Setki wulkanów na Io - z których wydobywają się nawet 400-kilometrowe fontanny lawy - leżą nie w tym miejscu, w którym sądzono. Powodem błędu może być m.in. obecność podpowierzchniowego oceanu magmy na tym księżycu Jowisza.
Io, jeden z księżyców Jowisza, to ciało niebieskie o największej aktywności wulkanicznej w całym Układzie Słonecznym. Raz po raz z setek tamtejszych kraterów wydobywają się wysokie na 400 km fontanny lawy, a co mniej więcej milion lat - właśnie na skutek tego, że jest tam tak wiele wulkanów - zmienia się cała powierzchnia Io.
Jak się okazuje, wiedza, jaką dotąd ludzie posiadali na temat tego, gdzie znajdują się wulkany na Io, jest błędna.
Dalej na wschód niż myślano
Aktywność wulkaniczną na Io napędza tzw. grzanie pływowe, które stanowi źródło wewnętrznego ciepła księżyca. Ponieważ orbita Io nie jest idealnie kołowa (wpływa na to niedaleka obecność Europy i Ganimedesa, innych księżyców Jowisza), zmienne oddziaływanie grawitacyjne Jowisza generuje pływy odkształcające satelitę. Amplituda tych odkształceń może sięgać nawet 100 metrów, co prowadzi do tarcia wewnętrznego, w wyniku którego powstają ogromne ilości ciepła.
Najwięcej tego ciepła, uwalnianego przez erupcje, powstaje w tzw. astenosferze.
- To, co odkryliśmy, potwierdza, że tak się dzieje - mówi Christopher Hamilton z University of Maryland w College Park. - Zauważyliśmy jednak, że aktywność wulkaniczna ma miejsce o 30-60 stopni na wschód od miejsca, gdzie uważa się, że powinna występować.
Podpowierzchniowy ocean magmy?
Jak wyjaśnić przesunięcie? Zdaniem badaczy niewykluczone, że to albo przez szybszy niż oczekiwano obrót Io, albo przez obecność wewnętrznej struktury, która pozawalałaby magmie podróżować na dalekie odległości - od miejsc, w których jest najcieplej, do miejsc, w których mogłaby ona wydobyć się na zewnątrz. Może chodzić też o to, że w dotychczasowych modelach opisujących grzanie pływowe nie uwzględniano pewnego składnika, a mianowicie płynnych fal mogących pochodzić z podpowierzchniowego oceanu magmy. Galileo, jedna z sond NASA, pokazała jakiś czas temu pole magnetyczne wokół Io, które może sugerować, że faktycznie jest tam podpowierzchniowy ocean.
Autor: map/ja / Źródło: Science Daily, NASA