"Liczba Pi jest dzika"

Pi jest pierwszą literą greckiego słowa perimetron, czyli obwód. Liczba Pi to stała wartość, która określa stosunek obwodu koła do jego średnicy.

- Liczba Pi, określająca stosunek obwodu koła do jego średnicy, jest liczbą „dziką", czyli nieregularną z punktu widzenia matematyki, a to wzbudza zainteresowanie - tłumaczy prof. Marek Kordos z Wydziału Matematyki, Informatyki i Mechaniki Uniwersytetu Warszawskiego.

Miliony miejsc po przecinku

Liczba Pi jest liczbą niewymierną, czyli taką, której rozwinięcie dziesiętne nie ma żadnego porządku i nigdy się nie kończy. Zwana jest również ludolfiną od imienia niemieckiego matematyka Ludolpha van Ceulena, który na początku XVII w. podał jej rozwinięcie z dokładnością 35 miejsc po przecinku. Obecnie naukowcy potrafią podać liczbę Pi z dokładnością do miliona miejsc po przecinku.

Jako pierwszy wartość Pi, z dokładnością do dwóch miejsc po przecinku obliczył najprawdopodobniej Archimedes w III w. p.n.e. Symbol Pi wprowadził do nauki William Jones w książce "Synopsis Palmariorum Mathesos" w 1706 roku.

Historia Pi

Jednak pierwsze źródła świadczące o świadomym korzystaniu z własności liczby pochodzą ze starożytnego Babilonu. Na kamiennej tablicy z okresu 1900-1680 p.n.e. znaleziono opis wartości obwodu koła o średnicy 1, przybliżony przez liczbę 3,125.

- Pi stworzyli ci, którzy wymyślili koło, czyli Sumerowie (lud, który w IV tysiącleciu p.n.e. stworzył wysoko rozwiniętą cywilizację - przyp.). Informacje o Pi znajdują się też w Piśmie Świętym - liczba ta pojawia się przy okazji budowy Świątyni Salomona. Pi badali również Egipcjanie, którzy podawali, że jest to 16/9 podniesione do kwadratu, co było już dosyć dokładnym przybliżeniem tej liczby - mówi Kordos.

Naukowcy ustalili, że w piramidzie Cheopsa (zbudowanej ok. 2560 r. p.n.e.) stosunek sumy dwóch boków podstawy do wysokości wynosi 3,1416, czyli przybliżenie pi z dokładnością do czterech miejsc po przecinku. Dotychczas nie wiadomo, czy jest to kwestią przypadku, czy geniuszu ówczesnych uczonych.

"Apple pi-e"

Obchody "Dnia" tej niezwykłej liczby zainaugurowano w 1988 r. w muzeum nauki Exploratorium w San Francisco. Tego dnia na wielu amerykańskich uczelniach odbywają się pikniki naukowe, podczas których prezentowane są ciekawostki ze świata nauki. Uczestnicy przygotowują ciasta, nazwy których nawiązują do "Pi", np. "apple pie" (ang. szarlotki) i pizza pie.

Obchodzony na całym świecie "Dzień Pi" ma promować wiedzę matematyczną wśród uczniów wszystkich typów szkół w przystępny, a czasem zabawny sposób. Nauczyciele, studenci, uczniowie i ich rodzice uczestniczą w różnych imprezach związanych z promowaniem matematyki i samej liczby Pi.

Choć święto zyskało szczególną popularność w Stanach Zjednoczonych, to od niedawna również polskie uczelnie obchodzą "Dzień Pi".

Pi nad Wisłą

Już po raz trzeci Wydział Matematyki, Fizyki i Chemii Uniwersytetu Śląskiego organizuje "Święto liczby Pi". Na uczestników czekają eksperymenty fizyczne, wykłady matematyczno-informatyczne i konkurs muzyczny poświęcony liczbie Pi.

Pierwszy "Dzień Pi" zorganizuje Wydział Informatyki i Nauk Informacyjnych Politechniki Warszawskiej. W sobotę będzie można wysłuchać wykładu Pawła Naroskiego, w programie imprezy znalazł się również: bieg o puchar dziekana Wydziału Informatyki oraz akcja "Pi w mieście". Studenci będą mogli wziąć udział w konkursie mailowym, w którym należy rozwiązać zagadkę dotyczącą Pi oraz w konkursie fotograficznym "Pi Around".

Seminarium naukowe poświęcone liczbie Pi organizuje również Wydział Matematyki, Informatyki i Mechaniki Uniwersytetu Warszawskiego.

"Święto Liczby Pi" organizuje również Instytut Matematyki Uniwersytetu Humanistyczno-Przyrodniczego im. J. Kochanowskiego w Kielcach. Rozstrzygnięty tam zostanie m.in. konkurs "Piękno Pi", w którym uczniowie szkół ponadgimnazjalnych prezentowali prace plastyczne związane z tą liczbą.

Źródło: PAP