Możliwość odwołania się od decyzji odmawiającej przyznania obrońcy z urzędu - to jedna z wprowadzonych zmian w prawie, które podpisał prezydent Bronisław Komorowski. Ponadto obrońcy będą mogli zaskarżyć postanowienia sądów odwoławczych co do wysokości zwrotu kosztów pomocy prawnej świadczonej z urzędu. Nowe ustawy wykonują wyroki Trybunału Konstytucyjnego.
Sejm uchwalił przygotowaną w Senacie nowelizację: Kodeksu postępowania karnego oraz Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia w pierwszej połowie czerwca. Prezydent podpisał ją w piątek, o czym Kancelaria Prezydenta poinformowała w poniedziałek.
Walka o prawo do obrońcy z urzędu
TK orzekł w październiku 2013 roku, że brak możliwości odwołania się od zarządzenia prezesa sądu, w którym odmawia on wyznaczenia obrońcy z urzędu dla oskarżonego, lub wycofuje takiego obrońcę, są niezgodne z konstytucją. Wniosek w tej sprawie do Trybunału złożyła Rzecznik Praw Obywatelskich.
Zgodnie z przepisami oskarżony, który nie ma obrońcy z wyboru, może żądać, aby mu wyznaczono obrońcę z urzędu, jeżeli wykaże, że nie jest w stanie ponieść kosztów obrony. Zgłoszenie przez oskarżonego wniosku w tej sprawie skutkuje wydaniem przez prezesa sądu zarządzenia o wyznaczeniu obrońcy z urzędu bądź też - w razie stwierdzenia, że sytuacja materialna oskarżonego nie uzasadnia przyznania mu obrońcy z urzędu - negatywnego rozstrzygnięcia w tym zakresie.
Po wejściu w życie nowelizacji na zarządzenie prezesa sądu o odmowie wyznaczenia obrońcy będzie przysługiwało zażalenie do sądu właściwego do rozpoznania sprawy, a na postanowienie sądu o odmowie wyznaczenia obrońcy – zażalenie do innego równorzędnego składu tego sądu. Ponadto zaskarżeniu będą podlegać postanowienia o cofnięciu wyznaczenia obrońcy oraz odmowie ponownego wyznaczenia obrońcy.
Zmiany też dla samych obrońców
Prezydent Bronisław Komorowski podpisał też zmianę Kodeksu postępowania karnego umożliwiającą zaskarżenie postanowień sądów odwoławczych co do wysokości zwrotu kosztów pomocy prawnej świadczonej z urzędu.
To wykonanie wyroku TK, który badał sprawę pewnej prawniczki. Jako ustanowiona z urzędu pełnomocniczka pokrzywdzonej złożyła zażalenie na postanowienie prokuratora o odmowie wszczęcia śledztwa. Sąd rozpatrujący to zażalenie, działając jako sąd odwoławczy, orzekł ws. należnego skarżącej wynagrodzenia z tytułu nieopłaconej pomocy prawnej z urzędu. Skarżąca wniosła zażalenie na tę decyzję, kwestionując wysokość przyznanej jej kwoty. Sąd wyższej instancji pozostawił jednak zażalenie bez rozpoznania, uznając, że przepisy tego nie przewidują - stąd skarga do TK, który orzekł niekonstytucyjność takiego rozwiązania.
W ustawie uzupełniono katalog postanowień sądu odwoławczego podlegających weryfikacji w tzw. instancji poziomej (czyli przez inny skład tego samego sądu), dodając do niego jeszcze dwie kategorie rozstrzygnięć: dotyczące kosztów procesu oraz kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu, o których po raz pierwszy orzekał sąd odwoławczy.
Nowelizacja wprowadzająca możliwość odwołania się od odmowy przyznania obrońcy z urzędu wejdzie w życie po 30 dniach od jej ogłoszenia, a ta, która umożliwi adwokatom lepsze dochodzenie roszczeń w sprawie zwrotu kosztu pomocy prawnej z urzędu - 14 dni od dnia jej ogłoszenia w Dzienniku Ustaw.
Autor: fil / Źródło: PAP
Źródło zdjęcia głównego: TVN24