Nepotyzm – na czym polega i dlaczego uważany jest za zjawisko patologiczne

Źródło:
TVN 24
PSL o "tłustych kotach" na wysokich stanowiskach w spółkach Skarbu Państwa
PSL o "tłustych kotach" na wysokich stanowiskach w spółkach Skarbu PaństwaTVN24
wideo 2/6
PSL o "tłustych kotach" na wysokich stanowiskach w spółkach Skarbu PaństwaTVN24

Nepotyzm to zjawisko polegające na faworyzowaniu ludzi, z którymi wiążą kogoś koneksje rodzinne, przy obsadzaniu stanowisk w instytucjach państwowych, zakładach pracy, szkolnictwie wyższym itp. 

Praktyka nepotyzmu sięga średniowiecza, gdy hierarchowie kościelni obsadzali ważne stanowiska w strukturach kościoła swoimi nieślubnymi dziećmi.Współcześnie nepotyzm definiowany jest jako faworyzowanie członków rodziny przy obsadzaniu stanowisk w przedsiębiorstwach, organizacjach państwowych, szkolnictwie wyższym itd.Nepotyzm oceniany jest negatywnie ze względu na wątpliwości, czy powierzenie członkowi rodziny stanowiska wynika z merytorycznej oceny jego kompetencji.Nepotyzm pociąga ze sobą wiele konsekwencji negatywnych dla funkcjonowania organizacji i z tego względu uznawany jest za zjawisko patologiczne.

Nepotyzm – co to jest?

Nepotyzm [z łac. nepos „wnuk”, „bratanek”, „siostrzeniec”] to termin oznaczający faworyzowanie krewnych przy obsadzaniu atrakcyjnych stanowisk w biznesie, polityce, szkolnictwie i innych obszarach życia społecznego. Nepotyzm jest zjawiskiem ocenianym negatywnie, sprzyja bowiem korupcji i nadużywaniu swojego stanowiska do wspierania krewnych bez względu na ich kompetencje. Kluczowe są tu więc koneksje rodzinne, a nie rzeczywiste umiejętności potrzebne do pełnienia danej funkcji czy piastowania stanowiska.

W swoim pierwotnym znaczeniu, sięgającym średniowiecza, nepotyzm oznaczał nadawanie przez wysoko postawionych duchownych – papieży i biskupów – przywilejów swoim nieślubnym synom (nazywanych dla niepoznaki siostrzeńcami). Otrzymywali oni święcenia kardynalskie, a w niektórych przypadkach zapewniano w ten sposób ciągłość dynastyczną na stanowisku papieża. 

Nepotyzm to nadużycie władzy

Nepotyzm jest nadużyciem życia publicznego, wiąże się bowiem z nieuzasadnionym osiąganiem korzyści materialnych i innych przywilejów ze względu na więzy krwi. To z kolei zaburza sprawiedliwe relacje społeczne, dając przewagę rodzinie przy zdobywaniu pracy i dóbr materialnych. Obsadzanie stanowisk w demokratycznym państwie powinno z założenia opierać się na równym traktowaniu oraz merytorycznej ocenie kwalifikacji i kompetencji kandydatów.

Przydzielanie ich członkom rodziny rodzi pytanie, czy taki wybór jest podyktowany bezstronną oceną kandydata, czy koneksjami. Pojawiają się także wątpliwości, w jakim stopniu taka decyzja pozwala osiągnąć korzyści finansowe osobie decydującej o wsparciu swojego krewnego.

Nepotyzm w Polsce

W Polsce przykłady nepotyzmu najbardziej widoczne są w takich obszarach życia publicznego i społecznego, jak polityka, administracja publiczna, uczelnie, korporacje zawodowe (głównie prawnicze i lekarskie).

W przeprowadzonym w 2012 roku przez CBOS badaniu 70 proc. respondentów było zdania, że życie rodzinne i zawodowe powinny być rozdzielone, a tylko 24 proc. stwierdziło, że z rodziną pracuje się dobrze, bo można jej ufać. Z kolei 61 proc. respondentów deklarowało, iż nie powinno się przyjmować krewnych do pracy w instytucjach państwowych lub publicznych, ponieważ nie można obiektywnie ocenić ich kompetencji. 41 proc. badanych było zdania, iż zatrudnianie rodziny oznacza konflikt interesów, ponieważ rodzina zwykle jest w jakimś stopniu powiązana ze sobą finansowo.

Nepotyzm w polityce

Nepotyzm w życiu politycznym oznacza niesprawiedliwy rozdział dóbr politycznych, w którym faworyzuje się krewnych, wykorzystując do tego swoje stanowisko w strukturach władzy. Przykładami korzyści osiąganych dzięki nepotyzmowi w polityce są m.in. czerpanie korzyści z działalności podmiotów państwowych, obsadzanie krewnych w radach nadzorczych spółek Skarbu Państwa, preferencyjne traktowanie rodziny w ramach przetargów czy prywatyzacji własności państwowej.

Nepotyzm w polityce wzbudza szczególnie silne emocje, ponieważ zatrudnianie członków rodziny na stanowiskach państwowych wiąże się z zarządzaniem pieniędzmi publicznymi, ryzyko nie dotyczy więc prywatnego majątku. W związku z tym w urzędach państwowych, samorządach, na niektórych stanowiskach na uczelniach państwowych i w spółkach Skarbu Państwa oficjalnie funkcjonuje oficjalny zakaz zatrudniania krewnych.

Przejawy nepotyzmu są, zdaniem Polaków, powszechne wśród elit politycznych. 85 proc. uczestników badania CBOS z 2014 r. wskazało na wyższych urzędników państwowych i polityków jako na osoby, które często zatrudniają swoich krewnych, kolegów i znajomych w urzędach, spółkach, bankach itp., a 77 proc. było zdania, że często załatwiają oni kontrakty i zamówienia rządowe rodzinie i znajomym. Załatwianie przez polityków pracy krewnym bardzo szkodzi moralności publicznej w ocenie 65 proc. respondentów.

Nepotyzm w pracy

Zatrudnianie członków rodziny, czyli „załatwianie komuś pracy”, budzi nieufność, czy wybór był podyktowany względami merytorycznymi. Wątpliwości wynikają z faktu, że ocena kompetencji krewnego jest obiektywnie trudna oraz z faktu, że rodzina powiązana jest zależnościami majątkowymi, rodzi się więc podejrzenie, że decydent odnosi korzyści finansowe z zatrudnienia krewnego na konkretnym stanowisku. 

Wśród negatywnych konsekwencji nepotyzmu w pracy można wymienić: – straty finansowe – wynikają z braku odpowiednich kompetencji osób zatrudnionych na danym stanowisku dzięki znajomościom; – nieprawidłową kulturę pracy – rywalizacja, konflikty, plotki w środowisku zawodowym, brak zaangażowania i zaufania ze strony zespołu, poczucie braku sprawiedliwości, negatywna ocena zatrudnienia osoby z polecenia.

Nepotyzm a kumoterstwo

Pochodną nepotyzmu jest kumoterstwo. To nadużywanie władzy przez wpływowe osoby polegające na faworyzowaniu znanych sobie ludzi przy podziale stanowisk. W tym przypadku chodzi nie tylko o krewnych, ale też znajomych, przyjaciół, ludzi należących do określonych grup. 

Czy nepotyzm jest przestępstwem?

Nepotyzm uważany jest za rodzaj korupcji, nie zalicza się jednak do przestępstw. Podobnie jest z kumoterstwem i konfliktem interesów.

Autorka/Autor:red.

Źródło: TVN 24

Źródło zdjęcia głównego: Shutterstock

Pozostałe wiadomości

"Na pływalni Polonez OSiR Targówek przy ulicy Łabiszyńskiej 20 na Targówku korzystający z basenu dorośli i dzieci zatruli się chlorem. Poszkodowane są już 23 osoby" - poinformowała Wojewódzka Stacja Pogotowia Ratunkowego "Meditrans" w Warszawie. Ewakuowano 60 osób. Są wstępne wyniki badania próbek powietrza i wody.

21 osób z basenu trafiło do szpitali. Strażacy pobrali próbki wody 

21 osób z basenu trafiło do szpitali. Strażacy pobrali próbki wody 

Źródło:
tvnwarszawa.pl

Niemal jednogłośnie Sejm odwołał dwie członkinie Państwowej Komisji do spraw pedofilii. Domagała się tego przewodnicząca komisji. Zarzuty przedstawiono na wyjątkowym, bo utajnionym posiedzeniu Sejmu. Dotyczą mobbingu i niegospodarności. Posłowie uznali je za poważne.

Dwie członkinie komisji ds. pedofilii odwołane. "Były tam informacje, które były po prostu przerażające"

Dwie członkinie komisji ds. pedofilii odwołane. "Były tam informacje, które były po prostu przerażające"

Źródło:
Fakty TVN

Ross Davidson, były wokalista zespołu Spandau Ballet, został uznany w czwartek przez sąd w Wielkiej Brytanii winnym gwałtu i napaści na tle seksualnym. Były piosenkarz, który był frontmanem zespołu w latach 2017-2019 pod pseudonimem Ross Wild, nie wyraził żadnych emocji, gdy odczytano wyrok - pisze "Guardian".

Tłumaczył, że to była "zabawa w sen". Znany muzyk uznany winnym gwałtu i napaści seksualnej

Tłumaczył, że to była "zabawa w sen". Znany muzyk uznany winnym gwałtu i napaści seksualnej

Źródło:
"The Guardian"

Martwe małże wypełniły chorwacką zatokę Mali Ston. W niektórych hodowlach zginęło prawie 90 procent mięczaków. Pomór zwierząt ma być powiązany z rekordowo wysoką temperaturą wód Adriatyku.

Zginęło 90 procent małży. "Bezprecedensowa katastrofa" w Chorwacji

Zginęło 90 procent małży. "Bezprecedensowa katastrofa" w Chorwacji

Źródło:
PAP

W wiosce olimpijskiej są tysiące sportowców z całego świata. Wszystkich trzeba przenocować, nakarmić i zapewnić im dobre warunki do wypoczynku i treningu. Uwagę zwracają łóżka. Są tekturowe.

Tak wyglądają pokoje w wiosce olimpijskiej. Łóżka z tektury

Tak wyglądają pokoje w wiosce olimpijskiej. Łóżka z tektury

Źródło:
Fakty TVN

Sejm zlecił w piątek NIK przeprowadzenie kontroli w Krajowej Radzie Radiofonii i Telewizji. - To jest rzecz, która została użyta po raz drugi w ciągu 30 lat działalności parlamentu - komentował w "#BezKitu" Mirosław Suchoń (Polska 2050). Krzysztof Kwiatkowski (KO) ocenił, że prezes NIK Marian Banaś w tej kwestii "ma ułatwione zadanie". Minister nauki i szkolnictwa wyższego Dariusz Wieczorek (Lewica) mówił o dostępności akademików i przyszłości Collegium Humanum.

"To jest rzecz, która została użyta po raz drugi w ciągu 30 lat działalności parlamentu"

"To jest rzecz, która została użyta po raz drugi w ciągu 30 lat działalności parlamentu"

Źródło:
TVN24, PAP

Podczas dyskusji w Sejmie dotyczącej projektu uchwały w sprawie zlecenia NIK przeprowadzenia kontroli działalności Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji wicemarszałkini wyłączyła posłowi PiS Markowi Suskiemu mikrofon. - Dziwię się, że poseł z takim doświadczeniem i opanowaniem tak bardzo nie panuje nad swoimi emocjami i obraża nas tu wszystkich - powiedziała Dorota Niedziela.

Suski z wyłączonym mikrofonem, bo "nie panował nad emocjami". Posłowie krzyczeli "hańba"

Suski z wyłączonym mikrofonem, bo "nie panował nad emocjami". Posłowie krzyczeli "hańba"

Źródło:
TVN24/PAP

- Jeśli nie przekonamy naszych kolegów z PSL do tego, żeby choćby wstrzymali się od głosowania albo nie wzięli w nim udziału, to wyniki będą się powtarzać - oceniła wiceministra edukacji Joanna Mucha (Polska 2050-Trzecia Droga). Odniosła się do projektu nowelizacji Kodeksu karnego dotyczącego dekryminalizacji aborcji, który ponownie znalazł się w Sejmie. Poseł KO Marcin Bosacki powiedział, że jest "nieco bardziej optymistyczny".

"Mam nadzieję, że znajdzie się w PSL większa grupa, która zagłosuje z nami, a nie z opozycją"

"Mam nadzieję, że znajdzie się w PSL większa grupa, która zagłosuje z nami, a nie z opozycją"

Źródło:
TVN24

Do silnego wstrząsu doszło na włoskich Polach Flegrejskich. Wstrząsy o magnitudzie 4,0 były odczuwalne w sąsiednim Neapolu. Chociaż nie doszło do poważnych uszkodzeń, aktywność sejsmiczna w tych okolicach budzi niepokój mieszkańców.

Wstrząsy w rejonie najgroźniejszego superwulkanu Europy

Wstrząsy w rejonie najgroźniejszego superwulkanu Europy

Źródło:
PAP, ANSA, tvnmeteo.pl

W piątek wieczorem doszło do wypadku, w którym zginął 55-letni pracownik kopalni wapienia w Rogaszynie (Łódzkie). Mężczyzna został przysypany urobkiem wapienia. Po częściowym odkopaniu poszkodowanego lekarz pogotowia stwierdził jego zgon.

Nie żyje mężczyzna przysypany urobkiem mielonego wapienia

Nie żyje mężczyzna przysypany urobkiem mielonego wapienia

Źródło:
PAP

Rekordowa fala ulewnych deszczy nawiedziła północno-wschodnie regiony Japonii, powodując powodzie i osuwiska ziemi. Japońskie władze poinformowały o co najmniej dwóch ofiarach śmiertelnych.

Woda porwała radiowóz. Nie żyje policjant

Woda porwała radiowóz. Nie żyje policjant

Źródło:
PAP, Reuters, The Japan Times, Kyodo News

Do poważnego wypadku doszło pod Pułtuskiem. Z wraków wydobywał się dym. W jednym z aut siedziała kobieta, w drugim kilkuletnia dziewczynka. Obie były ranne i potrzebowały pomocy. Uczynili to policjanci, przejeżdżający obok.

Wraki aut dymiły. "W jednym, w foteliku siedziała ranna, płacząca kilkuletnia dziewczynka"

Wraki aut dymiły. "W jednym, w foteliku siedziała ranna, płacząca kilkuletnia dziewczynka"

Źródło:
tvnwarszawa.pl

BBC opisuje przypadek indyjskiego robotnika ze stanu Madhya Pradesh. Jego ostatnie znalezisko - niemal 20-karatowy diament o wartości szacowanej w przeliczeniu na niemal 400 tysięcy złotych - pozwoli nie tylko spłacić długi, ale zapewni też lepszy los całej dużej rodzinie mężczyzny. 

Wykopał diament wart prawie 400 tysięcy złotych. "Zobaczyłem coś, co przypominało kawałek szkła"

Wykopał diament wart prawie 400 tysięcy złotych. "Zobaczyłem coś, co przypominało kawałek szkła"

Źródło:
BBC

Sejm uchwalił nowelizację ustawy w sprawie "renty wdowiej". W głosowaniu przyjęto rządowe poprawki.  

"Renta wdowia" z rządowymi poprawkami

"Renta wdowia" z rządowymi poprawkami

Źródło:
PAP

Sejm poparł poprawki Senatu do ustawy o prawie autorskim. Teraz będzie czekała na podpis prezydenta Andrzeja Dudy.

Ustawa o prawie autorskim. Jest decyzja posłów

Ustawa o prawie autorskim. Jest decyzja posłów

Źródło:
tvn24.pl, PAP

Rada Wydawców Stowarzyszenia Gazet Lokalnych z nadzieją przyjęła poprawki Senatu do ustawy o prawie autorskim wzmacniające pozycję wydawców w negocjacjach z big techami - czytamy w oświadczeniu rady na portalu X. W piątek Sejm zadecydował, że projekt ustawy z poprawkami trafi na biurko prezydenta.

"Tylko w ten sposób uratujemy lokalne media i lokalną demokrację"

"Tylko w ten sposób uratujemy lokalne media i lokalną demokrację"

Źródło:
tvn24.pl

Sejm poparł poprawki Senatu do ustawy o prawie autorskim, która jest wdrożeniem przepisów unijnej dyrektywy, regulującej kwestie wynagrodzenia za wykorzystywanie utworów. Zgodnie z przyjętymi poprawkami to prezes Urzędu Komunikacji Elektronicznej będzie mediatorem w sporach między wydawcami a big techami. Wcześniej wydawcy i redakcje apelowały, by wyższa izba zmieniła uchwalone w Sejmie niekorzystne przepisy tak, by łatwiej było negocjować z platformami cyfrowymi.

Nowelizacja prawa autorskiego. O co w niej chodzi

Nowelizacja prawa autorskiego. O co w niej chodzi

Źródło:
tvn24.pl

Brytyjskie media rozpisują się o niewielkiej wyspie Drake'a, która właśnie trafiła na sprzedaż. Znajdująca się niedaleko Plymouth wysepka ma bogatą historię, ale największe emocje budzi fakt, że ma być nawiedzona.

Nawiedzona wyspa trafiła na sprzedaż. "Widziałem już wystarczająco dużo"

Nawiedzona wyspa trafiła na sprzedaż. "Widziałem już wystarczająco dużo"

Źródło:
Sky News, ENEX, The Independent, Plymouth Live

Sejm przyjął w piątek ustawę w sprawie użycia broni przez polskie służby. Dopuszcza między innymi użycie wojska do samodzielnych działań w czasie pokoju na terytorium kraju. Ustawa trafi teraz na biurko prezydenta.

Sejm przyjął ustawę w sprawie użycia broni przez polskie służby

Sejm przyjął ustawę w sprawie użycia broni przez polskie służby

Źródło:
tvn24.pl, TVN24, PAP

Policjanci z Kalisza (woj. wielkopolskie) zatrzymali 61-letniego mężczyznę, który miał namalować na ścieżce wzdłuż rzeki obraźliwe napisy i symbole. Kaliszanin usłyszał zarzut nawoływania do popełnienia zbrodni zabójstwa premiera Donalda Tuska i ministra sprawiedliwości Adama Bodnara. Podejrzany nie przyznał się do zarzucanych mu czynów.

Miał nawoływać do zabójstwa Donalda Tuska i Adama Bodnara. Został zatrzymany

Miał nawoływać do zabójstwa Donalda Tuska i Adama Bodnara. Został zatrzymany

Źródło:
PAP

"To takie ohydne", "to absolutnie nie pomaga zdławić tej historii" - to reakcje internautów na informację, że amerykańska agencja Associated Press usunęła ze swojej strony tekst na temat J.D. Vance'a. Był to fact-check dementujący pewną plotkę o kandydacie na republikańskiego wiceprezydenta. Skąd się wzięła? Wyjaśniamy.

Agencja AP usunęła tekst na temat J.D. Vance'a. O co chodzi

Agencja AP usunęła tekst na temat J.D. Vance'a. O co chodzi

Źródło:
Konkret24

Przed nami dynamiczny pogodowo weekend. Miejscami termometry pokażą nawet 32 stopnie, ale nad krajem będzie wędrował front przynoszący opady i burze. Kolejne dni przyniosą spokojniejszą, ale miejscami chłodniejszą aurę.

W weekend nadciągnie żar. A co czeka nas później?

W weekend nadciągnie żar. A co czeka nas później?

Źródło:
tvnmeteo.pl

Osoby wypłacające pieniądze na poczcie, nawet stosunkowo niewielkie sumy, rzekomo muszą wypełniać deklaracje do urzędu skarbowego i określić przeznaczenie pieniędzy - piszą internauci w mediach społecznościowych. To nieprawda, nie ma takiego obowiązku.

Deklaracja do skarbówki przy wypłacie na poczcie? "Muszę kategorycznie zaprzeczyć"

Deklaracja do skarbówki przy wypłacie na poczcie? "Muszę kategorycznie zaprzeczyć"

Źródło:
Konkret24
Ujawniamy braki w sprawozdaniu finansowym PiS. Hermeliński: to dowód dla PKW

Ujawniamy braki w sprawozdaniu finansowym PiS. Hermeliński: to dowód dla PKW

Źródło:
tvn24.pl
Premium

Przy użyciu sztucznej inteligencji z wykorzystaniem kompilacji archiwalnych, pokolorowanych zdjęć powstał film o Warszawie. Ma pokazywać, jak wyglądało miasto przed drugą wojną i w trakcie okupacji. Eksperyment wzbudził ogromne zainteresowanie w sieci. Jednak eksperci alarmują, że produkcja może wprowadzać w błąd. Materiał Ewy Wagner z magazynu "Polska i Świat" w TVN24.

Film o dawnej Warszawie stworzony przez sztuczną inteligencję. Eksperci: to groźne

Film o dawnej Warszawie stworzony przez sztuczną inteligencję. Eksperci: to groźne

Źródło:
TVN24

"W tym tygodniu w Niemczech zakazana została litera C" - wpis z takim komunikatem niesie się w polskiej sieci. I wprowadza w błąd. Bo wcale nie chodzi o literę. Wyjaśniamy.

W Niemczech "zakazano litery C"? O jaki symbol chodzi

W Niemczech "zakazano litery C"? O jaki symbol chodzi

Źródło:
Konkret24