i reagowanie na zmiany i zróżnicowanie odnawialnych zasobów energii, takich jak wiatr i słońce, są krytyczne dla wsparcia transformacji energetycznej.

Naukowcy podkreślają, że klimat wpływa na zapotrzebowanie na energię. Przykładowo, w 2022 roku było ono poniżej średniej na większości obszarów, co było związane z ponadprzeciętnymi temperaturami, zmniejszającymi zapotrzebowanie na ogrzewanie. Popyt był jednak wyższy od średniej w Europie Południowej ze względu na ekstremalne upały, które spowodowały wzrost poboru energii w celu zasilania systemów klimatyzacyjnych.