Jego ojciec był nazistą, założył getto krakowskie. On postanowił oddać to, co ukradziono Polakom podczas II wojny światowej i zwrócił Małopolanom cenne dzieła sztuki. - To pierwszy taki przypadek - komentuje rzecznik wojewody.

Do przekazania prac doszło w niedzielę w Małopolskim Urzędzie Wojewódzkim w Krakowie.

Dzieła sztuki ofiarował Skarbowi Państwa Austriak Horst von Waechter, syn nazistowskiego zbrodniarza gen. Otto von Waechtera. To prace, które rodzice Horsta wywieźli z Polski w czasie II wojny światowej. - Na uwagę zasługuje fakt, że Horst von Waechter dobrowolnie przekazał te dzieła Polsce. Uczynił to na prośbę swojego ojca, jednak wbrew woli części rodziny – powiedziała zastępca Małopolskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków Anna Włodarczyk.

– W Małopolsce to precedens. Nie zdarzyło się jeszcze, by potomek nazisty oddał skradzione dzieła - mówi rzecznik prasowy małopolskiego wojewody Krzysztof Marcinkiewicz.

Apel do Niemców

Horst von Waechter zaapelował do Niemców posiadających zrabowane dzieła sztuki, by podążali jego śladem.

Prace są w urzędzie wojewódzkim, prawdopodobnie jeszcze we wtorek trafią do pracowni konserwatora zabytków, gdzie zostaną poddane wnikliwej analizie. Później znajdą stałe miejsce w Muzeum Narodowym w Krakowie.

Wojewoda Małopolski Józef Pilch ocenił, że powrót dzieł sztuki do Skarbu Państwa jest ważnym momentem w kilkudziesięcioletnim wysiłku Polaków w odzyskaniu zrabowanych arcydzieł i wyraził nadzieję, że inni potomkowie nazistów wezmą przykład z von Waechtera.

Dzieła sprzed lat

XVIII-wieczna mapa Rzeczypospolitej Obojga Narodów przedstawia stan polskich granic po I rozbiorze. Wydana została w Augsburgu po 1772 r. przez Tobiasa Conrada Lottera (1717-1777) – niemieckiego kartografa, grawera i wydawcę. Jest to miedzioryt na papierze. Stan zachowania nie jest najlepszy, zauważalne są zabrudzenia, zaplamienia na dość dużej powierzchni, niewielkie ubytki papieru. Mapa oprawiona jest w drewnianą ramę zamontowaną jako blat niskiego stolika na kółkach.

Akwarela Julii Potockiej prezentuje Pałac Potockich pod Baranami. Obraz powstał prawdopodobnie w poł. XIX w. Obiekt jest w dość dobrym stanie, widoczne są lekkie zabrudzenie oraz drobne uszkodzenia i przebarwienia w okolicy ramy. Na odwrocie żona nazisty Charlotte Waechter zapisała odręcznie: "widok Pałacu Potockich - zabrane z Krakowa w 1939 r."

Rysunek pokazuje Kraków w czasach renesansu. Konserwacja wykaże, kiedy dokładnie ta praca mogła powstać i kto jest jej autorem.

Dzieła przekazał syn nazisty

Otto von Waechter urodził się w 1901 r. w Wiedniu. Był prawnikiem i politykiem. Od 1932 r. należał do SS. W latach 1939-42 pełnił w Generalnym Gubernatorstwie funkcję gubernatora dystryktu krakowskiego, a w latach 1942-44 - galicyjskiego. Waechter założył getto krakowskie. Był także współtwórcą SS-Galizien złożonej z ukraińskich ochotników - jednostka ta wymordowała mieszkańców Huty Pieniackiej (28 luty 1944). Po wojnie Otto ukrywał się w Rzymie, gdzie zmarł w 1949 r. Uniknął procesu norymberskiego.

Horst, syn Otto, utrzymuje, że jego ojciec nie był złym człowiekiem i że podczas wojny uratował wiele osób. Horst pierwsze lata życia spędził w Krakowie, gdzie mieszkał z ojcem. Na stałe mieszka w Austrii, w zamku Hagenberg. Ma blisko 80 lat. Prowadzi korespondencję z pracownikami IPN, których próbuje przekonać o niewinności swojego ojca.

Dzieła powróciły do Polski dzięki staraniom Magdaleny Ogórek, Małopolskiego Urzędu Wojewódzkiego, Muzeum Narodowego w Krakowie i Małopolskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków.

Autor: mmw/i / Źródło: PAP / TVN24 Kraków