Najnowsze Abramsy już w Polsce. Szef MON: docelowo będziemy mieć 250 takich czołgów

Szef MON Władysław Kosiniak-Kamysz poinformował w sobotę wieczorem, że pierwsze czołgi wersji M1A2SEPv3 Abrams są już w Polsce. "Pierwsze czołgi wersji M1A2SEPv3 ABRAMS są już w Polsce. 28 Abramsów, po transporcie drogą morską, przejdzie przegląd, a potem trafią na służbę do Wojska Polskiego. Docelowo będziemy mieć 250 takich Abramsów" - napisał na platformie X Kosiniak-Kamysz. M1A2SEPv3 to najnowsza wersja amerykańskiego czołgu Abrams.

To pierwsza dostawa Abramsów w najnowszej wersji dla Wojska Polskiego. Łącznie MON kupiło 250 takich wozów za ok. 4,75 mld dolarów. W polskiej armii jest już 116 Abramsów w starszym wariancie.

Ministerstwo Obrony Narodowej w ostatnich latach dwa razy zamawiało Abramsy w USA. Najpierw, w kwietniu 2022 roku podpisano kontrakt na 250 czołgów w najnowszej wersji M1A2SEPv3 z terminem dostaw w latach 2025-26. Z kolei w styczniu zamówiono 116 Abramsów w starszym, pochodzącym z drugiej połowy lat 80. XX wieku wariancie M1A1, ale za to z szybszym terminem dostawy - ta umowa została już zrealizowana, ostatnie czołgi przywieziono do Polski pod koniec czerwca 2024 r.

Kontrakt z kwietnia 2022 roku, w ramach którego właśnie nastąpiła pierwsza dostawa czołgów, obejmował 250 Abramsów wraz ze sprzętem towarzyszącym, w tym 26 wozów zabezpieczenia technicznego M88A2 Hercules oraz 17 mostów towarzyszących M1074 Joint Assault Bridge, do tego pakiety szkoleniowy i logistyczny oraz zapas amunicji.

Umowa była warta około 4,75 mld dolarów netto. Została zawarta w procedurze pilnej potrzeby operacyjnej, która pozwala MON kupować uzbrojenie bez potrzeby prowadzenia konkurencyjnego postępowania. Jeszcze w 2022 roku, wobec inwazji Rosji na Ukrainę, ówczesny minister obrony Mariusz Błaszczak deklarował, że będzie dążył do przyspieszenia dostaw, te jednak rozpoczęły się, tak jak przewidziano w umowie w 2025 roku, i mają potrwać do roku następnego. Udało się natomiast sprowadzić do Polski 28 należących do armii USA czołgów Abrams w nieco starszej od zamówionej wersji M1A2SEPv2. Posłużyły one do szkolenia polskich czołgistów.

W pakiecie logistycznym zamówiono zapas części zamiennych i eksploatacyjnych oraz urządzenia do obsługi czołgów, a także mobilne warsztaty naprawy uzbrojenia i urządzenia do diagnostyki. W pakiecie szkoleniowym znalazły się m.in. trenażery i symulatory. Wraz ze zgodą na zakup czołgów MON uzyskało także od administracji w Waszyngtonie pozwolenie na nabycie amunicji.

M1A2SEPv.3 to najnowsza wersja amerykańskiego czołgu Abrams. W ciągu 45 lat służby opracowano kilkadziesiąt wariantów tego pojazdu, z których najważniejsze są trzy: M1, M1A1 oraz M1A2. Wojsko Polskie jest trzecim odbiorcą najnowszej wersji Abramsa, wcześniej, w listopadzie 2024 r. takie czołgi trafiły jeszcze do Australii.

Wszystkie M1A2SEPv3 to gruntownie przebudowane wozy starszych wersji, w których producent wymienia zużyte mechanizmy i wyzerowuje resursy (okresy zdatności do użycia); najdalej idące zmiany dotyczą wieży. Najnowsza wersja Abramsa dodatkowo ma pomocniczą jednostkę napędową - do zasilania systemów czołgu, gdy ten nie jest w ruchu.

Abrams jest amerykańskim czołgiem podstawowym trzeciej generacji. Czołgi podstawowe (ang. main battle tank) to kategoria wozów bojowych powstała po zakończeniu II wojny światowej, gdy zanikł podział na czołgi ciężkie, średnie i lekkie. Trzecia generacja - najnowsza spośród obecnie używanych - wyróżnia się na tle starszych dwoma cechami. Po pierwsze, systemy kierowania ogniem pozwalają celnie strzelać, gdy czołg jest w ruchu. Po drugie, wóz jest chroniony przez pancerz kompozytowy. Oznacza to, że osłona nie jest wykonana wyłącznie z metalu, lecz pod stosunkowo cienką warstwą stalowego pancerza znajdują się komory, w których umieszczono warstwy wykonane z kilku różnych materiałów. Takie połączenie daje lepszą ochronę, mimo że pancerz jest lżejszy niż warstwa stali o tej samej grubości.

Abrams był projektowany w czasie zimnej wojny, gdy państwa NATO szykowały się do obrony przed spodziewaną inwazją sowiecką na Europę Zachodnią. Początkowo nad czołgiem podstawowym trzeciej generacji Stany Zjednoczone pracowały wspólnie z Republiką Federalną Niemiec. Projekt nazwany MBT-70 okazał się jednak zbyt skomplikowany.

Czołgi Abrams stanowią przede wszystkim uzbrojenie sił zbrojnych Stanów Zjednoczonych - wojsk lądowych (US Army), a w przeszłości także Korpusu Piechoty Morskiej. Na eksport zostały sprzedane do państw Bliskiego Wschodu - Arabii Saudyjskiej, Egiptu, Iraku, Kuwejtu i Maroka - oraz do Australii i na Tajwan. Polska była pierwszym europejskim użytkownikiem Abramsów. Waszyngton przekazał też Ukrainie 31 tych czołgów w starszej wersji.

W Wojsku Polskim są obecnie aż trzy typy czołgów podstawowych zachodniej konstrukcji - prócz Abramsa to także Leopard 2 z Niemiec i K2 z Korei Południowej. Nadal na uzbrojeniu są także skonstruowane w Związku Sowieckim czołgi T-72 i ich polska modernizacja - PT-91 Twardy. Wiele egzemplarzy tych dwóch ostatnich typów zostało wysłanych do Ukrainy, która walczy z rosyjską inwazją, ale oficjalnie nieznana, ale raczej już niewielka liczba tych czołgów wciąż jest w polskich Wojskach Lądowych.