Wstępne ustalenia z sekcji zwłok wskazują, że przyczyną śmierci Slobodana Praljaka było zatrucie cyjankiem potasu - poinformowali w piątek holenderscy śledczy. Praljak, jeden z dowódców wojska bośniackich Chorwatów, popełnił w środę samobójstwo na sali sądowej.
W oświadczeniu śledczy napisali, że test toksykologiczny wykrył "we krwi Praljaka stężenie cyjanku potasu. Było to przyczyną zatrzymania akcji serca, które jest wskazane jako prawdopodobna przyczyna śmierci".
Wcześniej informowano jedynie, że w fiolce, której zawartość wypił Praljak, był "produkt chemiczny, który może wywoływać śmierć".
Samobójstwo po wyroku
Praljak w środę zażył truciznę na sali sądowej, gdy trybunał ogłosił, że podtrzymuje wobec niego karę 20 lat więzienia za zbrodnie wojenne podczas konfliktu chorwacko-bośniackiego z lat 1993-94, który wybuchł podczas wojny w BiH w latach 1992-95. Jego śmierć wywołała pytania o to, jak zdobył śmiertelną substancję i wniósł ją na salę.
Praljak, były wiceminister obrony Chorwacji i szef sztabu wojska bośniackich Chorwatów (HVO), w cywilu reżyser filmowy i teatralny, w 2013 roku został uznany wraz z pięcioma współoskarżonymi za winnego zbrodni wojennych i zbrodni przeciwko ludzkości, popełnionych na Bośniakach w Mostarze podczas wojny z lat 1992-95. W procesie apelacyjnym trybunał potwierdził w środę kary ogłoszone w 2013 roku.
Jak wynika z oświadczeniu prokuratura trybunału, potwierdzono między innymi, że Praljak i pięciu współoskarżonych należeli do "wspólnego przedsięwzięcia przestępczego" z władzami Chorwacji, dążącego do etnicznych czystek na bośniackich Muzułmanach poprzez zbrodnie przeciw ludzkości i inne zbrodnie wojenne.
Ich wspólnym celem było przejęcie kontroli nad terenami BiH, poprzez przymusowe wysiedlenia dziesiątek tysięcy bośniackich Muzułmanów, by ułatwić zjednoczenie narodu chorwackiego w Chorwacji i BiH.
Trybunał potwierdził, że wprowadzano ten plan w życie poprzez czystki etniczne bośniackich Muzułmanów m.in. w gminach: Gornji Vakuf, Jablanica, Prozor, Mostar, Ljubuszki, Stolac i Czapljina, między połową stycznia 1993 roku i kwietniem 1994 roku.
"Gmina po gminie siły HVO prowadziły operacje wojskowe, w tym rozpowszechnione i systematyczne ataki wymierzone w ludność cywilną. Te ataki doprowadziły do masowych aresztowań i uwięzienia tysięcy muzułmańskich cywilów, oddzielania mężczyzn od kobiet, dzieci i ludzi starszych, przetrzymywania w nieludzkich warunkach w sieci ośrodków zatrzymań HVO, zabójstw" - dodał prokurator.
Zniszczenie słynnego mostu
Trybunał podtrzymał, że HVO od czerwca 1993 roku prowadziło prawie 10-miesięczne oblężenie wschodniego Mostaru, gdzie dopuszczało się zbrodni na ludności cywilnej. Celem było szerzenie terroru wśród bośniackich Muzułmanów we wschodnim Mostarze. Ludność cywilna, która podwoiła się tam do 55 tysięcy osób w wyniku czystek etnicznych na Muzułmanach z zachodniego Mostaru i innych gmin, była poddawana nieustanemu ostrzałowi i zmuszona do życia w ekstremalnie trudnych warunkach.
Praljak był oskarżony o zniszczenie słynnego osmańskiego mostu w Mostarze, który zawalił się na skutek ostrzału moździerzowego w listopadzie 1993 roku. Według sądu pierwszej instancji ten czyn "wyrządził nieproporcjonalną krzywdę muzułmańskiej ludności cywilnej". W środę trybunał uznał jednak, że most był uzasadnionym celem wojskowym.
Jak czytamy w oświadczeniu prokuratora, wyrok potwierdził, że do międzynarodowego konfliktu zbrojnego doszło, gdyż Chorwacja sprawowała ogólną kontrolę nad HVO.
Chorwacja zwolniła oficerów chorwackiej armii, by dowodzili siłami HVO w BiH, zapewniała wsparcie logistyczne i wysyłała siły chorwackiej armii do BiH, by bezpośrednio uczestniczyły w konflikcie.
Podtrzymano, że główni członkowie ówczesnego przywództwa, w tym prezydent Franjo Tudjman, minister obrony Gojko Szuszak i generał Janko Bobetko mieli wspólny celi, jakim było dokonanie czystek etnicznych na bośniackich Muzułmanach i przyczynili się do jego realizacji.
Sprawa sześciu byłych przywódców samozwańczego państwa Chorwatów bośniackich - proklamowanej w 1993 roku "Herceg-Bośni" - była ostatnim procesem przed trybunałem.
Chorwaci przez większą część wojny w BiH byli sojusznikami Bośniaków w walce z siłami serbskimi. Jednak od kwietnia 1993 roku wspierani militarnie i politycznie przez Zagrzeb prowadzili także wojnę z Bośniakami, zakończoną 1 marca 1994 roku podpisaniem układu o utworzeniu federacji muzułmańsko-chorwackiej w BiH.
Autor: mm//kg / Źródło: PAP, Reuters