W wieku 95 lat zmarła Alfreda Markowska, polska Romka, która podczas II wojny światowej uratowała około 50 romskich i żydowskich dzieci. O śmierci "babci Nonci" poinformował Urząd Miasta Gorzowa Wielkopolskiego. To w tym mieście zamieszkała po wojnie.
Alfreda Markowska urodziła w 1926 r. się w cygańskim taborze w okolicach Stanisławowa (obecnie Ukraina). W 1941 r. Niemcy wymordowali jej rodzinę: rodziców, rodzeństwo i dalszych krewnych.
Ona trafiła do Rozwadowa pod Stalową Wolą do obozu pracy o stosunkowo lekkim reżimie, gdzie wyszła za mąż. Razem trafili do lubelskiego getta. Z niego przewieziono ich do Łodzi, a z niej do Bełżca. Z tego ostatniego miejsca uciekli i wrócili do Rozwadowa.
Dzięki fałszywym dokumentom ratowała im życie
Dzięki dokumentom zaświadczającym pracę na kolei, mogła w miarę bezpiecznie oddalać się od Rozwadowa, realizując misję ratowania romskich i żydowskich dzieci z miejsc pogromów i transportów do obozów. Wyrabiała im fałszywe dokumenty i zaświadczenia o pracy, a następnie umieszczała w rodzinach romskich lub wyszukiwała inne miejsca schronienia. Niektóre z nich wychowywała sama. W sumie uratowała około 50 dzieci. Po wojnie wędrowała z taborem szlakami Pomorza i ziem zachodnich, aby ostatecznie zatrzymać się w Gorzowie Wielkopolskim, w którym mieszkała do śmierci.
Pierwsza Romka z Krzyżem Komandorskim
Za bohaterstwo i odwagę Alfreda Markowska otrzymała w 2006 r. z rąk prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski. Było to pierwsze tak wysokie odznaczenie państwowe przyznane romskiej kobiecie.
W 2016 roku, decyzją gorzowskich radnych, "babcia Noncia" otrzymała swoje mieszkanie przy ulicy Dąbrowskiego na własność. Rada Miasta była jednomyślna. Akt notarialny podpisano 8 kwietnia, w Światowy Dzień Romów.
Rok później, decyzją gorzowskich radnych - również jednogłośnie - została Honorową Obywatelka Miasta Gorzowa Wielkopolskiego. - Jestem ogromnie zadowolony. Mieszkająca w naszym mieście romska Irena Sendlerowa w pełni na to zasługuje – mówił wówczas prezydent miasta Jacek Wójcicki. W maju 2017 roku w Gorzowie odsłonięto mural z jej podobizną. Portret Alfredy Markowskiej powstał na jednej ze ścian Szkoły Podstawowej nr 1 w Gorzowie, w której od dziesięcioleci uczą się romskie dzieci. Malowidło o wymiarach 3x3 metry przedstawia "babcię Noncię" siedzącą na krześle. W tle są motywy cygańskiego taboru w formie cieni, a u dołu kwiaty. Autorem projektu muralu jest gorzowianin Leszek Michta.
Autorka/Autor: FC/gp
Źródło: TVN 24 Poznań
Źródło zdjęcia głównego: Łukasz Kulczyński/Urząd Miasta Gorzowa