Astronomowie opublikowali nową mapę nieba, ukazującą setki tysięcy nowo odkrytych galaktyk. Przygotowali ją badacze z 18 krajów, w tym naukowcy z Uniwersytetu Jagiellońskiego i Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Nowe mapy nieba radiowego ukazują setki tysięcy dotychczas nieznanych galaktyk. Pozwalają na nowo spojrzeć na problemy współczesnej astrofizyki, takie jak m.in. fizyka czarnych dziur czy ewolucja gromad galaktyk. Dane, w oparciu o które stworzono nowe mapy nieba, pochodzą z pierwszej fazy wielkiego radiowego przeglądu nieba o niespotykanej dotychczas czułości. Realizowany on jest przy pomocy interferometru LOFAR (The LOw Frequency ARray).
Radioastronomia pozwala dojrzeć niedostępne dla instrumentów optycznych procesy zachodzące we Wszechświecie.
LOFAR bada niebo
W ramach pierwszej części nowego przeglądu nieba LOFAR obserwował czwartą część północnej półkuli niebieskiej - na niskich częstotliwościach radiowych (fale o długości ponad metra, poniżej 250 megaherców). Dotychczas opublikowano ok. 10 procent wszystkich zebranych danych. Zawierają one około 300 tysięcy radioźródeł - w przeważającej większości są to odległe galaktyki, z których sygnały radiowe podróżowały do Ziemi przez miliardy lat.
Sieć europejskich anten radiowych
- Cały kosmos przesiąknięty jest przez pola magnetyczne, a my chcemy zrozumieć, jak to możliwe. Badanie pól magnetycznych w przestrzeni międzygalaktycznej może być trudne, ponieważ są one bardzo słabe. Niemniej jednak, niespotykana wcześniej dokładność pomiarów dokonywanych przy pomocy LOFAR-a pozwoliła na zbadanie, jaki był efekt takich pól na fale radiowe wyemitowane z gigantycznej radiogalaktyki - o rozmiarach około 11 milionów lat świetlnych. Badania te pokazują, jak możemy wykorzystać LOFAR-a, by zrozumieć pochodzenie kosmicznych pól magnetycznych - tłumaczył Shane O'Sullivan z Uniwersytetu w Hamburgu.
Międzynarodowy Teleskop LOFAR składa się z europejskiej sieci anten radiowych, połączonych siecią optyczną wysokich prędkości, rozciągającą się przez siedem krajów. LOFAR został zaprojektowany, zbudowany i jest zarządzany przez Holenderski Instytut Radioastronomii - ASTRON, a jego centralna część znajduje się w Exloo w Holandii.
Kosmos w wysokiej rozdzielczości
Celem pracującego przy LOFAR zespołu badawczego jest stworzenie wysokorozdzielczościowych map całego północnego nieba - powinno to pozwolić na ukazanie 15 milionów radioźródeł, wśród których mogłyby się znaleźć np. najstarsze znane czarne dziury.
Astronomowie zwracają również uwagę na to, że LOFAR daje możliwość wykrywania większej liczby galaktyk, niż dotychczas. W opracowywaniu danych brali udział polscy naukowcy Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie oraz Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu.
Zobacz film opowiadający o pracy LOFAR:
Autor: dd/aw/rp / Źródło: PAP, Uniwersytet Jagielloński
Źródło zdjęcia głównego: Amanda Wilber/LOFAR Surveys Team/NASA/CXC