Nowe dokumenty w sprawie zbrodni katyńskiej opublikowała w piątek rosyjska "Nowaja Gazieta". Mogą one pomóc w uściśleniu daty decyzji Józefa Stalina o rozstrzelaniu polskich oficerów w 1940 roku.
Dokumenty odnalezione przez profesor Natalię Lebiediewą w Rosyjskim Państwowym Archiwum Historii Społeczno-Politycznej to opatrzone klauzulą "ściśle tajne" listy szefa NKWD Ławrientija Berii i szefa partii komunistycznej na Ukrainie Nikity Chruszczowa do Stalina o wysłaniu na Syberię 22-25 tys. członków rodzin Polaków, "podlegających rozstrzelaniu".
Chruszczow i Beria napisali do Stalina 29 lutego 1940 roku
Pierwszy z listów, podpisany przez Berię i Chruszczowa, datowany 29 lutego 1940 roku, ma numer 793/b. Drugi, skierowany do Stalina, podpisany przez samego Berię i dotyczący rozstrzelania polskich jeńców, nosi numer 794/b.
"Pojawiła się możliwość odpowiedzenia na pytanie, kiedy zredagowano pierwszą wersję decyzji o straceniu 22 tys. Polaków" - zaznacza "Nowaja Gazieta".
Redakcja przypomina jednocześnie, że ostateczna wersja listu Berii w sprawie egzekucji oficerów nie ma konkretnej daty, a tylko adnotację o sporządzeniu jej w marcu.
"Teraz żadne preteksty im już nie pozostały: tego samego dnia, co pierwszą wersję listu w sprawie rozstrzelania (794/b - red.), zarejestrowano też list Berii i Chruszczowa do Stalina o konieczności wysłania na Syberię od 22 do 25 tys. członków rodzin, wszystkich podlegających rozstrzelaniu" - podkreśla "Nowaja Gazieta".
Według niej "po ujawnieniu listu Berii i Chruszczowa z 29 lutego o numerze 793/b staje się oczywiste, że pierwsza wersja listu Berii do Stalina o numerze 794/b mogła być napisana nie wcześniej niż 29 lutego. Nie mogła być również napisana później, gdyż jak oświadczył szef zarządu rejestracji i zasobów archiwalnych Federalnej Służby Bezpieczeństwa Federacji Rosyjskiej W. Christoforow, dokumenty o numerach 795/b i 796/b noszą także datę 29 lutego".
Historyk prof. Wojciech Materski z Instytutu Studiów Politycznych PAN uważa, że odkrycie Lebiediewej pozwala przybliżyć czas sformułowania notatki Berii do Stalina o rozstrzelaniu polskich jeńców.
Jak przypomniał, obecny stan wiedzy historyków pozwala określić, że notatka ta została napisana najprawdopodobniej przed 3 marca 1940 r., następnie w formie uchwały została podpisana przez Stalina i jego politbiuro 5 marca. Decyzję o zastosowaniu wobec "najwyższego wymiaru kary - rozstrzelania" Beria uzasadnia tym, że przetrzymywani jeńcy są "zatwardziałymi, nie rokującymi poprawy wrogami władzy radzieckiej". Beria stwierdza także, że każdy z jeńców "oczekuje oswobodzenia, by uzyskać możliwość aktywnego włączenia się w walkę przeciwko władzy radzieckiej".
Autor: adso//rzw / Źródło: PAP