Mimo upływu lat są dobrze zachowane, jednak do tej pory niewielu je widziało. Rękopisy słynnej romskiej poetki Papuszy właśnie trafiły do zbiorów Wojewódzkiej i Miejskiej Biblioteki w Gorzowie Wielkopolskim. Kto będzie mógł je zobaczyć?
Papusza to Bronisława Wajs, romska poetka. Odkrywcą jej talentu był Jerzy Ficowski, polski eseista, uczestnik Powstania Warszawskiego oraz znawca kultury żydowskiej i romskiej.
Dotychczas rękopisy Papuszy posiadał Edward Dębicki, romski artysta i prezes Stowarzyszenia Twórców i Przyjaciół Kultury Cygańskiej im. Bronisławy Wajs Papuszy. Jakiś czas temu przekazał je wojewodzie lubuskiemu, a ten postanowił je powierzyć Wojewódzkiej i Miejskiej Biblioteki Publicznej im. Z. Herberta.
- Mam nadzieję, że będą one skarbnicą wiedzy dla tych ludzi, którzy na co dzień zajmują się kulturą cygańską – powiedział podczas uroczystego przekazania materiałów Roman Sondej, dyrektor generalny Lubuskiego Urzędu Wojewódzkiego w Gorzowie Wielkopolskim.
Dyrektor biblioteki zapewnił, że rękopisy Papuszy będą udostępnianie naukowcom i badaczom twórczości romskiej poetki do nowych opracowań jej dorobku artystycznego. - Być może ukażą się – taką mam nadzieję – na przykład nowe tłumaczenia jej wierszy, bo znamy je tylko z wersji Jerzego Ficowskiego (...) Oczywiście sam język, w jaki sposób pisała, to wszystko widać dopiero w oryginale. W tych dokumentach, w tych listach, w tej korespondencji, którą dzisiaj otrzymujemy – powiedział Sławomir Szenwald.
W przekazanym bibliotece zbiorze znajduje się pamiętnik Papuszy liczący blisko 200 stron oraz zbiór około 130 różnych listów, pism, kopert i widokówek z lat 40. i 50. minionego wieku. Korespondencja ta była skierowana głównie do Jerzego Ficowskiego. Materiały te są w czytelne i mimo upływu lat zachowane w dobrym stanie.
Tęsknota za taborowym życiem
Bronisława Wajs urodziła się prawdopodobnie w 1908 r. w Lublinie. Po dramatycznych wojennych wędrówkach m.in. na Wołyniu trzy lata mieszkała w Żaganiu, by następnie w 1954 r. osiąść na stałe w Gorzowie Wlkp. Zmarła w 1987 r. w Inowrocławiu.
Papusza jest uznawana za najwybitniejszą cygańską poetkę, która w swojej poezji nie czerpała z żadnych wzorców. Wyrażała w niej swoje myśli i przeżycia w jedyny, oryginalny dla siebie sposób. Poezja Papuszy inspirowana była przyrodą i tęsknotą za młodością oraz taborowym życiem. Jej poetycki talent odkrył poeta i cyganolog Jerzy Ficowski podczas wspólnych wędrówek z Cyganami w 1949 roku.
Twórczość Papuszy obejmuje kilkadziesiąt utworów zebranych w trzech tomikach: "Pieśni Papuszy" (1956), "Pieśni mówione" (1973) i wydanym pośmiertnie tomie wierszy pt. "Lesie, ojcze mój" (1990).
W Gorzowie Wielkopolskim imię Papuszy nosi jedna z ulic na osiedlu Górczyn, a jej pomnik znajduje się w parku Wiosny Ludów, na tyłach biblioteki wojewódzkiej. Został odsłonięty w 2007 r.
"Życie Papuszy to historia przypadku". PRZECZYTAJ ROZMOWĘ>>>
Autorka/Autor: aa/gp
Źródło: PAP/TVN24
Źródło zdjęcia głównego: LUW