"Był głosem przewodnim Ślązaków, którzy poczuwali się do polskości"

[object Object]
Wojciech Korfanty - jedna z najsłynniejszych postaci w historii Śląskatvn24
wideo 2/21

Wojciech Korfanty, dyktator Trzeciego Powstania Śląskiego, komisarz plebiscytowy, wicepremier i parlamentarzysta. Dla Polski zmienił nawet imię, z Adalbert. Człowiek, który wybrał polskość, na nią postawił i o nią walczył. - Gdyby nie on, Katowice byłyby niemieckie - mówi Jan Planta z Muzeum Powstań Śląskich w Świętochłowicach.

- W typowo niemieckim gimnazjum, do jakiego uczęszczał, jego polskość była traktowana wyłącznie w sposób absolutnie negatywny - mówi dr Dawid Keller z Muzeum Śląskiego w Katowicach. Zaznacza, że to w kontrze do bardzo intensywnych prób germanizacji Korfanty zapragnął być Polakiem.

Marzenie o Polsce

Działalność na rzecz Polski rozpoczął już w szkole, gdzie szerzył polską literaturę i kulturę. W latach 1901–1908 był członkiem Ligi Narodowej, w której współpracował z Romanem Dmowskim. Zdaniem Kellera zetknięcie się ze środowiskiem narodowym i z wielkimi nazwiskami ukształtowało jego późniejsze wybory polityczne.

Od 1901 był redaktorem naczelnym pisma ilustrowanego "Górnoślązak". Za publikowane na jego łamach antyniemieckie i propolskie artykuły trafił do więzienia. W 1903 roku został pierwszym polskim posłem z Górnego Śląska w Reichstagu. Owocem tego politycznego sukcesu było zwycięstwo w kolejnych wyborach do parlamentu, tym razem nie tylko Korfantego, ale aż pięciu Polaków - przypomina Keller.

O polskiej państwowości i jej odrodzeniu po wojnie Korfanty głośno mówił tak w Reichstagu, jak i później w pruskim Landtagu. Tuż przed odzyskaniem przez Polskę niepodległości, 25 października 1918 roku, wygłosił w Berlinie płomienne przemówienie, w którym żądał, aby "dawne części Królestwa Polskiego zostały znowu połączone w jedną całość". Krótko po tym Korfanty powrócił do odradzającego się kraju. Udał się do Poznania, gdzie wszedł w skład Naczelnej Rady Ludowej. Tam uczestniczył w powstaniu wielkopolskim, które okazało się jednym z czterech zwycięskich zrywów narodowych w dziejach Polski. - I ten sukces przenosi na Śląsk - podkreśla Artur Garbas z Muzeum Miejskiego w Siemianowicach Śląskich.

"Polska otrzymała skarb"

W 1920 roku rząd polski desygnował go na polskiego komisarza plebiscytowego na Górnym Śląsku. Postanowienia traktatu wersalskiego przewidywały, że ma się tam odbyć plebiscyt. To ludność miała zadecydować, czy Śląsk będzie należeć do Polski, czy też do Niemiec. Plebiscyt przeprowadzono 21 marca 1921 roku. Korfanty organizował nie tylko głosowanie, ale także plebiscytową propagandę.

- Oprócz plakatów, pocztówek i ulotek były także wiece, koncerty - opowiada Jan Planta. Wynik referendum okazał się jednak klęską Polaków.

- Z matematycznego punktu widzenia Polska przegrała. 40 procent ludności opowiedziało się za Polską, 60 za Niemcami. Ale gdybyśmy zobaczyli mapę tych wyników, okaże się, że ta granica w żaden sposób nie może być wytyczona - mówi Planta. - W miastach głosy układy się raczej za Niemcami, ale w okolicznych wsiach w zdecydowanej większości za Polską - wyjaśnia.

W efekcie niekorzystnej dla Polski propozycji podziału Górnego Śląska doszło do III Powstania Śląskiego, na którego czele stanął nie kto inny, jak Korfanty. Nie wierzył jednak w szanse powodzenia zrywu, dlatego zarządził wstrzymanie walk jeszcze w czasie, gdy inicjatywa na froncie należała do Polaków.

- Wyczuł, że jak włączy się do tego armia niemiecka to może się źle skończyć - tłumaczy Garbas.

Mimo rozkazu zakończenia działań zbrojnych część wojskowych się zbuntowała. Wśród nich był późniejszy wojewoda śląski, Michał Grażyński. Próba puczu zakończyła się jednak niepowodzeniem, a upokorzony Grażyński do końca życia nosił w sobie urazę.

Trzecie Powstanie Śląskie było ostatnim z trzech zbrojnych zrywów polskiej ludności na Śląsku. W jego efekcie przyznano Polsce znacznie większą część Górnego Śląska, niż pierwotnie zamierzano. Zdaniem Jana Planty był to ogromny sukces.

- Po zawieszeniu broni Polska otrzymała skarb. Wszystkie huty w tym rejonie przypadły Polsce, ale także pokłady węgla, dzięki którym polski przemysł mógł się rozwijać - wyjaśnia.

Niechciany bohater

Po powstaniu Wojciech Korfanty działał w polityce. Głównie lokalnej, do ogólnopolskiej nie miał szczęścia. Jego kandydatura na premiera w 1922 roku przepadła - jak zaznacza Garbas - z powodu sprzeciwu marszałka Józefa Piłsudskiego.

Przywódca śląskiego zrywu stał się w późniejszych latach celem intensywnej kampanii i politycznych ataków ze strony Grażyńskiego. Z jego inspiracji dwukrotnie aresztowano Korfantego, który w 1935 roku zdecydował się uciec do Czechosłowacji.

- Patrząc na to, w jaki sposób był potraktowany, mógł być zły na Polskę, na administrację, na rządy. Ale przyjechał do Polski, nie obraził się na nią - przypomina Keller.

Do kraju wrócił w przededniu wybuchu drugiej wojny światowej. Niemal od razu został aresztowany i trafił na Pawiak. Jego stan zdrowia zaczął się pogarszać. Z przyczyn propagandowych nie chciano, by umarł w więzieniu, dlatego został wypuszczony. Zmarł w szpitalu, dwa tygodnie przed wybuchem kolejnej wojny.

- Był głosem przewodnim Ślązaków, którzy poczuwali się do polskości - twierdzi Planta.

"To wielka postać, nie tylko Śląska, ale również Polski"
"To wielka postać, nie tylko Śląska, ale również Polski"tvn24

Śląski "przewrót kopernikański"

- To wielka postać, nie tylko Śląska, ale również Polski - mówił o Wojciechu Korfantym gość programu "Stulecie niepodległości" profesor Andrzej Chwalba z Uniwersytetu Jagiellońskiego. Jak zaznaczył, dokonał on "przewrotu kopernikańskiego" w myśleniu Ślązaków na temat przyszłej Polski. Historyk wyjaśniał, że Korfanty jako pierwszy spośród "wielkich przywódców śląskich" twierdził, że poprzez "działania organiczne, pozytywistyczne, kiedyś będziemy częścią Rzeczypospolitej". - Gdyby tak nie myślał, nie stworzyłby "Górnoślązaka" (…), gdyby było inaczej, nie byłby pierwszym polskim posłem ze Śląska do Reichstagu, który wstąpił do koła polskiego. I to był szok dla Niemców - dodał historyk.

100-lecie niepodległości. Wojciech Korfanty
100-lecie niepodległości. Wojciech Korfanty tvn24

Autor: momo//rzw / Źródło: tvn24

Źródło zdjęcia głównego: tvn24

Raporty:
Pozostałe wiadomości

"Na pływalni Polonez OSiR Targówek przy ulicy Łabiszyńskiej 20 na Targówku korzystający z basenu dorośli i dzieci zatruli się chlorem. Poszkodowane są już 23 osoby" - poinformowała Wojewódzka Stacja Pogotowia Ratunkowego "Meditrans" w Warszawie. Ewakuowano 60 osób. Są wstępne wyniki badania próbek powietrza i wody.

21 osób z basenu trafiło do szpitali. Strażacy pobrali próbki wody 

21 osób z basenu trafiło do szpitali. Strażacy pobrali próbki wody 

Źródło:
tvnwarszawa.pl

Niemal jednogłośnie Sejm odwołał dwie członkinie Państwowej Komisji do spraw pedofilii. Domagała się tego przewodnicząca komisji. Zarzuty przedstawiono na wyjątkowym, bo utajnionym posiedzeniu Sejmu. Dotyczą mobbingu i niegospodarności. Posłowie uznali je za poważne.

Dwie członkinie komisji ds. pedofilii odwołane. "Były tam informacje, które były po prostu przerażające"

Dwie członkinie komisji ds. pedofilii odwołane. "Były tam informacje, które były po prostu przerażające"

Źródło:
Fakty TVN

Ross Davidson, były wokalista zespołu Spandau Ballet, został uznany w czwartek przez sąd w Wielkiej Brytanii winnym gwałtu i napaści na tle seksualnym. Były piosenkarz, który był frontmanem zespołu w latach 2017-2019 pod pseudonimem Ross Wild, nie wyraził żadnych emocji, gdy odczytano wyrok - pisze "Guardian".

Tłumaczył, że to była "zabawa w sen". Znany muzyk uznany winnym gwałtu i napaści seksualnej

Tłumaczył, że to była "zabawa w sen". Znany muzyk uznany winnym gwałtu i napaści seksualnej

Źródło:
"The Guardian"

Martwe małże wypełniły chorwacką zatokę Mali Ston. W niektórych hodowlach zginęło prawie 90 procent mięczaków. Pomór zwierząt ma być powiązany z rekordowo wysoką temperaturą wód Adriatyku.

Zginęło 90 procent małży. "Bezprecedensowa katastrofa" w Chorwacji

Zginęło 90 procent małży. "Bezprecedensowa katastrofa" w Chorwacji

Źródło:
PAP

W wiosce olimpijskiej są tysiące sportowców z całego świata. Wszystkich trzeba przenocować, nakarmić i zapewnić im dobre warunki do wypoczynku i treningu. Uwagę zwracają łóżka. Są tekturowe.

Tak wyglądają pokoje w wiosce olimpijskiej. Łóżka z tektury

Tak wyglądają pokoje w wiosce olimpijskiej. Łóżka z tektury

Źródło:
Fakty TVN

Sejm zlecił w piątek NIK przeprowadzenie kontroli w Krajowej Radzie Radiofonii i Telewizji. - To jest rzecz, która została użyta po raz drugi w ciągu 30 lat działalności parlamentu - komentował w "#BezKitu" Mirosław Suchoń (Polska 2050). Krzysztof Kwiatkowski (KO) ocenił, że prezes NIK Marian Banaś w tej kwestii "ma ułatwione zadanie". Minister nauki i szkolnictwa wyższego Dariusz Wieczorek (Lewica) mówił o dostępności akademików i przyszłości Collegium Humanum.

"To jest rzecz, która została użyta po raz drugi w ciągu 30 lat działalności parlamentu"

"To jest rzecz, która została użyta po raz drugi w ciągu 30 lat działalności parlamentu"

Źródło:
TVN24, PAP

Podczas dyskusji w Sejmie dotyczącej projektu uchwały w sprawie zlecenia NIK przeprowadzenia kontroli działalności Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji wicemarszałkini wyłączyła posłowi PiS Markowi Suskiemu mikrofon. - Dziwię się, że poseł z takim doświadczeniem i opanowaniem tak bardzo nie panuje nad swoimi emocjami i obraża nas tu wszystkich - powiedziała Dorota Niedziela.

Suski z wyłączonym mikrofonem, bo "nie panował nad emocjami". Posłowie krzyczeli "hańba"

Suski z wyłączonym mikrofonem, bo "nie panował nad emocjami". Posłowie krzyczeli "hańba"

Źródło:
TVN24/PAP

- Jeśli nie przekonamy naszych kolegów z PSL do tego, żeby choćby wstrzymali się od głosowania albo nie wzięli w nim udziału, to wyniki będą się powtarzać - oceniła wiceministra edukacji Joanna Mucha (Polska 2050-Trzecia Droga). Odniosła się do projektu nowelizacji Kodeksu karnego dotyczącego dekryminalizacji aborcji, który ponownie znalazł się w Sejmie. Poseł KO Marcin Bosacki powiedział, że jest "nieco bardziej optymistyczny".

"Mam nadzieję, że znajdzie się w PSL większa grupa, która zagłosuje z nami, a nie z opozycją"

"Mam nadzieję, że znajdzie się w PSL większa grupa, która zagłosuje z nami, a nie z opozycją"

Źródło:
TVN24

Do silnego wstrząsu doszło na włoskich Polach Flegrejskich. Wstrząsy o magnitudzie 4,0 były odczuwalne w sąsiednim Neapolu. Chociaż nie doszło do poważnych uszkodzeń, aktywność sejsmiczna w tych okolicach budzi niepokój mieszkańców.

Wstrząsy w rejonie najgroźniejszego superwulkanu Europy

Wstrząsy w rejonie najgroźniejszego superwulkanu Europy

Źródło:
PAP, ANSA, tvnmeteo.pl

W piątek wieczorem doszło do wypadku, w którym zginął 55-letni pracownik kopalni wapienia w Rogaszynie (Łódzkie). Mężczyzna został przysypany urobkiem wapienia. Po częściowym odkopaniu poszkodowanego lekarz pogotowia stwierdził jego zgon.

Nie żyje mężczyzna przysypany urobkiem mielonego wapienia

Nie żyje mężczyzna przysypany urobkiem mielonego wapienia

Źródło:
PAP

Rekordowa fala ulewnych deszczy nawiedziła północno-wschodnie regiony Japonii, powodując powodzie i osuwiska ziemi. Japońskie władze poinformowały o co najmniej dwóch ofiarach śmiertelnych.

Woda porwała radiowóz. Nie żyje policjant

Woda porwała radiowóz. Nie żyje policjant

Źródło:
PAP, Reuters, The Japan Times, Kyodo News

Do poważnego wypadku doszło pod Pułtuskiem. Z wraków wydobywał się dym. W jednym z aut siedziała kobieta, w drugim kilkuletnia dziewczynka. Obie były ranne i potrzebowały pomocy. Uczynili to policjanci, przejeżdżający obok.

Wraki aut dymiły. "W jednym, w foteliku siedziała ranna, płacząca kilkuletnia dziewczynka"

Wraki aut dymiły. "W jednym, w foteliku siedziała ranna, płacząca kilkuletnia dziewczynka"

Źródło:
tvnwarszawa.pl

BBC opisuje przypadek indyjskiego robotnika ze stanu Madhya Pradesh. Jego ostatnie znalezisko - niemal 20-karatowy diament o wartości szacowanej w przeliczeniu na niemal 400 tysięcy złotych - pozwoli nie tylko spłacić długi, ale zapewni też lepszy los całej dużej rodzinie mężczyzny. 

Wykopał diament wart prawie 400 tysięcy złotych. "Zobaczyłem coś, co przypominało kawałek szkła"

Wykopał diament wart prawie 400 tysięcy złotych. "Zobaczyłem coś, co przypominało kawałek szkła"

Źródło:
BBC

Sejm uchwalił nowelizację ustawy w sprawie "renty wdowiej". W głosowaniu przyjęto rządowe poprawki.  

"Renta wdowia" z rządowymi poprawkami

"Renta wdowia" z rządowymi poprawkami

Źródło:
PAP

Sejm poparł poprawki Senatu do ustawy o prawie autorskim. Teraz będzie czekała na podpis prezydenta Andrzeja Dudy.

Ustawa o prawie autorskim. Jest decyzja posłów

Ustawa o prawie autorskim. Jest decyzja posłów

Źródło:
tvn24.pl, PAP

Rada Wydawców Stowarzyszenia Gazet Lokalnych z nadzieją przyjęła poprawki Senatu do ustawy o prawie autorskim wzmacniające pozycję wydawców w negocjacjach z big techami - czytamy w oświadczeniu rady na portalu X. W piątek Sejm zadecydował, że projekt ustawy z poprawkami trafi na biurko prezydenta.

"Tylko w ten sposób uratujemy lokalne media i lokalną demokrację"

"Tylko w ten sposób uratujemy lokalne media i lokalną demokrację"

Źródło:
tvn24.pl

Sejm poparł poprawki Senatu do ustawy o prawie autorskim, która jest wdrożeniem przepisów unijnej dyrektywy, regulującej kwestie wynagrodzenia za wykorzystywanie utworów. Zgodnie z przyjętymi poprawkami to prezes Urzędu Komunikacji Elektronicznej będzie mediatorem w sporach między wydawcami a big techami. Wcześniej wydawcy i redakcje apelowały, by wyższa izba zmieniła uchwalone w Sejmie niekorzystne przepisy tak, by łatwiej było negocjować z platformami cyfrowymi.

Nowelizacja prawa autorskiego. O co w niej chodzi

Nowelizacja prawa autorskiego. O co w niej chodzi

Źródło:
tvn24.pl

Brytyjskie media rozpisują się o niewielkiej wyspie Drake'a, która właśnie trafiła na sprzedaż. Znajdująca się niedaleko Plymouth wysepka ma bogatą historię, ale największe emocje budzi fakt, że ma być nawiedzona.

Nawiedzona wyspa trafiła na sprzedaż. "Widziałem już wystarczająco dużo"

Nawiedzona wyspa trafiła na sprzedaż. "Widziałem już wystarczająco dużo"

Źródło:
Sky News, ENEX, The Independent, Plymouth Live

Sejm przyjął w piątek ustawę w sprawie użycia broni przez polskie służby. Dopuszcza między innymi użycie wojska do samodzielnych działań w czasie pokoju na terytorium kraju. Ustawa trafi teraz na biurko prezydenta.

Sejm przyjął ustawę w sprawie użycia broni przez polskie służby

Sejm przyjął ustawę w sprawie użycia broni przez polskie służby

Źródło:
tvn24.pl, TVN24, PAP

Policjanci z Kalisza (woj. wielkopolskie) zatrzymali 61-letniego mężczyznę, który miał namalować na ścieżce wzdłuż rzeki obraźliwe napisy i symbole. Kaliszanin usłyszał zarzut nawoływania do popełnienia zbrodni zabójstwa premiera Donalda Tuska i ministra sprawiedliwości Adama Bodnara. Podejrzany nie przyznał się do zarzucanych mu czynów.

Miał nawoływać do zabójstwa Donalda Tuska i Adama Bodnara. Został zatrzymany

Miał nawoływać do zabójstwa Donalda Tuska i Adama Bodnara. Został zatrzymany

Źródło:
PAP

"To takie ohydne", "to absolutnie nie pomaga zdławić tej historii" - to reakcje internautów na informację, że amerykańska agencja Associated Press usunęła ze swojej strony tekst na temat J.D. Vance'a. Był to fact-check dementujący pewną plotkę o kandydacie na republikańskiego wiceprezydenta. Skąd się wzięła? Wyjaśniamy.

Agencja AP usunęła tekst na temat J.D. Vance'a. O co chodzi

Agencja AP usunęła tekst na temat J.D. Vance'a. O co chodzi

Źródło:
Konkret24

Przed nami dynamiczny pogodowo weekend. Miejscami termometry pokażą nawet 32 stopnie, ale nad krajem będzie wędrował front przynoszący opady i burze. Kolejne dni przyniosą spokojniejszą, ale miejscami chłodniejszą aurę.

W weekend nadciągnie żar. A co czeka nas później?

W weekend nadciągnie żar. A co czeka nas później?

Źródło:
tvnmeteo.pl

Osoby wypłacające pieniądze na poczcie, nawet stosunkowo niewielkie sumy, rzekomo muszą wypełniać deklaracje do urzędu skarbowego i określić przeznaczenie pieniędzy - piszą internauci w mediach społecznościowych. To nieprawda, nie ma takiego obowiązku.

Deklaracja do skarbówki przy wypłacie na poczcie? "Muszę kategorycznie zaprzeczyć"

Deklaracja do skarbówki przy wypłacie na poczcie? "Muszę kategorycznie zaprzeczyć"

Źródło:
Konkret24
Ujawniamy braki w sprawozdaniu finansowym PiS. Hermeliński: to dowód dla PKW

Ujawniamy braki w sprawozdaniu finansowym PiS. Hermeliński: to dowód dla PKW

Źródło:
tvn24.pl
Premium

Przy użyciu sztucznej inteligencji z wykorzystaniem kompilacji archiwalnych, pokolorowanych zdjęć powstał film o Warszawie. Ma pokazywać, jak wyglądało miasto przed drugą wojną i w trakcie okupacji. Eksperyment wzbudził ogromne zainteresowanie w sieci. Jednak eksperci alarmują, że produkcja może wprowadzać w błąd. Materiał Ewy Wagner z magazynu "Polska i Świat" w TVN24.

Film o dawnej Warszawie stworzony przez sztuczną inteligencję. Eksperci: to groźne

Film o dawnej Warszawie stworzony przez sztuczną inteligencję. Eksperci: to groźne

Źródło:
TVN24

"W tym tygodniu w Niemczech zakazana została litera C" - wpis z takim komunikatem niesie się w polskiej sieci. I wprowadza w błąd. Bo wcale nie chodzi o literę. Wyjaśniamy.

W Niemczech "zakazano litery C"? O jaki symbol chodzi

W Niemczech "zakazano litery C"? O jaki symbol chodzi

Źródło:
Konkret24