Mniszek lekarski - właściwości, przeciwwskazania. Jak odróżnić mniszka od mlecza?

● Mniszek lekarski bardzo często mylony jest z mleczem polnym. ● Mniszek od wieków wykorzystywany jest w medycynie ludowej. ● Jest to roślina w całości jadalna.

Łacińska nazwa tej rośliny to Taraxacum officinale. Nazywany jest mniszkiem pospolitym lub mniszkiem lekarskim. Pochodzi on z Europy, ale występuje na niemal całej półkuli północnej, a także w krajach Ameryki Południowej. Jak wygląda mniszek lekarski? Ma języczkowe kwiaty o średnicy do sześciu centymetrów. Łodyga dorasta do 40 centymetrów. Ma ząbkowane liście, które zwykle skupiają się w rozetce. Jego owoce zwieńczone są białym puszkiem. Kiedy kwitnie mniszek lekarski? Na wiosnę - mniej więcej od połowy kwietnia do końca maja.

Mniszek lekarski w Polsce nazywany jest również mleczem. Trzeba jednak pamiętać, że tak naprawdę są to dwie różne rośliny. Warto poznać różnice, żeby wiedzieć, jak odróżnić mniszka lekarskiego od mlecza.

Jak wygląda mlecz polny? Dorasta do wysokości nawet 150 centymetrów. Rośnie dość pospolicie na łąkach czy polach. Jego liście ułożone są na łodydze naprzemianlegle. Kwiaty są dość podobne do kwiatów mniszka - żółte, o średnicy do pięciu centymetrów.

Różnice między mleczem a mniszkiem:

Mniszek ma rozetę liści, mlecz ma liście wyrastające z łodygi,

Mniszek jest nieowłosiony, mlecz ma włosy na łodydze.

Mniszek ma jeden kwiat wyrastający z jednej łodygi kwiatowej, mlecz ma kilka koszyczków wyrastających z łodygi.

Mniszek kwitnie wiosną, mlecz - latem.

Z mniszka powstaje “dmuchawiec”.

W łodydze mniszka występuje mleczny, biały sok. Nie ma go w mleczu.

Mniszek lekarski od wieków wykorzystywany jest w medycynie ludowej. Napary z jego liści wykorzystywane były do leczenia schorzeń skóry. W Chinach wykorzystywano mniszka na reumatyzm. Stosowany był również do leczenia stanów zapalnych skóry i problemów żołądkowo-jelitowych. Zastosowanie i działanie mniszka lekarskiego są bardzo rozległe. Stosowany jest w środkach poprawiających apetyt, a jednocześnie jego napar ma pomagać na nudności.

Roślina ta wykorzystywana jest również w przemyśle spożywczym, ponieważ jest w całości jadalna. Ma wyższą zawartość błonnika pokarmowego i kwasów tłuszczowych niż szpinak czy sałata. Jest bogatym źródłem beta-karotenu, witaminy C i kompleksu witamin B. Jest też źródłem inuliny, która kiedy dostarcza się ją organizmowi z pokarmem, działa jak probiotyk i jest wskazane dla osób chorych na cukrzycę.

Spożywanie mniszka odradzane jest między innymi osobom z chorobami nerek czy pęcherzyka żółciowego. Jego spożycie może też zwiększać wydzielanie soku żołądkowego. Z tego powodu odradza się go osobom cierpiącym na nadkwaśność. Nie należy również spożywać zbyt dużych ilości mniszka. Jeżeli chorujesz lub przyjmujesz leki, zawsze przed spożyciem ziół skonsultuj się z lekarzem.

Mniszek lekarski jest rośliną miododajną. W sklepach można kupić więc miód mniszkowy. Jest on jednak dość drogi i nie jest dostępny powszechnie. Co ciekawe, uważa się go za jeden z najsłodszych miodów.

Właściwości miodu mniszkowego:

Wspomaga pracę układu trawiennego, pomaga na niestrawność.

Polecany przy problemach z wątrobą, nerkami, żołądkiem.

Wspiera odporność.

Syrop z mniszka lekarskiego

Taki domowej roboty syrop często określany jest jako miodek z mniszka. Syrop z mniszka polecany jest przede wszystkim na przeziębienia - bóle gardła.

Potrzebne będą kwiaty mniszka lekarskiego - około 400-500 sztuk. Należy je zebrać i rozłożyć pojedynczo na przykład na papierze. Pozostawić je tak na około godzinę. Dzięki temu wyjdą z nich owady. Kolejny krok to oczyszczenie ich. 

Jak zrobić syrop z mniszka lekarskiego? 

Wsyp kwiatki do garnka i zalej litrem wody. 

Zagotuj i gotuj przez około kwadrans na małym ogniu pod przykryciem. 

Garnek z zalanymi wodą kwiatami odstaw na dobę. Dzięki temu woda przejdzie aromatem kwiatów. 

Po dobie wodę odcedza się przez gazę do drugiego garnka. Kwiaty również odciska się przez gazę, a po odciśnięciu - wyrzuca. 

Do wody po kwiatach dodaje się kilogram cukru i sok z dwóch cytryn. 

Taką miksturę gotuje się od godziny do dwóch. Czas zależy od tego, jaką gęstość chcesz osiągnąć. 

Ostatni etap to przelanie syropu do wyparzonych słoików, zakręcenie ich i odstawienie do góry dnem.

Ta część mniszka lekarskiego jest źródłem kwasu kawowego. Są kraje, w których prażony mniszek jest zastępstwem dla kawy. Czy można jeść korzeń mniszka lekarskiego? Jest to jednak bardzo gorzka część rośliny, więc na surowo może nie być najsmaczniejsza.  Dlatego też polecane jest picie odwaru z korzenia mniszka.

Jak parzyć korzeń mniszka lekarskiego? Wystarczy łyżkę wysuszonych, rozdrobnionych korzeni zalać ćwierć litra wrzącej wody. Następnie dalej gotować na niewielkim ogniu przez około 10 minut. Pamiętaj, żeby przed wypiciem odwar przestudzić i przecedzić.

Do przygotowania takiej “kawy” potrzebny będzie korzeń mniszka lekarskiego. Zaleca się, aby był to korzeń wykopany jesienią. Pamiętaj też, żeby zbierać mniszka w miejscach oddalonych od zanieczyszczeń - przede wszystkim ulic i tras szybkiego ruchu. Korzeń trzeba odciąć, oczyścić i wysuszyć. Następnie należy przez kilka minut prażyć korzeń na patelni. Po wystudzeniu zmiel korzeń. Taki zmielony korzeń wsypuje się do szklanki i zalewa wrzątkiem. W smaku podobna jest do kawy zbożowej, ale zależy on od ilości zmielonego korzenia, który zalewa się wodą.

Na co pomaga herbata z mniszka lekarskiego? Napar z wysuszonych koszyczków kwiatowych mniszka poleca się na choroby naczyniowe, na przykład żylaki nóg i odbytu. Wystarczy łyżeczkę suszu zalać szklanką wrzątku i parzyć pod przykryciem przez około 15-20 minut. Przed wypiciem należy przecedzić. Odwar korzeni jest natomiast polecany na bóle wątrobowe, trawienie i zaparcia. Herbatka z mniszka znajduje też zastosowanie przy przeziębieniu. Wtedy na kaszel działać ma napar z kwiatów lub odwar z korzeni. Można również przygotować nalewkę z mniszka lekarskiego.

Poszczególne elementy mniszka lekarskiego można suszyć w dowolny sposób. Suszy się przede wszystkim korzenie, które należy wcześniej odciąć i oczyścić. Następnie można wystawić je na słońce, wykorzystać suszarnię lub piekarnik. Piekarnik powinien być ustawiony na jak najniższą temperaturę i nie można zapomnieć o lekkim uchyleniu drzwi, żeby wilgoć miała drogę ucieczki. Samo suszenie trwa do czasu, aż korzeń nie będzie giętki, a będzie łamał w palcach. 

Jeżeli mlecze lub mniszki rozprzestrzeniły się w twoim ogrodzie, to może być konieczne ich usunięcie. Najbardziej polecane jest po prostu wykopanie rozet liści. Jeżeli jest to dla ciebie zbyt czasochłonna metoda, można zastosować wtedy herbicydy selektywne, które zwalczają rośliny dwuliścienne.