Druga Ziemia, neutrina i "boska" cząstka. Rok 2011 w nauce

W 2011 badacze mieli się czym ekscytować

Dobiegający końca rok obfitował w epokowe wydarzenia naukowe. Fizycy znaleźli ślady "boskiej" cząstki Higgsa, zakończył się 30-letni program lotów amerykańskich wahadłowców, przyznano Nobla nieżyjącemu badaczowi. Również polscy uczeni przyczynili się do tego, że bilans wygląda tak imponująco.

Oto podsumowanie 12 miesięcy 2011 roku, w którym w nauce wiele się działo. Najgorętszym miesiącem był wrzesień, ale warto prześledzić pełne zestawienie.

Styczeń: 250 mln lat temu Ziemia prawie wymarła

W styczniu naukowcy z międzynarodowego programu badawczego poszukującego planet krążących wokół innych gwiazd niż Słońce SuperWASP ogłosili, że udało im się odnaleźć planetę pozasłoneczną o temperaturze ok. 3200 stopni Celsjusza. To nowy rekord wśród wszystkich znanych badaczom egzoplanet.

Kanadyjscy badacze z kolei ustalili, że około 250 mln lat temu doszło do największego wymierania w dziejach Ziemi. Wtedy to z powierzchni Ziemi zniknęło 95 proc. organizmów lądowych i 70 proc. organizmów morskich. Jego przyczyną były intensywne zjawiska wulkaniczne.

Luty: ocalą żbiki, zapładniając koty domowe

Uczeni z wrocławskiego Uniwersytetu Przyrodniczego oznajmili, że pracują nad zapłodnieniem in vitro u kota domowego. Badania mają w przyszłości pomóc w ocaleniu polskich żbików i rysi.

Marzec: otwarto NCN

W Krakowie otwarto Narodowe Centrum Nauki, organizujące konkursy na granty badawcze. Jego dyrektorem został prof. Andrzej Jajszczyk, specjalista w dziedzinie telekomunikacji z Akademii Górniczo Hutniczej.

Kwiecień: 50 lat od lotu Gagarina

12 kwietnia minęło 50 lat od debiutu człowieka w kosmosie. Pierwszym kosmonautą był Jurij Gagarin. Kierował on statkiem kosmicznym Wostok 1, którym okrążył Ziemię jeden raz.

Na pustyni Atacama w Chile, w ramach projektu "Pi of the Sky" prof. Bohdana Paczyńskiego, otwarto nowe polskie obserwatorium astronomiczne. Zaangażowani w projekt warszawscy naukowcy liczą, że zebrane dane pomogą m.in. w poszukiwaniu śladów powstawania czarnych dziur.

Maj: Polacy odkryli nowa kategorię planet

Uczniowie z Torunia i z Sierpca, na fotografiach wykonanych przez hawajski teleskop Pan-STARRS 1, znaleźli dwie nieznane wcześniej planetoidy. Odkryć dokonano dzięki międzynarodowemu programowi International Astronomical Search Collaboration (IASC).

Międzynarodowy zespół astronomów, w tym Polaków z projektu OGLE, odkrył nową kategorię planet pozasłonecznych - obiektów o masie Jowisza swobodnie poruszających się w przestrzeni. Istnienie tego typu planet dotąd było wyłącznie teoretyczne.

Czerwiec: asteroida nazwana imieniem Polaka

Łazik marsjański Magma2, zbudowany na Politechnice Białostockiej, zwyciężył w prestiżowych, międzynarodowych zawodach University Rover Challenge (URC) w USA. Dwa inne polskie łaziki zajęły czwarte i szóste miejsce.

Asteroida o numerze 114025 otrzymała nową nazwę "Krzesinski" na cześć polskiego astronoma Jerzego Krzesińskiego. Uczony jest pracownikiem Katedry Astronomii Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie oraz Obserwatorium Apache Point amerykańskiego Uniwersytetu Stanu Nowy Meksyk.

Lipiec: koniec lotów amerykańskich wahadłowców

W Amazonii natrafiono na plemię indiańskie, liczące około 200 członków, które nie miało kontaktu ze współczesną cywilizacją. Narodowa Fundacja ds. Indian szacuje, że Amazonię zamieszkuje jeszcze 68 takich plemion.

21 lipca amerykański prom kosmiczny Atlantis wylądował na Przylądku Canaveral na Florydzie kończąc 135. i ostatni lot w 30-letniej historii amerykańskich wahadłowców.

Sierpień: wiemy, ile gatunków żyje na Ziemi

- Na Ziemi żyje 8,7 miliona gatunków. Na odkrycie wciąż czeka aż 86 proc. gatunków lądowych i 91 proc. morskich - ogłosili w "PLoS ONE" naukowcy. Były to pierwsze tak precyzyjne szacunki.

Wrzesień: neutrina szybsze od światła

Narodowe Centrum Badań Jądrowych (NCBJ) w Świerku rozpoczęło swoją dzialalność. Powstało ono z połączenia Instytutu Energii Atomowej POLATOM, który zajmował się przede wszystkim technologiami jądrowymi i Instytutu Problemów Jądrowych, w którym prowadzono m.in. badania podstawowe w dziedzinie fizyki jądrowej. Nowy ośrodek ma się zająć m.in. szkoleniem specjalistów oraz opracowywaniem technologii i procedur bezpieczeństwa w elektrowniach jądrowych.

Europejskie Obserwatorium Południowe (ESO) poinformowało o odkryciu ponad 50 planet wokół innych gwiazd, w tym 16 nazywanych superziemiami. Odkrycie było możliwe dzięki użyciu niezwykle precyzyjnego spektrografu HARPS.

Naukowcy odkryli planetę pozasłoneczną, która obiega nie jedną, ale dwie gwiazdy. - Kiedy dzień na planecie Kepler-16b dobiega końca, przychodzi czas na podwójny zachód słońca - podał dziennik "Science".

Pierwszy polski satelita naukowy oficjalnie otrzymał imię Lem, które wcześniej w głosowaniu wybrali internauci. Uroczystość nadania imienia satelicie odbyła się w Centrum Badań Kosmicznych (CBK) PAN w Warszawie.

W doświadczeniach prowadzonych w ośrodku badawczym CERN elementarne cząstki zwane neutrinami pędziły szybciej niż światło. Zbici z tropu autorzy eksperymentu zaapelowali do innych fizyków o pomoc w wyjaśnieniu dziwnego wyniku.

Październik: Nobel dla nieżyjącego

Laureatami Nagrody Nobla w dziedzinie medycyny i fizjologii 2011 za odkrycia dotyczące funkcjonowania układu odpornościowego zostali Amerykanin Bruce Beutler, Francuz Jules Hoffmann oraz, pośmiertnie, pochodzący z Kanady Ralph Steinman.

Nagrodę Nobla z fizyki za odkrycie przyspieszonego rozszerzania się Wszechświata na podstawie obserwacji odległych supernowych otrzymali Amerykanin Saul Perlmutter oraz Brian P. Schmidt z Australii i Adam G. Riess z USA.

Laureatem Nagrody Nobla z chemii został izraelski naukowiec Daniel Shechtman. Uhonorowano go za odkrycie kwazikryształów. Kwazikryształy to forma ciała stałego, w której atomy układają się w pozornie regularną, alenie w powtarzającą się strukturę. To uniemożliwia wyróżnienie ich komórek elementarnych.

Badania europejskiej sondy Venus Express wskazały, że podobnie jak Ziemia, planeta Wenus także posiada warstwę ozonową w atmosferze.

Astronomowie z Pennsylvania State University i Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu odkryli trzy kolejne planety poza Układem Słonecznym. Nowe planety mają masy zbliżone do masy Jowisza i są tzw. gazowymi olbrzymami.

Listopad: ruszyła misja na Marsa

8 listopada Ziemię, w odległości nieznacznie mniejszej od dystansu Ziemia-Księżyc, minęła asteroida 2005 YU55. Asteroida o średnicy 400 metrów jest zaliczana do grupy "potencjalnie niebezpiecznych obiektów". Przelot był jej największym zbliżeniem z Ziemią w ciągu ostatnich 200 lat.

Zakończono międzynarodowy eksperyment Mars500, czyli symulowaną wyprawę na Marsa. Przez 520 dni sześcioosobowa załoga była zamknięta w izolowanym kompleksie w Moskwie. Wykonywała tam swoją wirtualną misję.

Międzynarodowy zespół fizyków realizujących eksperyment ICARUS, wykazał, że neutrina z eksperymentu OPERA nie mogły być jednak szybsze od światła.

NASA wysłała kolejną misję na Czerwoną Planetę. Misja Mars Science Laboratory z łazikiem Curiosity wyniesiono w kosmos za pomocą rakiety Atlas V. Start nastąpił z Cape Canaveral Air Force Station na Florydzie.

Grudzień: druga Ziemia i bozon Higgsa

Naukowcy z amerykańskiej agencji kosmicznej NASA potwierdzili odkrycie planety w "strefie warunków sprzyjających powstaniu życia". Planetę odkryto dzięki teleskopowi Keplera.

Naukowcy z ośrodka badawczego CERN ogłosili, że wyniki eksperymentów ATLAS i CMS sugerują, iż cząstka Higgsa istnieje. Jeśli odkrycie się potwierdzi, będzie przemawiało za słusznością dotychczasowych teorii fizyki cząstek, sformułowanych w tzw. Modelu Standardowym.

Autor: map//ŁUD / Źródło: PAP, TVN Meteo

Raporty:
Pozostałe wiadomości

W drugiej połowie lipca zanosi się w Polsce na więcej pochmurnych i deszczowych dni niż upalnych i słonecznych. Klin gorąca wsuwający się w najbliższych dniach w nasz rejon Europy przyniesie wzrosty temperatury powyżej 30 stopni, ale daleko im będzie do szalonych 38-40 stopni wyliczanych jeszcze przez modele pogodowe tydzień temu.

Co z tym deszczem? Mamy lipiec jak przed laty, ale tylko pozornie

Co z tym deszczem? Mamy lipiec jak przed laty, ale tylko pozornie

Źródło:
TVN24+

Polska pozostanie pod wpływem niżu Horst z frontem okluzji, który przyniesie duże zachmurzenie i przelotne opady deszczu, a lokalnie także burze. Lokalnie momentami będzie jednak pogodnie i ciepło, szczególnie w jednej części kraju. Gdzie zapanują najlepsze warunki na weekendowy wypoczynek?

Pogoda na 5 dni. Aurę zdominują deszcz i burze. Pogodniej w jednej części kraju

Pogoda na 5 dni. Aurę zdominują deszcz i burze. Pogodniej w jednej części kraju

Źródło:
tvnmeteo.pl

Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej ostrzega przed silnym deszczem i burzami. Eksperci przewidują, że lokalnie może spaść nawet do 60 litrów na metr kwadratowy. Sprawdź, gdzie mieć się na baczności.

Silny deszcz z burzami. Kolejne alarmy IMGW

Silny deszcz z burzami. Kolejne alarmy IMGW

Aktualizacja:
Źródło:
IMGW

"Dobrze, że już koniec tej żenady i mistyfikacji nakręconej gdzieś w studiu" - wbrew pozorom nie jest to recenzja kiepskiego filmu klasy B, a jeden z wielu komentarzy dotyczących misji Sławosza Uznańskiego-Wiśniewskiego. W sieci nie brakuje zwolenników teorii spiskowych zakładających, że lot Polaka w kosmos był jednym wielkim oszustwem. Filmy ukazujące rzekome oszustwo cieszą się dużą popularnością w serwisach społecznościowych.

Lot to "mistyfikacja" i "fikcja", astronauta jest "aktorem". Fake newsy wokół misji Polaka

Lot to "mistyfikacja" i "fikcja", astronauta jest "aktorem". Fake newsy wokół misji Polaka

Źródło:
TVN24+

Zanieczyszczenie powietrza związane z gotowaniem zagraża około miliardowi mieszkańców Afryki. Jak wynika z raportu opublikowanego przez Międzynarodową Agencję Energetyczną, przygotowywanie posiłków na otwartym ogniu lub w prymitywnych piecach rokrocznie może przyczyniać się do ponad 800 tysięcy przedwczesnych zgonów.

Gotowanie, które truje miliard ludzi. "Jedna z największych niesprawiedliwości"

Gotowanie, które truje miliard ludzi. "Jedna z największych niesprawiedliwości"

Źródło:
AFP, phys.org

Pogoda na jutro, czyli na sobotę 19.07. Noc na północnym wschodzie przyniesie pochmurne niebo i opady deszczu. W pozostałych regionach kraju utrzyma się pogodna aura. W dzień w całej Polsce czekają nas przelotne deszcze, burze, a na zachodzie kraju - letnie temperatury do 27 stopni Celsjusza.

Pogoda na jutro - sobota, 19.07. Nocą popada, w dzień do 27 stopni

Pogoda na jutro - sobota, 19.07. Nocą popada, w dzień do 27 stopni

Źródło:
tvnmeteo.pl

Pożar lasu szaleje na południu Francji. W trwającą całą noc akcję zaangażowane były również śmigłowce. Ogień, który w czwartek wieczorem ogarnął ponad 240 hektarów lasu, zagrażał domom i mieszkańcom, zmuszając ponad sto osób do ewakuacji.

Całonocna walka z pożarem. "Sto domów w osi ognia"

Całonocna walka z pożarem. "Sto domów w osi ognia"

Źródło:
PAP, Reuters

Największy marsjański meteoryt znaleziony na Ziemi trafił na aukcję i znalazł nowego właściciela za ponad 5 milionów dolarów. Tak wysoka cena wynika z kilku czynników.

Ponad pięć milionów dolarów za kawałek Marsa na Ziemi

Ponad pięć milionów dolarów za kawałek Marsa na Ziemi

Źródło:
PAP

Koreę Południową trzeci dzień z rzędu zalewa deszcz. W wyniku powodzi zginęły co najmniej cztery osoby. Jedna z nich zginęła, kiedy na jej samochód spadł fragment budowli.

Fragment muru spadł na kierowcę. Powódź zbiera śmiertelne żniwo

Fragment muru spadł na kierowcę. Powódź zbiera śmiertelne żniwo

Źródło:
Reuters

W południowych i środkowych częściach USA mają pojawić się ulewy. Prognozowane sumy opadów są tak duże, że grożą całkowitym nasyceniem gleby i powodziami błyskawicznymi. Niebezpieczeństwo dotyczy zwłaszcza stanów nad Zatoką Meksykańską.

Wielkie ulewy nadciągają. Ryzyko powodzi błyskawicznych

Wielkie ulewy nadciągają. Ryzyko powodzi błyskawicznych

Źródło:
PAP

Sławosz Uznański-Wiśniewski jest już na Ziemi. Powrót załogi misji Axiom 4 na Błękitną Planetę nagrał dowódca Międzynarodowej Stacji Kosmicznej Takuya Onishi.

"To jedne z najbardziej niesamowitych scen, jakie kiedykolwiek widziałem"

"To jedne z najbardziej niesamowitych scen, jakie kiedykolwiek widziałem"

Źródło:
x.com/Astro_Onishi

W czwartek po południu w centralnej Hiszpanii wybuchł pożar lasu. Ogień szybko się rozprzestrzenił i strawił ponad 3000 hektarów roślinności. W piątek rano wciąż był aktywny, ale pozostawał pod kontrolą strażaków.

Dym dotarł nad Madryt. W Hiszpanii wybuchł duży pożar

Dym dotarł nad Madryt. W Hiszpanii wybuchł duży pożar

Źródło:
apnews.com, El Pais

Czy drożdże mogą nam pomóc w podboju Marsa? Polscy naukowcy będą to sprawdzać, korzystając z próbek, które wróciły razem ze Sławoszem Uznańskim-Wiśniewskim z Międzynarodowej Stacji Kosmicznej.

Czy drożdże z genem z niesporczaka pomogą nam w podboju Marsa?

Czy drożdże z genem z niesporczaka pomogą nam w podboju Marsa?

Źródło:
PAP

Kamera zainstalowana przy wejściu do domu uchwyciła przerażające nagranie. Widać na nim, jak piorun uderza tuż obok kuriera doręczającego paczkę.

"Myślałem, że piorun uderzył we mnie". Przerażające nagranie

"Myślałem, że piorun uderzył we mnie". Przerażające nagranie

Źródło:
CNN, live5news.com

Co najmniej 63 osoby zginęły w ciągu minionej doby w pakistańskiej prowincji Pendżab w powodzi - poinformowała w czwartek agencja Reuters. Dodała, że w tym samym czasie prawie 300 osób zostało rannych. Powódź wywołały obfite opady związane z monsunem.

Stan wyjątkowy. W ciągu doby zginęło ponad 60 osób

Stan wyjątkowy. W ciągu doby zginęło ponad 60 osób

Źródło:
Reuters, PAP

Czwartek to kolejny burzowy dzień. Na Górnym Śląsku pojawił się lej kondensacyjny, czyli zalążek trąby powietrznej. Ponadto na terenie województwa doszło do obfitych opadów deszczu, w wyniku których została zablokowana droga ekspresowa.

Lej kondensacyjny wirował nad Śląskiem

Lej kondensacyjny wirował nad Śląskiem

Źródło:
Sieć Obserwatorów Burz, TVN24

Intensywne opady deszczu doprowadziły do powstania powodzi błyskawicznej w mieście Kansas City położonym w stanie Missouri. Pod wodą znalazły się auta, ulice i domy.

Brodzili w wodzie sięgającej pasa, aby pomóc ludziom

Brodzili w wodzie sięgającej pasa, aby pomóc ludziom

Źródło:
Reuters, foxweather.com

Lokalne podtopienia i setki interwencji służb - to niektóre skutki wielogodzinnych ulew, jakie od środy nawiedziły Warmię i Mazury. Opady deszczu doprowadziły także zalania kilku pomieszczeń szpitalnego oddziału ratunkowego w szpitalu powiatowym w Giżycku.

Silny deszcz na Warmii i Mazurach. Podtopienia na ulicach, zalany SOR

Silny deszcz na Warmii i Mazurach. Podtopienia na ulicach, zalany SOR

Źródło:
TVN24

Mieszkańcy zachodnich regionów Korei Południowej zmagają się z skutkami powodzi wywołanej przez ekstremalne opady deszczu. Według najnowszych informacji zginęły co najmniej trzy osoby, a ponad tysiąc zostało ewakuowanych. W niektórych miejscach padły historyczne rekordy.

Pierwsze tak silne ulewy w historii. Nie żyją trzy osoby

Pierwsze tak silne ulewy w historii. Nie żyją trzy osoby

Źródło:
Reuters, Channel News Asia

Jedna osoba nie żyje, a 13 zostało rannych po tym, jak piorun uderzył w grupę osób przebywających na strzelnicy łuczniczej w stanie New Jersey. Wśród poszkodowanych są także dzieci. Od kilku dni nad wschodnimi i środkowymi regionami Stanów Zjednoczonych występują ulewy oraz groźne burze.

Piorun uderzył w grupę osób. Jeden zabity, wielu rannych

Piorun uderzył w grupę osób. Jeden zabity, wielu rannych

Źródło:
PAP, ABC News, CNN

Amerykańscy policjanci otrzymali nietypowe wezwanie - zostali poproszeni o pomoc w złapaniu owcy. Funkcjonariusze udali się w pogoń za zwierzęciem, a po drodze znaleźli nawet jego właściciela.

Pogoń za owcą. "Nazwiemy ją sierżant"

Pogoń za owcą. "Nazwiemy ją sierżant"

Źródło:
CNN, CBS News

Mieszkańcy okolic góry Skarfjellet w środkowej Norwegii żyją w niepewności z powodu jej niepokojąco wysokiej aktywności. Służby monitorują sytuację, a władze wydały ostrzeżenia dla turystów i wspinaczy.

Góra zaczęła się szybko "poruszać". Mieszkańcy zaniepokojeni

Góra zaczęła się szybko "poruszać". Mieszkańcy zaniepokojeni

Źródło:
Reuters

Kilkanaście zniszczonych budynków i tysiące hektarów spalonego terenu - to skutki pożaru Deer Creek, który od tygodnia trawi amerykański stan Utah. Walkę z ogniem utrudniają między innymi silne porywy wiatru. Ekstremalne warunki doprowadziły do powstania ognistego tornada w rejonie Old La Sal.

W Utah pojawiło się ogniste tornado

W Utah pojawiło się ogniste tornado

Źródło:
KTVZ, The Weather Channel, The Watchers, Colorado Public Radio, abc4, denver7

Ulewne deszcze doprowadziły do paraliżu komunikacyjnego w Nowym Jorku. Na jednej ze stacji metra położonych na Manhattanie powstał gejzer. Eric Adams, burmistrz miasta, powiedział, że nie przypomina sobie tak obfitych opadów.

Gejzer na stacji metra. "Powrót do domu zajął mi ponad dwie godziny"

Gejzer na stacji metra. "Powrót do domu zajął mi ponad dwie godziny"

Źródło:
CNN, Reuters

Ulewne deszcze dały się we znaki mieszkańcom Pomorza i Podlasia. Na Kontakt24 dostaliśmy nagranie, na którym pokazane są intensywne opady deszczu w Augustowie. Podobna sytuacja miała miejsce w Słupsku i jego okolicach.

Mocno pada. Zalane piwnice

Mocno pada. Zalane piwnice

Źródło:
tvnmeteo.pl

Samolot ze Sławoszem Uznańskim-Wiśniewskim na pokładzie wylądował w Kolonii, gdzie znajduje się Europejskie Centrum Astronautów ESA. Polak we wtorek wrócił z Międzynarodowej Stacji Kosmicznej, gdzie pracował w ramach misji kosmicznej Axiom-4. Teraz astronautę czekają badania lekarskie i proces adaptacji do ziemskich warunków.

Sławosz Uznański-Wiśniewski: najważniejsze, ale i najtrudniejsze wyzwanie w życiu

Sławosz Uznański-Wiśniewski: najważniejsze, ale i najtrudniejsze wyzwanie w życiu

Aktualizacja:
Źródło:
PAP, tvnmeteo.pl

Finlandię nawiedziły upały. Gorąco jest nie tylko na południu kraju, ale również na północy, w tym w Rovaniemi, które znane jest jako miejsce zamieszkania Świętego Mikołaja.

Upały nawet w domu Świętego Mikołaja

Upały nawet w domu Świętego Mikołaja

Źródło:
Reuters

W południowo-zachodniej Islandii doszło do erupcji wulkanu Sundhnukur na półwyspie Reykjanes. Miejscowe służby ewakuowały mieszkańców okolicznych miejscowości oraz turystów wypoczywających w kurortach. To już dziewiąty wybuch tego wulkanu od grudnia 2023 roku.

Erupcja wulkanu na Islandii. Ewakuowano mieszkańców i turystów

Erupcja wulkanu na Islandii. Ewakuowano mieszkańców i turystów

Źródło:
Reuters, The Mirror

Wtorek to kolejny burzowy dzień w Polsce. W województwach warmińsko-mazurskim i zachodniopomorskim zaobserwowano leje kondensacyjne, czyli zalążki trąb powietrznych.

Lej kondensacyjny w Kołobrzegu i nie tylko

Lej kondensacyjny w Kołobrzegu i nie tylko

Aktualizacja:
Źródło:
Sieć Obserwatorów Burz

W poniedziałek wschodnie stany USA nawiedziły silne opady, które wywołały powodzie. Woda pochłonęła życie co najmniej dwóch osób. Mieszkańcy i służby oceniają skalę zniszczeń i sprzątają po przejściu żywiołu.

"To było trochę postapokaliptyczne"

"To było trochę postapokaliptyczne"

Źródło:
CNN, CBS News