"Maria Curie - kobieta w Panteonie". Genialna Polka uczczona w Paryżu

We wtorek, w 150. rocznicę urodzin Marii Skłodowskiej-Curie, w paryskim Panteonie odbyła się inauguracja wystawy poświęconej tej wybitnej badaczce. Zwiedzający mogą zajrzeć za kulisy pracy naukowej i prześledzić życie prywatne słynnej Polki. Kuratorem wystawy "Maria Curie, kobieta w Panteonie" jest Muzeum Curie, które znajduje się w budynku dawnego laboratorium uczonej. W otwarciu ekspozycji wzięli udział jej wnuki - Helene Langevin-Joliot i Pierre Joliot - a także ambasador RP we Francji Tomasz Młynarski.

Jak tłumaczyła w TVN24 Elisabeth Duda, opiekun artystyczny ekspozycji, wystawa ma na celu przedstawić Marię Skłodowską-Curie nie tylko jako badaczkę i noblistkę, ale także jako osobę prywatną. Treść wystawy prezentowana jest w trzech językach: francuskim, polskim i angielskim.

Wystawa poświęcona noblistce potrwa w paryskim Panteonie do 4 marca 2018 roku.

- Świętowanie pamięci o Marii Curie w murach Panteonu jest oczywiste - stwierdził Philippe Belaval, prezes Centrum Zabytków Narodowych. - Dzięki niej wszystkie kobiety pracujące naukowo czują się uhonorowane – powiedział.

Na wystawie w Panteonie - gdzie spoczywają osobistości szczególnie zasłużone dla Francji - obejrzeć można dokumenty dotyczące noblistki, jej przybory naukowe i narzędzia pracy, a także przedmioty osobiste. Jak mówiła Duda, są tam na przykład łyżwy, na których jeździła Maria, jak również list miłosny napisany przez jej męża Piotra Curie.

Maria Skłodowska urodziła się 7 listopada 1867 r. w Warszawie jako piąte dziecko pary nauczycieli. W 1883 r. ukończyła gimnazjum. Jako że kobiety nie były wówczas w Polsce przyjmowane na uniwersytety, uczyła się na konspiracyjnym Uniwersytecie Latającym.

Przez kilka lat udzielała korepetycji, za pomocą których sfinansowała studia medyczne siostry, Bronisławy. Ta z kolei pomogła Marii utrzymać się podczas studiów na paryskiej Sorbonie (rozpoczętych w 1891 r.). Wiedzę z chemii i fizyki młoda kobieta uzupełniła wcześniej w laboratoriach Muzeum Przemysłu i Rolnictwa przy Krakowskim Przedmieściu w Warszawie. Nauczyła się tam metod analizy chemicznej, które później mogła wykorzystać przy pracach umożliwiających jej wyizolowanie radu i polonu. To między innymi wspólne zainteresowania sprawiły, że Maria wyszła za francuskiego uczonego Piotra Curie. Razem odkryli pierwiastki promieniotwórcze - polon i rad, wymyślili też samo określenie "promieniotwórczość".

W 1903 r. wraz z mężem i Henrim Becquerelem Skłodowska-Curie została wyróżniona Noblem z fizyki za badania nad promieniotwórczością, a w roku 1911 - już samodzielnie - Noblem z chemii za badania nad właściwościami polonu i radu oraz metodami otrzymywania tych pierwiastków, zwłaszcza metalicznego radu. Była prekursorką nowej gałęzi chemii - radiochemii oraz leczenia nowotworów promieniowaniem.

W czasach Skłodowskiej na wydziale nauk ścisłych Sorbony na ponad 1800 studentów były tylko 23 kobiety. Studiując tam fizykę i matematykę, Polka znajdowała też czas na działalność w patriotycznej organizacji młodzieżowej, w której współpracowała m.in. z przyszłym prezydentem Stanisławem Wojciechowskim.

Wiele lat później, podczas uroczystego położenia kamienia węgielnego pod Instytut Radowy w Warszawie prezydent przypomniał jej, że gdy wyjeżdżał w tajnej misji politycznej, pożyczyła mu poduszkę. Wówczas odparła, że poduszki nadal nie zwrócił.

W roku 1911 r., jeszcze zanim Maria otrzymała drugą Nagrodę Nobla, wybuchł skandal. W prasie ukazały się wiadomości o romansie uczonej (od pięciu lat była wdową) z żonatym fizykiem Paulem Langevinem. Gdy opinia publiczna, oburzona na niemoralną "cudzoziemkę", odsądzała ją od czci i wiary, sam Paul Langevin wyzwał na pojedynek naczelnego pisma "L’Oeuvre". Albert Einstein napisał wtedy list z wyrazami poparcia: "Jeśli motłoch nadal będzie Panią atakować, proszę po prostu przestać czytać te bzdury".

Einsteina Skłodowska spotkała po raz pierwszy w 1909 r., podczas obchodów 350-lecia Uniwersytetu Genewskiego, gdzie oboje odbierali tytuł honorowe tytuły doktorskie. Bliższą znajomość zawarli dwa lata później, na kongresie w Brukseli w 1911 r., zorganizowanym przez Ernesta Solveya, w którym brali udział najwybitniejsi fizycy europejscy.

Podczas I wojny światowej Skłodowska zorganizowała służbę rentgenowską, która pomogła setkom tysięcy rannych żołnierzy, a wielu z nich uratowała życie. By móc kierować ambulansem przewożącym sprzęt do polowych prześwietleń, jako jedna z pierwszych kobiet zdobyła prawo jazdy. Docierała nawet na wysunięte pozycje pod Verdun. Towarzyszyła jej starsza córka, Irena. Skłodowska zmarła 4 lipca 1934 w sanatorium Sancellemoz w Passy (Francja) z powodu anemii aplastycznej, choroby spowodowanej promieniowaniem. Specjaliści uważają, że bardziej od pracy z materiałami promieniotwórczymi do jej przedwczesnej śmierci w wieku 66 lat przyczyniły się tysiące prześwietleń, jakie wykonała podczas I wojny światowej przy użyciu prymitywnej aparatury. W 1995 r. prochy Marii i jej męża spoczęły w paryskim Panteonie. Trumna jest z ołowiu - m.in. dlatego, że jej ciało wciąż promieniuje. Także jej rzeczy osobiste i notatki są skażone radem 226, którego okres połowicznego rozpadu wynosi 1600 lat.

Obchody okrągłej rocznicy urodzin polskiej noblistki trwają od początku bieżącego roku. Organizowane są m.in. wykłady i konferencje o uczonej i jej odkryciach, oraz poświęcone jej życiu wystawy. W marcu odbyła się premiera filmu biograficznego "Maria Skłodowska-Curie", w którym tytułową rolę zagrała Karolina Gruszka. 9 listopada na Politechnice Warszawskiej z okazji 150. rocznicy urodzin Marii Skłodowskiej-Curie odbędzie się uroczysta gala z udziałem wnuków uczonej, prof. Helene Langevin-Joliot i prof. Pierre'a Joliot.

- Pomimo tej ekshumacji ciągle lubię odwiedzać ich stary grób - przyznała Helene Langevin-Joliot, wnuczka noblistki, we wtorkowym wydaniu "Le Figaro".

Obejrzyj cały materiał dotyczący wystawy w Paryżu:

Autor: wd//rzw, sj / Źródło: PAP, TVN24, TVN BiŚ