Planetoida 3200 Phaethon, źródło spektakularnego deszczu Geminidów, obraca się coraz szybciej - zaobserwował międzynarodowy zespół naukowców. Dlaczego tak się dzieje? Nie do końca wiadomo. A nie jest to bez znaczenia, jako że to ciało niebieskie zalicza się do grupy obiektów bliskich Ziemi. Dlatego bliższe poznanie jego zachowania może pomóc nam w skutecznej obronie przed ewentualnymi zagrożeniami z kosmosu.
Planetoida 3200 Phaethon znana jest przede wszystkim jako źródło Geminidów, aktywnego roju meteorów, który najłatwiej obserwować jesienią i zimą. Dokładna geneza ich powstania nie została jeszcze odkryta - większość znanych nam rojów meteorów to odłamki komet, czyli zupełnie innych ciał niebieskich. Badania przeprowadzone w obserwatorium Arecibo udowodniły, że to niejedyny sekret, jaki skrywa Phaethon.
Szybsza każdego roku
Naukowcy wpadli na trop nietypowego zachowania planetoidy podczas tworzenia modelu Phaethona na potrzeby misji Destiny+. Celem misji Japońskiej Agencji Kosmicznej (JAXA) jest przeprowadzenie obserwacji tego ciała niebieskiego za pomocą sondy. Wystrzelenie sprzętu badawczego wymaga jednak precyzyjnego określenia pozycji planetoidy, a co za tym idzie - stworzenia dokładnego modelu jej kształtu, ruchu i właściwości.
Podczas analizy danych radarowych oraz zdjęć obiektu Sean Marshall z obserwatorium w Arecibo zauważył, że kompletnie nie pasowały one do modelu opisującego kształt i jasność planetoidy, opracowanego na podstawie starszych danych.
- Model wskazywał momenty, w których Phaethon był najjaśniejszy, ale nie pasowało to do faktycznych obserwacji - opowiada naukowiec. - Zrozumiałem, że można to wytłumaczyć tym, że okres obrotu Phaethona dookoła własnej osi zmienił się nieznacznie przed obserwacjami w 2021 roku.
Badacze jeszcze raz przyjrzeli się danym z lat 1989-2021. Po ich ponownym przeanalizowaniu okazało się, że Phaethon co rok obraca się szybciej o 4 milisekundy. Wydaje się, że to niewiele, ale aby misja Destiny+ się powiodła, pod uwagę muszą być wzięte nawet tak drobne poprawki.
Utrata masy i wpływ Słońca
Zmiana okresu rotacji planetoidów to bardzo rzadkie zjawisko. Do tej pory odkryto zaledwie 11 ciał niebieskich, które wirują coraz szybciej, a Phaethon przyspiesza najbardziej. Co powoduje te zmiany? Hipotezy są dwie. Jedna z nich głosi, że asteroida powoli traci masę, wyrzucając z siebie bogate w sód pary, co przyspiesza jej ruch. Druga jest taka, że na wirowanie malutkiej planetoidy może wpływać Słońce: obiekt przechodzi blisko gwiazdy i jest narażony na wpływ emitowanego przez nią ciepła.
Naukowcy mają nadzieję, że lepsze poznanie nietypowego zachowania Phaethona może dać nam nowy wgląd w klasę planetoid uznawanych za "potencjalnie niebezpieczne". Chociaż obecnie nie zagraża on Ziemi, nawet niewielka zmiana jego orbity może ustawić ciało niebieskie na kursie kolizyjnym z naszą planetą. W 2017 roku Phaethon przeszedł w odległości niewiele ponad 10 milionów kilometrów od Ziemi, dzięki czemu był widoczny nawet przez niewielkie teleskopy.
Źródło: NASA, UCF, ScienceAlert
Źródło zdjęcia głównego: Arecibo Observatory/NASA/NSF