IPN: publikujemy listę hańby i listę ofiar

Dudek zaznaczył, że publikacja katalogów w takiej formie to realizacja ustawy. - Tak wyglądają po prostu wypisy z materiałów ewidencyjnych służby bezpieczeństwa. Ustawa nakłada obowiązek, żeby te wypisy odnośnie określonych grup osób przedstawić - mówi.

Katalog.bip.ipn.gov.pl - pod takim adresem internetowym są opublikowane katalogi. Podzielono je na cztery grupy: "Osoby publiczne" (441 nazwiska), "Osoby rozpracowywane" (647), "Funkcjonariusze" (1199) i "Kierownicze stanowiska partyjne i państwowe b. PRL" (220). Nie ma tam jednak nazwisk osób kandydujących w tej kampanii do parlamentu. Wyjątkiem są: premier oraz marszałkowie Sejmu i Senatu.

Przy publikacji nie obeszło się bez zamieszania. Informację o rozpoczęciu publikacji Polska Agencja Prasowa podała o 17.02. Nieomal w tym samym momencie informacje na temat prezydenta i premiera pojawiły się na portalu gazeta.pl. Natomiast strona IPN natychmiast przestała funkcjonować.

Rzecznik IPN Andrzej Arseniuk wyjaśnił reporterce TVN24, że była to próba, a katalogi pojawią się zgodnie z planem około godziny 20. Były godzinę wcześniej.

Lech Kaczyński Informacja na temat prezydenta jest bardzo krótka. Rejestrowany w 1986r. w Gdańsku jako figurant Sprawy Operacyjnego Sprawdzenia (SOS - rodzaj wstępnego działania służb) "Kacper", rok później przekwalifikowano na Sprawę Operacyjnego Rozpracowania (SOR - sprawa o wyższym stopniu zaangażowania operacyjnego), w 1989r. materiały zniszczono.

Jarosław Kaczyński Wielokrotnie rejestrowany jako figurant do SOR od 1979 roku w sprawach wymierzonych przeciw KOR i NSZZ „Solidarność”. W 1982 roku rejestrowany w ramach kwestionariusza ewidencyjnego kryp. „JAR". To w drugim tomie KE "JAR", co zaznacza w adnotacji IPN, znajduje się sfałszowane oświadczenie o zaniechaniu szkodliwej dla PRL działalności (tzw. "lojalka").

Ludwik Dorn (według dokumentów IPN „znany też jako Dornbaum”) był rejestrowany 29.12.1975 r. przez Wydział III KSMO pod numerem 14276 w kategorii kandydat na tajnego współpracownika – ale nie było próby jego pozyskania. W 1976 r. zmieniono charakter rejestracji na figuranta SOR kryptonim "BAUM" Sprawa dotyczyła m.in. działalności w KOR i publikowania w "Głosie" i „Robotniku”. Jego sprawę zakończono w lutym 1988 r. z powodu zaniechania "wrogiej" działalności.

Bogdan Borusewicz Wielokrotnie rozpracowywany przez organy bezpieczeństwa PRL „z powodu antysocjalistycznej działalności” w latach 1976-89. Bezpieka zajmowała się nim m.in. ze względu na uczestnictwo w Komitecie Obrony Robotników, NSZZ „Solidarność” "dywersji ideologicznej" na terenie Szwecji i Francji oraz kolportażu nielegalnych wydawnictw.

Jan Grabowski Jan Grabowski, sędzia NSA. Według materiałów IPN od sierpnia 1973 roku Tajny Współpracownik (TW) „Wisz”, wyrejestrowany półtorej roku później ze względu na wstąpienie do PZPR.

Andrzej Gwiazda Andrzej Gwiazda, członek kolegium IPN. Rejestrowany w 1978 roku jako figurant SOS „Brodacz”, podejrzany o działalność antysocjalistyczną. 13 grudnia 1981 internowany, wypuszczony rok później. Występuje w materiałach innych spraw operacyjnych.

Andrzej Urbański W aktach IPN jest zapis, że Urbański (wg akt podpisał lojalkę) uczestniczył w strajku 13.12.1981 roku i utrzymywał kontakty z działaczami "Solidarności". Przeprowadzono z nim rozmowę ostrzegawczą, podpisał deklarację lojalności. Sprawę zakończono z powodu zaniechania wrogiej działalności i w listopadzie 1985 r. W aktach widnieją też informacje, że do marca 1983 roku "przechowywał celem rozpowszechniania nielegalne wydawnictwa". 15 marca 1983 r. aresztowany przez Prokuraturę Wojewódzką w Warszawie, 25 VII 1983 r. uchylono areszt na mocy amnestii.

Są też informacje na temat: sędziów Trybunału Konstytucyjnego Adama Jamroza (zarejestrowany przez służby w Katowicach. Brak dodatkowych informacji) i Ewy Łętowskiej (zarejestrowana przez Dep. III MSW, pojawia się w materiałach dotyczących Federacji Młodziezy Walczącej), orazm.in. Jacka Majchrowskiego, Janusza Kurtyki, Andrzeja Kisielewicza, Kazimierza Klugiewicza, Edwarda Matwijowa.

Kto jeszcze trafił do katalogu?

- IPN rozpoczyna dziś publikowanie katalogów oraz (w ramach Biuletynu Informacji Publicznej) informacji o osobach publicznych - poinformował dziś po południu Kurtyka. Chodzi m.in. o informacje, czy dana osoba współpracowała z tajnymi służbami PRL.

Zapowiedział, że w katalogach znajdą się informacje o: prezydencie, premierze, marszałkach Sejmu i Senatu, prezesie, członkach kolegium i prokuratorach IPN, prokuratorach krajowych oraz sędziach: Sądu Najwyższego, Trybunału Stanu, Trybunału Konstytucyjnego, Naczelnego Sądu Administracyjnego oraz prezesach wojewódzkich sądów administracyjnych.

- W tych grupach mamy zebrane kompletne informacje i te grupy będą opublikowane - zapowiedział Kurtyka.

Jednocześnie jednak dodał, że informacje o kandydatach do parlamentu nie będą opublikowane przed wyborami. Nie jest więc jasne, czy premier oraz marszałkowie parlamentu, którzy w wyborach startują, znajdą się na liście.

Co zawierają katalogi?

W spisie osób publicznych przy każdym nazwisku i jej funkcji jest krótka informacja o ewentualnym zapisie danej osoby w ewidencji materiałów archiwalnych IPN. Jeśli taki zapis będzie, jest podana "syntetycznie ich treść i opis okoliczności rejestracji". Jest też informacja czy zachowały się materiały archiwalne o danej osobie. W "przypadkach wątpliwych" lub "niepełnych zapisów", jest zacytowana ich treść. Znajdzie się tam też informacja o wyniku ewentualnego postępowania lustracyjnego.

W katalogu pracowników i oficerów służb PRL dobór osób do pierwszej transzy był dokonany losowo, a podstawę publikacji stanowią akta osobowe oraz karty przebiegu służby. Katalog osób rozpracowywanych zawiera dane osób, od których IPN dostał pisemną zgodę na publikację ich nazwisk. Nie ma tu nazwisk osób, które już nie żyją. Katalog przywódców PRL, PZPR i "stronnictw sojuszniczych" w pierwszej kolejności zawiera dane członków władz centralnych PPR, PZPR oraz szefów komitetów wojewódzkich.

Katalogom towarzyszy zwięzła informacja IPN wyjaśniająca niektóre terminy stosowane przez służby specjalne PRL.

Kolegium IPN za publikacją katalogów

Dziś zebrało się po raz pierwszy w nowym składzie kolegium Instytutu. To ono, według zastępcy przewodniczącego kolegium IPN prof. Andrzeja Paczkowskiego, doradziło jak najszybszą publikację katalogów.

Tydzień temu Kurtyka ogłosił, że IPN rozważa wstrzymanie się na okres do wyborów z ich publikacją oraz że IPN przed wyborami nie poda do publicznej wiadomości informacji o osobach uczestniczących w życiu politycznym. Kurtyka zwrócił się też o ekspertyzy, czy odłożenie publikacji katalogów byłoby prawnie dopuszczalne.

Zgodnie z nową ustawą lustracyjną, która 15 marca weszła w życie, IPN miał w pół roku rozpocząć publikowanie katalogów: osób, które miały współpracować z tajnymi służbami PRL (ten katalog zakwestionował w maju Trybunał Konstytucyjny); oficerów służb PRL, osób przez nie rozpracowywanych oraz przywódców PRL.

Termin rozpoczęcia publikacji katalogów upłynął 15 września. Rzecznik Praw Obywatelskich stwierdził, że wstrzymać publikację można by tylko "z przyczyn technicznych". Podkreślił zarazem, że termin 15 września jest tzw. terminem instrukcyjnym - za jego przekroczenie nie ma żadnej kary.

Źródło: PAP