W Polsce działa podziemny rynek handlu noworodkami. Sprawa może dotyczyć tysięcy kobiet rocznie, które zachodzą w ciążę na zamówienie par niemogących mieć dzieci. Przyznaje to nawet wiceminister sprawiedliwości Michał Wójcik. Do kobiet, które chcą sprzedać swoje dzieci, dotarli reporterzy "Czarno na białym" TVN24, Jacek Smaruj i Monika Gawrońska-Mróz.
W internecie wiele jest ogłoszeń o takiej treści:
"Jeżeli chodzi o pieniądze, to całkowita kwota to 100 tyś. do negocjacji" - Marta
"Dla mnie sprawa jest prosta, za pieniądze urodzę potrzebującym dzidziusia i po porodzie zrzekam się wszelkich praw" - Katarzyna
"Za urodzenie dziecka i następnie zrzeczenie się praw chcę 130 tysięcy złotych" - Oliwia
Reporterzy "Czarno na białym" TVN24 skontaktowali się z kobietami, które urodziły lub chcą urodzić dzieci tylko po to, żeby na tym zarobić. Po spotkaniach kobiety były informowane, że rozmawiająca z nimi para nie zgadza się na takie działania i że dalszych kontaktów nie będzie.
Ciąża na zamówienie
Jedna z kobiet ma pod opieką dwójkę własnych dzieci. Ma też partnera, z którym zarabiają właśnie dzięki ciążom na zamówienie. Reporterzy wcielili się w osoby zainteresowane internetowym ogłoszeniem, spotkanie nagrywali ukrytą kamerą.
Kobieta jest w ósmym miesiącu ciąży, już zdecydowała się na kolejną. Ojcem dziecka, które niedługo urodzi, jest mężczyzna, który dotarł do niej przez internetowe ogłoszenie.
Jak doszło do zapłodnienia? - Co miał zrobić, to zrobił w łazience. Później wstrzyknął to do strzykawki, ja to zaaplikowałam do siebie. Leżałam przez trzy dni po pół godziny z nogami w górze - opowiada kobieta. - Dali 70 tysięcy, tysiąc złotych co miesiąc, rachunki płacą, lekarza mi płacą, lekarstwa mi przywożą - wylicza, co otrzymuje od zainteresowanej dzieckiem pary. Po urodzeniu "zamówionego" dziecka matka idzie do urzędu stanu cywilnego i jako ojca wskazuje właśnie klienta - nawet jeśli to nie on jest biologicznym ojcem. Po kilku tygodniach zrzeka się praw rodzicielskich. Ojciec staje się prawnym opiekunem, a jego partnerka może zostać matką adopcyjną. Jak tłumaczy partner ciężarnej, kobieta zrzeka się praw do dziecka, tłumacząc, że "ma depresję poporodową". Wystarczy to zeznać przed sądem? - To jest tylko Polska - odpowiada mężczyzna. - Gdybym wiedziała wcześniej, że coś takiego można w Polsce robić, to bym nie remontowała domu po babci, tylko zdecydowałabym się dwa razy i bym kupiła gotowe mieszkanie - mówi kobieta. - Będę miała kredyty spłacone i będę miała święty spokój - tak tłumaczy swoją decyzję o rodzeniu dzieci na zamówienie.
"Coś poniżej człowieczeństwa"
Fundacje, które za cel stawiają sobie ochronę dzieci, biją na alarm.
- To jest coś poniżej człowieczeństwa, to jest decyzja potworna - ocenia Joanna Luberadzka-Gruca z Fundacji "Polki mogą wszystko". Przyznaje, że w takich przypadkach "trudno udowodnić, że ktoś prawo złamał". - Nie jesteśmy sobie w stanie poradzić z tym, że w świetle obowiązującego prawa są dzieci w Polsce po prostu sprzedawane - dodaje. Jest przekonana, że prawo jest jednak łamane. - Handel ludźmi jest łamaniem prawa, wszystkie przepisy polskie i międzynarodowe o tym mówią - podkreśla.
- Niebezpieczeństw jest mnóstwo, na przykład dziecko może urodzić się chore lub niepełnosprawne, ponieważ nigdy do końca nie jesteśmy pewni, czy ono będzie zdrowe. I może się okazać, że przyszli rodzice się po prostu wycofają z tej transakcji - zauważa Luberadzka-Gruca.
Jak stać się prawnym opiekunem?
Na przykładzie innej młodej kobiety reporterzy pokazali, jak osoby niemające nic wspólnego z dzieckiem mogą stać się jego prawnymi opiekunami. Reporterzy podali się za osoby niemogące mieć dzieci, mężczyzna nie może więc zapłodnić surogatki.
- Jak już brzuch będzie widać, to powiem że jadę do pracy do Holandii - mówi kobieta. - Do urzędu (stanu cywilnego) pójdziemy razem. I wtedy do sądu, że zrzekam się praw - tłumaczy, jak budowane będzie wrażenie, że to klient jest biologicznym ojcem.
Cennik? 5 tysięcy złotych przed ciążą, 30 tysięcy, kiedy się urodzi dziecko. Do tego dodatek po sprawie w sądzie, wyceniony na 10-15 tysięcy złotych. Kobieta deklaruje, że chciałaby przeznaczyć te pieniądze na potrzeby swych starszych dzieci. Przyznaje jednak, że nie jest w trudnej sytuacji finansowej. - Wystarcza pieniędzy na wszystko - mówi.
W tym przypadku na pewno prawo jest łamane. Oprócz złamania przepisu Kodeksu karnego, który dotyczy handlu ludźmi (Art. 189a.), kobieta chce poświadczyć nieprawdę w urzędzie stanu cywilnego.
Wiele tysięcy przypadków rocznie
Proces adopcyjny w Polsce trwa latami, a adopcja noworodka - najbardziej pożądana przez przyszłych rodziców - jest szczególnie trudna. To sprzyja tego rodzaju praktykom, jak opisane.
Joanna Luberadzka-Gruca z Fundacji "Polki mogą wszystko" potwierdza, że małych dzieci do adopcji z uregulowaną sytuacją prawną jest w Polsce niewiele.
- Dodatkowo musimy wziąć pod uwagę, że bardzo często są to dzieci z licznych rodzeństw i w każdym takim przypadku sąd musi podjąć decyzję, czy rodzeństwo podzielić - wskazuje.
Nikt dokładnie nie zna skali tego procederu, który odbywa się po cichu. Szacunki, o które zapytali reporterzy wiceministra sprawiedliwości Michała Wójcika są porażające.
Przyznaje on, że "to może być wiele tysięcy przypadków rocznie". - To może mieć skalę wręcz przemysłową. To jest nieprawdopodobne, co mówię, ale tak może być, bo coś podobnego nie było karalne - podkreśla.
Wiceminister tłumaczy, że matka może w ciągu kolejnych kilku tygodni po porodzie zrzec się władzy rodzicielskiej wobec dziecka. I wtedy pełną władzę rodzicielską może przejąć wskazana przez nią jako ojciec osoba, nawet jeśli nie ma z dzieckiem nic wspólnego. - Może to być przestępca - ostrzega Wójcik. - Na zasadzie prostego oświadczenia woli, które się składa przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego, można stać się ojcem dziecka, nie będąc nim, nie będąc biologicznym ojcem - dodaje.
Przy takich mechanizmach prawo nie działa. Trudno karać za poświadczenie nieprawdy, bo śledczy musieliby mieć sygnał, że doszło do złamania prawa. Trudno zresztą karać także na podstawie przepisów o handlu ludźmi, bo to paragraf, który do opisanych sytuacji nie jest idealnie dopasowany. - Sądy czy prokuratorzy mają problemy, jak zakwalifikować taką sprawę. Stosowano przepis o handlu ludźmi, ale to nie jest handel ludźmi w istocie rzeczy, bo handel ludźmi jest w tym momencie, gdy osobę się sprzedaje i dalej wykorzystuje do żebractwa, do prostytucji. Tu jest sytuacja inna, nadzwyczajna, kiedy mamy do czynienia z dzieckiem czy osobą nieurodzoną, która może być przedmiotem transakcji - tłumaczy Wójcik. Kilka tysięcy przypadków rocznie oznacza, że to tak, jakby wszystkie przedszkolaki w Łomży były przedmiotem handlu - w Łomży jest 14 przedszkoli, do których chodzi około dwóch tysięcy dzieci.
Ministerstwo Sprawiedliwości chce kar
W 2015 roku, w ostatnim dniu swojego urzędowania, Bronisław Komorowski podpisał nowelizację Kodeksu rodzinnego. Od tego momentu matka może zrzec się dziecka jedynie na rzecz najbliższej rodziny i nie może wskazać obcych jej osób, do których miałoby trafić dziecko. Mimo że przepisy zostały zaostrzone, bardzo szybko znalazła się furtka.
Ministerstwo Sprawiedliwości ma plany postawienia tamy temu procederowi. Zapowiada kary do 5 lat pozbawienia wolności za nielegalne lub przeprowadzone z obejściem prawa adopcje dzieci. Rząd ma zająć się projektem na październikowym posiedzeniu.
Śledczy mają monitorować ogłoszenia internetowe i ścigać ludzi, którzy zarabiają na takich transakcjach.
Jak informują reporterzy, od miesięcy alarmują o sprawie Rzecznika Praw Dziecka. Do momentu emisji materiału nie doczekali się odpowiedzi.
Autor: akw//rzw / Źródło: tvn24
Źródło zdjęcia głównego: tvn24