Dorsze należą do najpopularniejszych jadalnych ryb w Szwecji, dlatego przez wiele lat były intensywnie odławiane. Na szczególnie eksploatowanych przez rybaków obszarach zaczyna brakować starszych osobników o dużych rozmiarach, a młodsze stają się wcześniej dojrzałe płciowo. Naukowcy obawiają się, że ta zmiana może mieć wpływ na ich stan zdrowia, proces starzenia fizjologicznego i zdolności reprodukcyjne.

Telomery pokazały stan zdrowia

Grupa badaczy z Uniwersytetu w Gothenburgu i szwedzkiego Uniwersytetu Nauk Rolniczych przyjrzała się kondycji i procesom starzenia samców i samic dorsza.

- Zmierzyliśmy różne aspekty stresu oksydacyjnego, czyli warunków w komórkach, które mogą spowodować ich nieodwracalne uszkodzenia, oraz zdolność antyoksydacyjną chroniącą przed stresem oksydacyjnym, a także długość telomerów - opowiada biolog morski Helen Nilsson Skoeld.

Telomery to powtarzalne sekwencje DNA chroniące końce chromosomów. Ich długość i tempo, w jakim ulegają skróceniu, są ściśle związane ze stanem zdrowia i wiekiem.

Samice w lepszej formie

Naukowcy porównali stan zdrowia dorszy żyjących w cieśninach Oeresund, Skagerrak i Kattegat. Zasoby z Oeresund były chronione przed trałowaniem od 1932 r., więc obejmują większe i starsze osobniki, natomiast w Skagerrak i Kattegat zostały poważnie przełowione.

- Nasze wyniki wskazują, że starsze samce zazwyczaj mają krótsze telomery i obniżone zdolności antyoksydacyjne - mówi Skoeld. - Jednak nie zauważyliśmy tego samego wzorca u samic - nie było oznak fizjologicznego starzenia w badanym przez nas przedziale wiekowym (od dwóch do ośmiu lat) - zaznacza badaczka.

Samce stresują się walką

Tak wyraźne różnice między płciami zaskoczyły naukowców. Chociaż starsze samce były grubsze i wydawały się mniej zestresowane od młodszych, na ogół to samice były w najlepszej formie.

- Według naszej teorii samce szybciej się starzeją i są bardziej zestresowane podczas tarła, dlatego, że musza walczyć o terytorium i partnerki. Ten stres wydaje się bardziej dotkliwy wśród młodych osobników - twierdzi Skoeld.

Naukowcy nie znaleźli też żadnych dowodów na to, że dorsze z nadmiernie eksploatowanych zasobów Skagerrak i Kattegat są mniej zdrowe niż te z populacji Oeresund.

Strategia: ochrona dużych, starszych samic

Kluczowym czynnikiem dla poprawienia liczebności populacji dorszy jest to, że duże osobniki wytwarzają znacznie większą liczbę jaj - w zależności od rozmiaru ryby może się ona wahać od 0,5 do 5 mln.

- Nasze badanie pokazuje, że duże, starsze samice są zdrowe i nie wykazują oznak starzenia fizjologicznego. Wniosek jest taki, że trzeba je chronić, ponieważ produkują o wiele więcej jaj niż młodsze samice. Idealnie byłoby wprowadzić taką strategię w Skagerrak i Kattegat - podsumowuje Skoeld.

Autor: js/rs / Źródło: science daily