Ministerstwo Sprawiedliwości zaprezentowało projekt ustawy o przywróceniu ładu konstytucyjnego w sądownictwie. "Każdy obywatel ma prawo do niezależnego i bezstronnego sądu" - komentował wiceminister sprawiedliwości Dariusz Mazur.
Ministerstwo Sprawiedliwości opublikowało projekt w sprawie statusu sędziów z lat 2018-2025. Minister sprawiedliwości Adam Bodnar zapowiadał wcześniej przygotowanie takiego projektu. Ma on przywrócić w Polsce prawo do niezależnego i bezstronnego sądu ustanowionego na podstawie prawa oraz uregulować skutki uchwał nieprawidłowo ukształtowanej Krajowej Rady Sądownictwa podjętych w latach 2018-2025.
"Każdy obywatel ma prawo do niezależnego i bezstronnego sądu"
"Prezentujemy Państwu precedensowy w skali międzynarodowej projekt aktu prawnego - ustawę o przywróceniu ładu konstytucyjnego w sądownictwie. Ma ona usunąć skutki trwającej od 2016 r. dewastacji systemowych gwarancji niezależności polskiego sądownictwa" - napisał wiceminister sprawiedliwości Dariusz Mazur.
"Każdy obywatel ma prawo do niezależnego i bezstronnego sądu, dlatego naszym zadaniem jest uregulowanie statusu sędziów powołanych w latach 2018-2025 r. w toku postępowań konkursowych przed nieprawidłowo powołaną KRS" - dodał Mazur.
Na początku kwietnia Mazur zapowiadał, że ostateczny projekt o statusie sędziów mianowanych po 2017 r. ma być gotowy jeszcze w kwietniu. Weryfikacja ma odbywać się na mocy ustawy. Zaś konkursy na stanowiska zajmowane przez sędziów, którzy awansowali po 2017 r., byłyby powtórzone.
Wcześniej - na początku lutego - resort sprawiedliwości zaprezentował dwa alternatywne projekty dotyczące tych kwestii. Według pierwszego, weryfikacja miałaby odbywać się z mocy ustawy, a według drugiego - być dokonywana przez odnowioną KRS. "Nie da się procedować, skierować na ścieżkę legislacyjną dwóch projektów. Musi powstać jeden projekt, który stanie się projektem ostatecznym" - tłumaczył wtedy wiceminister.
Co w projekcie?
W czwartek ministerstwo opublikowało ten ostateczny projekt. Resort poinformował, że za punkt wyjścia i fundament legislacyjny przyjęto wariant zakładający weryfikację z mocy prawa. "Wariant ten znajdzie zastosowanie w odniesieniu do grupy sędziów, którzy uzyskali awans przed nieprawidłowo ukształtowaną KRS oraz tych, którzy przyszli spoza zawodu sędziowskiego" - przekazano.
W związku z tym, według projektu sędziowie, którzy w latach 2018-2025 awansowali po ocenie dokonanej przez niekonstytucyjną KRS, mają z mocy prawa zostać cofnięci na poprzednie stanowiska oraz uczestniczyć w powtórzonych konkursach, które będą miały formułę otwartą, zaś ich wynik będzie poddany kontroli Sądu Najwyższego. Ministerstwo szacuje, że grupa ta liczy około 1,2 tysiąca osób.
Jednocześnie osoby te - by nie sparaliżować sądów, w których dziś pracują - uzyskają delegacje ustawowe na dwa lata na obecnie zajmowane stanowiska. "W okresie delegacji będą uzyskiwali zbliżone do dotychczasowego wynagrodzenie" - zapewnia resort.
Natomiast osoby, które w tych latach przyszły do zawodu sędziowskiego z innych zawodów prawniczych w następstwie udziału w konkursach przed niekonstytucyjną KRS, mają powrócić do swoich poprzednich zawodów - o ile korporacje zawodowe ich przyjmą. Osoby te będą też mogły zostać referendarzami. Również te osoby będą z mocy prawa wpisywane do powtórzonych konkursów, o ile nie zrezygnują z tej możliwości - zakłada ministerstwo. Ta kategoria ma obejmować około 400 osób.
DOWIEDZ SIĘ WIĘCEJ:
Z kolei wobec grupy początkujących sędziów, którzy w latach 2018-2025 rozpoczęli zawodową drogę, skutki projektowanej ustawy mają nastąpić w drodze uchwał przyszłej, prawidłowej KRS. Ta grupa - jak wynika z szacunków ministerstwa - liczy około tysiąca osób.
Prawidłowość przyporządkowania do poszczególnych grup osób podlegających ustawowej ewaluacji zostanie poddana kontroli Sądu Najwyższego - podkreślono.
Ponadto projekt odnosi się do uregulowania systemu uchylania orzeczeń wydawanych z udziałem osób nieuprawnionych. Co do zasady orzeczenia wydane z udziałem nieprawidłowo powołanych sędziów mają zostać utrzymane w mocy, jednak strony, które w trakcie postępowania, a następnie w odwołaniu od wyroku konsekwentnie kwestionowały status nieprawidłowo powołanych sędziów, będą mogły w terminie miesiąca od wejścia w życie ustawy złożyć wniosek o wznowienie postępowania - przewidziano.
Inne z planowanych przepisów dotyczą likwidacji dwóch izb Sądu Najwyższego utworzonych po 2018 r., czyli Izby Odpowiedzialności Zawodowej oraz Izby Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych.
Jak wynika z projektu, planowana ustawa miałaby wejść w życie 15 października 2025 r.
Cały opublikowany projekt liczy 54 strony, zaś jego uzasadnienie zawierające zasadnicze motywy planowanych przepisów, to kolejne 56 stron. Dokumenty są dostępne na stronie internetowej ministerstwa.
Opublikowane rozwiązania zostały przekazane do zaopiniowania organowi doradczemu Rady Europy, czyli Komisji Weneckiej. "Wystąpienie resortu sprawiedliwości do Komisji Weneckiej jest następstwem wcześniejszego wniosku Komisji Monitoringowej
Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy" - zaznaczyło ministerstwo. Wskazało, że Komisja Wenecka, jako wyspecjalizowany organ doradczy Rady Europy, jest właściwą instytucją do zaopiniowania przedmiotowego projektu. Według przewidywań resortu, opinii Komisji Weneckiej można się spodziewać już w czerwcu.
Autorka/Autor: mart/kab
Źródło: PAP, tvn24.pl
Źródło zdjęcia głównego: Adobe Stock