Kamień Ołtarzowy Stonehenge pochodzi ze Szkocji, a nie z Walii

Stonehenge to najsłynniejsza megalityczna budowla na świecie. Znajduje się w pobliżu miasta Salisbury na południu Wielkiej Brytanii. Pierwszy etap budowy rozpoczął się 5 tys. lat temu, a kolejne zmiany wprowadzano przez 2 tys. lat.

Stonehenge jest nieustannie obiektem zainteresowania naukowców, szczególnie pod kątem pochodzenia i transportu poszczególnych kamieni. Choć nie jest jasne, kiedy Kamień Ołtarzowy trafił do Stonehenge, mógł zostać umieszczony w centralnej części podczas drugiej fazy budowy około 2620–2480 p.n.e.

Przez ostatnie sto lat uważano, że ikoniczny, sześciotonowy Kamień Ołtarzowy w sercu tego starożytnego miejsca pochodzi z Walii. Dopiero rok temu pojawiły się pierwsze wyniki badań wskazujące, że to nie jest prawda.

To było podstawą dla brytyjsko-australijskiego zespołu naukowców do przeprowadzenia dodatkowych badań. Chcieli ustalić, skąd dokładnie pochodzi słynny kamień, który jest piaskowcem. W tym celu naukowcy stworzyli "chemiczny odcisk palca". Przeprowadzili badania składu chemicznego i określili wiek ziaren mineralnych skały.

Okazało się, że wyniki odbiegały od składu chemicznego skał w Walii, a pokryły się bardzo dobrze ze składem skał pochodzących z północno-wschodniej Szkocji. - Te odkrycia są naprawdę niezwykłe. Obalają to, co sądzono przez ostatnie sto lat. Udało nam się ustalić, że ten ikoniczny kamień jest szkocki, a nie walijski - powiedział współautor badania, prof. Richard Bevins z Uniwersytetu Aberystwyth w Wielkiej Brytanii. - Nadal będziemy szukać, skąd dokładnie w północno-wschodniej Szkocji pochodzi Kamień Ołtarzowy - dodał.

Naukowcy ustalili też, że słynny kamień przebył drogę 700 kilometrów, zanim trafił w miejsce docelowe. – To odkrycie radykalnie poprawia naszą wiedzę na temat prehistorycznej łączności i technologii neolitycznej Wielkiej Brytanii – powiedział profesor geologii izotopowej Chris Kirkland.

- Biorąc pod uwagę ograniczenia technologiczne neolitu, nasze odkrycia rodzą fascynujące pytania o to, jak taki ogromny kamień mógł zostać przetransportowany na tak wielką odległość. Biorąc pod uwagę główne przeszkody lądowe na trasie z północno-wschodniej Szkocji na równinę Salisbury, transport morski jest jedną z możliwych opcji - powiedział Anthony Clarke z Timescales of Mineral Systems Group w Curtin University (Australia).

Zdaniem naukowców odległość 700 km, jaką pokonał kamień, jest najdłuższą zarejestrowaną podróżą dla jakiegokolwiek kamienia użytego w konstrukcji z tego okresu.

- Odległość, jaką przebył, jest zdumiewająca jak na tamte czasy. Chociaż celem naszych nowych, empirycznych badań nie było odpowiedzenie na pytanie, jak się tam dostał, wiemy, że istniały oczywiste fizyczne przeszkody w transporcie lądowym. Podróż morska również byłaby trudna - powiedział prof. Nick Pearce z Uniwersytetu Aberystwyth.

Dodał też, że najnowsze odkrycia otwierają nowy rozdział badań na temat poziomu organizacji społecznej w okresie neolitu na terenie prehistorycznej Brytanii. - Te odkrycia będą miały ogromne konsekwencje dla zrozumienia społeczności w czasach neolitu, ich poziomu łączności i systemów transportowych - powiedział Nick Pearce.

Sugestywna nazwa Kamienia Ołtarzowego pochodzi z XVII-wiecznej interpretacji angielskiego architekta Inigo Jonesa.

– Nazywa się go tak, ponieważ jest płaski jak stół, ale nie wiemy, do czego dokładnie był używany. Wiemy, że oświetla go zachodzące słońce w czasie przesilenia – wskazał Kirkland. - To naprawdę wyjątkowy pomnik – przyznał Bevins. – Istnieje mnóstwo niepewności co do tego, czym jest Kamień Ołtarzowy – podkreślił.

Badania Kamienia Ołtarzowego sfinansowane zostały przez Australian Research Council Discovery Project. Była to współpraca naukowa trzech instytucji naukowych: Uniwersytetu Aberystwyth, Uniwersytetu w Adelajdzie oraz University College London.