Bełżyce. Wygląda jak betonowy klocek z PRL, a tak naprawdę to zamek z bogatą historią

Źródło:
tvn24.pl
Bełżyce. Dom przy ulicy Zamkowej 30 skrywa wiele tajemnic. Tak wyglądają "zamkowe" piwnice (materiał z 11.02.2022)
Bełżyce. Dom przy ulicy Zamkowej 30 skrywa wiele tajemnic. Tak wyglądają "zamkowe" piwnice (materiał z 11.02.2022)Fundacja Zamek Bełżyce
wideo 2/5
Bełżyce. Dom przy ulicy Zamkowej 30 skrywa wiele tajemnic. Tak wyglądają "zamkowe" piwnice Fundacja Zamek Bełżyce

W Bełżycach (Lubelskie) przy ulicy Zamkowej 30 stoi murowany dom, który z pozoru niczym szczególnym się nie wyróżnia. Okazuje się jednak, że "zamkowa" jest nie tylko nazwa ulicy. Sam budynek jest bowiem zamkiem. Tyle, że bardzo mocno przebudowanym.

- Na pewno nie jest to obiekt, który rzuca się w oczy. To jeden z najbardziej ukrytych zabytków Lubelszczyzny. Pewną wskazówką może być nazwa ulicy - uśmiecha się archeolog Marcin Piotrowski.

Chodzi o niepozorny dom przy ulicy Zamkowej 30 w Bełżycach. Powiedzieć, że kryje wiele tajemnic, to nic nie powiedzieć.

Dom wygląda niepozornie Fundacja Zamek Bełżyce

Pierwsza wzmianka o zamku pochodzi z 1416 roku

- Cofnijmy się do XIV wieku, a konkretnie do 1349 roku, kiedy pojawiła się pierwsza wzmianka o Bełżycach. Właścicielem wsi był wtedy Rafał z Tarnowa herbu Leliwa. Niestety, nie wiadomo, czy miał on jakąś siedzibę w Bełżycach, ale nie można tego wykluczyć. Pewne jest natomiast, że w 1416 roku w miejscowości stał już zamek - rezydencja obronna. Dziedzicami miejscowości pozostawali wówczas Jan i Spytko z Tarnowa - wnukowie wspomnianego Rafała. Przypuszcza się, że to właśnie oni byli budowniczymi zamku - opowiada nasz rozmówca.

Bracia wystarali się w 1417 roku o przywilej królewski na prawa miejskie i targi tygodniowe. Natomiast po 1446 roku dobra bełżyckie zostały zakupione przez - późniejszego wojewodę krakowskiego - Jana Pileckiego herbu Leliwa, który rozpoczął nowy rozdział w dziejach miasta.

W 1446 roku radzono tu o wyniesieniu na tron Kazimierza Jagiellończyka

- Pilecki potrafił zdobyć uznanie szlachty i cieszył się dużym autorytetem. Zabierał znaczący głos w sprawach dynastycznych. Choć na swoją główną rezydencję wybrał centrum wielkiego kompleksu majątkowego, jakim był Łańcut, ale nie zapominał o Bełżycach - podkreśla Piotrowski.

Ujęcie zamku i jego okolic z lotu ptakaMarcin Piotrowski

To właśnie Jan Pilecki zorganizował na początku kwietnia 1446 roku w Bełżycach spotkanie kilku ważnych polityków z kręgu ludzi cieszących się zaufaniem Zofii, matki Kazimierza, która - po śmierci króla Władysława III Warneńczyka w 1444 roku - chciała wynieść na tron swojego syna.

Czytaj też: Na wakacje przyjeżdżała tam przyszła noblistka. "Zapamiętano ją jako panienkę, która dużo spacerowała"

- Uczestnicy narady podjęli później działania mające przekonać panów wielkopolskich i małopolskich do dalszych pertraktacji z królewiczem. Panowie ci, w obliczu zbyt daleko idących żądań Kazimierza, wybrali już bowiem innego kandydata na tron. Inicjatywa ta okazała się dobrym sposobem na uzyskanie kompromisu i wkrótce Kazimierz zgodził się zasiąść na tronie polskim jako elekt. 24 listopada 1464 roku, już jako król Kazimierz IV Jagiellończyk, nadał Bełżycom prawo do odbywania jarmarków: na św. Małgorzatę Pannę i na św. Michała - opowiada nasz rozmówca.

W 1569 roku odbyła się tu wielka dysputa między kalwinistami a braćmi polskimi

W dość szczegółowym opisie zamku z 1598 roku, budynek został określony jako dwór otoczony z trzech stron murem. Właścicielem bełżyckich dóbr był wtedy podkomorzy chełmski Paweł Orzechowski herbu Rogala, który przeszedł do historii jako patron braci polskich. Czyli wspólnoty religijnej stanowiącej najbardziej radykalny odłam reformacji w Polsce, której członków nazywano potocznie arianami.

- W 1570 roku właśnie do zamku w Bełżycach przeniesiono z Lublina zbór i szkołę ariańską. Rok wcześniej miała tu miejsce wielka dysputa teologiczna między kalwinistami a braćmi polskimi - tłumaczy Piotrowski.

W ramach projektu powstały modele w 3DMarcin Piotrowski

Kolejny szczegółowy opis zamku pochodzi z pierwszej połowy XVIII wieku. Budynek był wtedy murowany z kamienia i cegły, otynkowany, dwukondygnacyjny i podpiwniczony. Miał też drewnianą dobudówkę. Obok rozciągał się zaś ogród włoski z sadzawkami i piętrową drewnianą łaźnią.

Czytaj też: "Najmłodszy zamek Europy" to zamknięty teren budowy. "Ludzie, by tam wejść zniszczą każde zabezpieczenie"

Współczesny dom ma taką kubaturę, jak XIX-wieczny zamek

Czasy świetności miały jednak wkrótce przeminąć. Jak wynika z mapy z początku XIX wieku, główny budynek zamkowy stał już wtedy samotnie pośrodku lekko wydłużonej posesji.

- Na północ od niego i na południe znajdowały się tereny zielone, porośnięte drzewami i krzewami. Południowy teren zadrzewiony to zapewne pozostałość dawnego ogrodu włoskiego. Budynek zamkowy miał w XIX wieku, w rzucie poziomym, kształt prostokątny i w pełni odpowiadał istniejącemu do dziś obiektowi przy ulicy Zamkowej 30 – mówi archeolog.

Południo-zachodnia ściana w ujęciu ortogonalnym Marcin Piotrowski

Do 1815 roku zamek bełżycki użytkowany był do celów mieszkalnych. W 1829 roku ówcześni właściciele, Brzezińscy, rozebrali wały i baszty, a zrujnowany zamek przebudowali na browar i gorzelnię dworską. Natomiast w 1942 roku, podczas II wojny światowej, obiekt został przebudowany przez Niemców na mleczarnię.

Dziś działa tu fundacja

- Właśnie jako mleczarnię w 2000 roku budynek kupili moi rodzice. Dziś mieści się tu siedziba naszej fundacji i odbywają się różnego rodzaju warsztaty. W zeszłym roku w zabytkowych piwnicach grany był spektakl "Otwarty zamek", w ramach którego młodzież wcieliła się w rolę ważnych postaci związanych z historią Bełżyc - mówi Dariusz Figura, wiceprezes Fundacji Zamek Bełżyce.

OGLĄDAJ TELEWIZJĘ NA ŻYWO W TVN24 GO >>>

Również w zeszłym roku fundacja zdobyła grant przyznany przez Narodowy Instytut Dziedzictwa w ramach programu "Wspólnie dla dziedzictwa".

Wiosną mają ruszyć badania archeologiczne

Jednym z wykonawców grantu był archeolog Marcin Piotrowski.

- Zeszłoroczne prace badawcze stanowiły wstęp do planowanych na 2022 rok badań archeologicznych. Dotychczas skupiono się na kwerendach archiwalnych, przeprowadzono inwentaryzację budynku dawnego zamku. Wykonano również zdjęcia fotogrametryczne i pomiary, a także wygenerowano modele 3D architektury oraz terenu całego miasta. Udało się odkryć pozostałości grobli i tamy, której usypanie sięga najprawdopodobniej kresu sprzed kilkuset lat. Symulacje komputerowe pokazały zaś, że zamek i miasto były niegdyś doskonale bronione przez rozległe rozlewiska - wyjaśnia nam Piotrowski.

W piwnicach odbywają się między innymi spektakle Fundacja Zamek Bełżyce

Planowane badania archeologiczne mają ruszyć już wiosną. Fundacja jest akurat w trakcie poszukiwania funduszy.

Projekt związany z zamkiem bełżyckim realizowany jest przez liczny zespół archeologów, historyków, pasjonatów i wolontariuszy. Oprócz Marcina Piotrowskiego i Dariusza Figury, w skład zespołu wchodzą m.in.: Aleksandra Iwańska-Figura, Karolina Figura-Kanarszczuk, Sławomir Kanarszczuk, Marta Bieniaszewska, Barbara Figura, Ryszard Figura, Dorota Anasiewicz, Hubert Mącik, Irena Posuniak, Dominik Szulc i Patrycja Piotrowska.

Dom stoi w Bełżycach przy ulicy Zamkowej 30

Autorka/Autor:Tomasz Mikulicz

Źródło: tvn24.pl

Źródło zdjęcia głównego: Fundacja Zamek Bełżyce

Pozostałe wiadomości

Przed parlamentem Gruzji w niedzielę wieczorem rozpętała się bitwa między antyrządowymi demonstrantami i policją. W ruch poszły fajerwerki i armatki wodne.

Bitwa przed parlamentem. "Gruzja wita nowy rok"

Bitwa przed parlamentem. "Gruzja wita nowy rok"

Źródło:
PAP

W 2011 roku, gdy Bliskim Wschodem wstrząsnęła arabska wiosna, doprowadzając do upadku autokratów w Tunezji, Egipcie i Libii oraz masowych protestów w Jemenie, Bahrajnie i Syrii, zaczęto pisać epitafia dla dynastii Asadów. Na ratunek rodzinie, która na dekady zawładnęła Syrią, przybyli jednak Iran, libański Hezbollah oraz Rosja. Teraz, gdy sojusznicy "opuścili gardę" iluzja o triumfie syryjskiego reżimu w krwawej wojnie domowej prysła. "Nic - ani reżimy, ani przywódcy - nie trwa wiecznie" - pisze CNN.

Sojusznicy opuścili gardę, iluzja zwycięstwa prysła. "Nic nie trwa wiecznie"

Sojusznicy opuścili gardę, iluzja zwycięstwa prysła. "Nic nie trwa wiecznie"

Źródło:
CNN

W wyborach do parlamentu Rumunii zwyciężyła rządząca Partia Socjaldemokratyczna, pokonując odradzający się, skrajnie prawicowy ruch AUR, kwestionujący prozachodnią orientację kraju - wynika z sondażu exit poll firmy CURS.

Prowadzą, ale "ze świętowaniem muszą poczekać"

Prowadzą, ale "ze świętowaniem muszą poczekać"

Źródło:
PAP, Reuters

IMGW wydał ostrzeżenia meteorologiczne. W prawie całym kraju noc zapowiada się mgliście, a widzialność może być ograniczona do mniej niż 200 metrów.

Niebezpiecznie we wszystkich województwach. IMGW ostrzega

Niebezpiecznie we wszystkich województwach. IMGW ostrzega

Aktualizacja:
Źródło:
IMGW

Rosja uczyniła ze swojej nieprzewidywalności bardzo istotny atut w grze - powiedział w "Faktach po faktach" profesor Adam Daniel Rotfeld, były minister spraw zagranicznych. Odnosząc się do głośnej wypowiedzi prezydenta Ukrainy o możliwym planie zakończenia wojny dyplomata stwierdził, że Zełenski próbuje "dać sygnał, że żadne porozumienia bez Ukrainy nie będą możliwe".

"Putin jest pokerzystą". Ale jego decyzje "przegrane"

"Putin jest pokerzystą". Ale jego decyzje "przegrane"

Źródło:
TVN24

W poniedziałek w Grecji ma ruszyć proces Salahuddina S. Mężczyzna podejrzany jest o zabójstwo pochodzącej z Wrocławia 27-letniej Anastazji. W czerwcu zeszłego roku kobieta została zgwałcona i zamordowana na greckiej wyspie Kos. 33-letni dziś mężczyzna mimo mocnego materiału dowodowego nie przyznaje się do winy.

Zabójstwo 27-letniej Polki na Kos. "Dowody są mocne i niepodważalne"

Zabójstwo 27-letniej Polki na Kos. "Dowody są mocne i niepodważalne"

Źródło:
TVN24

Część Stanów Zjednoczonych pozostaje sparaliżowana przez intensywne opady śniegu. W niedzielę rano alerty przed zimową aurą obejmowały tereny zamieszkane przez ponad dwa miliony ludzi. Śnieg uwięził w domach mieszkańców kilku hrabstw, a drogi były nieprzejezdne.

Zasypało drogi i miasta. "Staram się nie myśleć, że nie mogę wyjść z domu"

Zasypało drogi i miasta. "Staram się nie myśleć, że nie mogę wyjść z domu"

Źródło:
NY Times, Reuters, USA Today, tvnmeteo.pl

- Na chłopski rozum jest tak, że jak wynajmuję mieszkanie, podpisuję umowę ze spółką energetyczną, to robię to na krótki termin, rok czy dwa. Przecież nie mam wpływu na to, kto dalej będzie mieszkać w lokalu ani na to, czy właściciel mieszkania wejdzie w moje miejsce na umowie - zauważa w rozmowie z biznesową redakcją tvn24.pl pani Maja. Mimo że internautka zrezygnowała z mieszkania, musi wciąż płacić rachunki. - Ile to trwało? Osiem miesięcy, ale nawet gdyby były to dwa tygodnie, to i tak płacimy za coś, czego nie używamy - mówi nam pan Bartosz, który ma podobne doświadczenia.

"Lokatorzy nie zdają sobie sprawy z ryzyka"

"Lokatorzy nie zdają sobie sprawy z ryzyka"

Źródło:
tvn24.pl

Auchan wycofuje żel pod prysznic marki Cosmia z uwagi na niewłaściwą jakość mikrobiologiczną - poinformował Główny Inspektorat Sanitarny (GIS). Sieć na swojej stronie przekazała, że chodzi o wykrycie bakterii Pseudomonas aeruginosa.

Sieć wycofuje żel pod prysznic. Wykryto bakterię

Sieć wycofuje żel pod prysznic. Wykryto bakterię

Źródło:
tvn24.pl

Ręcznie wykonany album z wierszami i ilustracjami, listy oraz portret - takie pamiątki po Walentynie Konopskiej trafiły do zbiorów Muzeum Auschwitz. Dary przekazał placówce siostrzeniec zmarłej jesienią 1945 roku byłej więźniarki, która dla innych kobiet w obozie była bohaterką. W wierszach dziękowały jej za uratowanie życia.

Pamiątki po bohaterce z Auschwitz. W wierszach więźniarki dziękowały jej za życie

Pamiątki po bohaterce z Auschwitz. W wierszach więźniarki dziękowały jej za życie

Źródło:
PAP, auschwitz.org

Kierowca samochodu osobowego potrącił na przejściu dla pieszych dwie kobiety. Obie trafiły do szpitala. Przyczyny wypadku bada policja.

Dwie kobiety potrącone na przejściu dla pieszych

Dwie kobiety potrącone na przejściu dla pieszych

Źródło:
tvn24.pl

Będzie nowy przedmiot w szkołach - edukacja zdrowotna. Na zajęciach poruszane będą kwestie zdrowego odżywiania, aktywności fizycznej czy dojrzewania płciowego. W niedzielę w Warszawie odbył się protest pod hasłem "Tak dla edukacji, nie dla deprawacji". Pojawili się na nim między innymi politycy PiS-u, a także kandydat tej partii na prezydenta Karol Nawrocki.

Protestowali przeciwko edukacji zdrowotnej w szkołach. Wśród nich kandydat PiS na prezydenta

Źródło:
Fakty po Południu TVN24

Rosyjska armia w listopadzie tego roku odnotowała najwyższe straty w ludziach na ukraińskim froncie od początku inwazji zbrojnej w lutym 2022 roku - poinformował resort obrony w Kijowie. Straty wroga w broni i sprzęcie w minionym miesiącu są szacowane na trzy miliardy dolarów - dodano w sprawozdaniu ukraińskiego ministerstwa.

Ukraińcy informują o największych stratach Rosji od początku inwazji

Ukraińcy informują o największych stratach Rosji od początku inwazji

Źródło:
tvn24.pl, NV, Ukraińska Prawda, BBC

Właściciel jednej z kamienic w Wejherowie (Pomorskie) zgłosił kradzież dębowych drzwi z jego budynku. Strażnicy miejscy sprawdzili monitoring. Zobaczyli mężczyznę niosącego drzwi na plecach.

Właściciel kamienicy zgłosił kradzież drzwi. Strażnicy sprawdzili monitoring

Właściciel kamienicy zgłosił kradzież drzwi. Strażnicy sprawdzili monitoring

Źródło:
Straż Miejska Wejherowo

Trwają poszukiwania Natalii Świątnickiej pochodzącej ze Zduńskiej Woli (Łódzkie). Jak informuje policja, 27-latka ostatni raz kontaktowała się z rodziną pod koniec 2023 roku. Przekazywała wówczas, że przebywa na terenie Wielkiej Brytanii. Od tamtej pory nie było już żadnej informacji. Próby kontaktu kończyły się fiaskiem. Policja opublikowała zdjęcie kobiety z apelem o pomoc.

Natalia zaginęła, ostatni raz kontaktowała się z rodziną rok temu

Natalia zaginęła, ostatni raz kontaktowała się z rodziną rok temu

Źródło:
tvn24.pl

Tragiczny wypadek na drodze krajowej 74 w miejscowości Walichnowy koło Wieruszowa (Łódzkie). Kierujący samochodem dostawczym potrącił jadącą na rowerze 53-latkę. Kobieta zginęła na miejscu.

Tragiczny wypadek, nie żyje rowerzystka

Tragiczny wypadek, nie żyje rowerzystka

Źródło:
tvn24.pl
Odkryli osobisty sztandar Adolfa Hitlera. To unikat na skalę światową. I kłopot

Odkryli osobisty sztandar Adolfa Hitlera. To unikat na skalę światową. I kłopot

Źródło:
tvn24.pl
Premium

Do Polski wkrótce zacznie płynąć arktyczne powietrze, nadchodzące ochłodzenie poprzedzi jednak dość ciepły początek miesiąca. Co czeka nas w pierwszej połowie grudnia? Sprawdź długoterminową prognozę pogody na 16 dni.

Pogoda na 16 dni: zrobi się dużo zimniej

Pogoda na 16 dni: zrobi się dużo zimniej

Źródło:
tvnmeteo.pl

Jerzy Owsiak zaprezentował skarbonki, z jakimi wolontariusze Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy wyjdą na ulice 26 stycznia na 33. Finał WOŚP. - Są odporne na gniecenie, na wiatr, na deszcz, na zmianę temperatury - mówił dyrygent WOŚP.

Tak będą wyglądać puszki WOŚP. "Są niemal niezniszczalne"

Tak będą wyglądać puszki WOŚP. "Są niemal niezniszczalne"

Źródło:
tvn24.pl